
Chương VII. Câu chuyện chiếc thùng tô-nô
Cảnh sát có đưa đến một chiếc xe; tôi dùng xe đó đưa cô Morstan về nhà.
Theo cung cách thật là dễ thương của giới phụ nữ, mãi đến lúc này, nàng đã chịu đựng tất cả trong khoảng thời gian dài cần thiết để an ủi người yếu đuối hơn nàng. Tôi đã thấy nàng vẫn điềm tĩnh và tươi cười bên cạnh bà lão giúp việc chưa hoàn hồn sau nỗi kinh hãi. Nhưng lúc ngồi vào xe, nàng kiệt sức và òa lên khóc, bởi những sự cố xảy ra trong đêm đã kích động đến nàng quá độ. Nàng bảo tôi từ lúc nàng thấy tôi lạnh lùng và xa cách trong chuyến đi này thì... ấy thế mà nàng đâu có hay trong tim tôi cuộc chiến đấu đã xảy ra như thế nào đâu! Và tôi đã cố gắng ra sao mới dằn lòng được. Tình cảm yêu thương của tôi dồn về nàng, y như hồi nào, trong vườn, tay tôi tìm kiếm tay nàng. Biết bao năm quen sống theo quy ước che dấu bản chất dịu dàng và dũng cảm của nàng cho bằng mấy tiếng đồng hồ kỳ diệu đó. Tuy nhiên những ngôn từ âu yếm không thoát khỏi miệng tôi: hai suy nghĩ buộc tôi phải câm nín. Trước hết là nàng yếu đuối, không người che chở, tâm trí lại hoang mang lạc lõng. Vào một lúc như thế này mà áp đặt cho nàng mối tình của tôi liệu có đứng đắn không? Mặt khác, nàng lại giàu! Nếu công cuộc truy tìm của Holmes đem lại kết quả nàng sẽ là người thừa kế được mọi người ganh tị. Trong hoàn cảnh đó, một bác sỹ phẫu thuật hưởng nửa lương nhân một sự ngẫu nhiên lại đi lợi dụng một mối quan hệ thân mật như thế này thì có công bằng, vinh dự gì cho tôi không? Biết đâu nàng lại không xem tôi chỉ là một tay phiêu lưu hạ cấp? Chỉ một ý trong đó mà thoáng qua đầu óc nàng cũng đủ khiến tôi không chịu nổi. Giữa nàng và tôi, sừng sững một chướng ngại không tài nào vượt qua nổi: kho báu Arga.
Chúng tôi đến nhà bà Cecil Forrester khoảng 2 giờ sáng. Gia nhân đã đi nghỉ từ lâu, nhưng bức thư cô Morstan nhận được đã gợi trí tò mò của bà nên bà vẫn còn thức. Bà tự ra mở cửa cho chúng tôi. Đó là một phụ nữ duyên dáng đứng tuổi; bà tiếp đón cô gái bằng giọng đằm thắm như giữa mẹ và con, bà âu yếm đưa tay choàng lấy thân nàng. Tôi thích thú nhận ra rằng nàng không đơn thuần chỉ là cô quản gia hưởng lương, mà còn là một người bạn được bà chủ trọng nể. Tôi được giới thiệu, và ngay sau đó, bà Forrester mời tôi vào và yêu cầu thuật lại những chuyện phiêu lưu của chúng tôi. Tôi giải thích rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ của tôi và hứa sẽ thông báo với bà những tiến triển chúng tôi đạt được. Cỗ xe lăn bánh xa dần, tôi ngoảnh lại nhìn theo hai người. Dường như tôi vẫn còn trông rõ dưới cửa hiên dáng hai người quấn quít lấy nhau, cửa ra vào hé mở, ánh đèn lối vào chiếu qua khung kính màu, chiếc phong vũ biểu và lan can cầu thang bóng loáng. Hình ảnh ấy, dẫu chỉ thoáng qua, của mọi nội thất yên tĩnh của một gia đình người Anh cũng đem đến cho tôi những phút ấm áp, dễ chịu trong lúc đang vướng vào vụ án âm u này.
Vả chăng, càng suy nghĩ tôi lại thấy nó càng phức tạp. Tôi điểm lại các sự cố theo thứ tự thời gian của chúng. Về những gì có liên hệ đến bài toán lúc ban đầu, bây giờ khá rõ ràng rồi. Cái chết của đại úy Morstan, việc gửi những viên ngọc, mục rao vặt trên báo, lá thư, đó là một số chi tiết đã phanh ra được rồi. Tuy nhiên chúng tôi lại bị đưa đến một bí hiểm: sâu sắc hơn và bi thiết hơn. Cái kho báu Ấn Độ, tấm bản đồ kỳ quặc tìm thấy trong hành lý của đại úy, việc thiếu tá Sholto xuất hiện vào lúc đại úy Morstan chết, việc tìm thấy lại kho báu tiếp liền theo sau là án mạng của người tìm ra nó, những hoàn cảnh thật lạ lùng bao quanh tội phạm này, dấu chân, vũ khí chưa từng thấy, mấy chữ trên mảnh giấy phù hợp với tấm bản đồ của viên đại úy, toàn là những sự kiện mà một người kém thiên tư hơn Sherlock Holmes không thể giải đoán ra nổi.
Hẻm Pinchin vốn là một dãy những ngôi nhà gạch hai tầng xập xệ, nằm gần cuối khu Lambeth. Tôi phải đập cửa khá lâu ở căn số ba mới có kết quả. Ánh ngọn nến rồi cũng lọt qua ô cửa kéo và một khuôn mặt nhìn qua cửa sổ bên trên.
- Thôi, thôi đi, tên bợm bãi, chẳng có gì đâu! - Một giọng thét ầm lên. Nếu cậu không ngừng đập phá ta sẽ thả 43 con chó của ta cắn cậu đấy.
- Đó chính là điều tôi tìm kiếm đấy ạ. Nếu bác chịu thả một chú ra thì...
- Thôi xéo đi nơi khác, cha ơi! Giọng ấy đáp lại - Ta có sẵn đây một mảnh gang ngon lành lắm, quỷ tha ma bắt ta nếu ta không ném nó lên đầu anh.
- Nhưng tôi cần một con chó - Tôi la lớn.
- Thôi, không nói dông dài - Ông Sherman thét lên - Cút đi không nào? Ta đếm đến ba và ta quăng mảnh gang xuống đó...
- Dạ, ông Sherlock Holmes... - Tôi lên tiếng.
Cái tên đó có tác dụng đến là thần kỳ. Cửa sổ đóng lại ngay, có tiếng rút then cài và cửa mở ra ngay trong chốc lát...
Ông Sherman là một ông lão cao lêu nghêu, đôi vai buông tuồng, cổ gân guốc, mắt đeo kính màu xanh lơ.
- Bạn bè của ông Sherlock Holmes luôn luôn được hoan nghênh? Ông nói - Mời ông vào đi. Đừng đến gần con chồn xù ấy, nó cắn đấy. Ái chà, dữ quá ha! Mày muốn bắt ông đây, hả?
Câu nói sau này dành cho chú chồn trắng đang thò cái đầu thèm thuồng với cặp mắt đỏ ngầu qua chấn song chuồng.
- Đừng bận tâm đến con kia! - Ông lão nói tiếp - Đó chỉ là con thằn lằn thôi, nó không có nhanh đâu, lão cho nó tự do để bắt bọ rầy. Xin đừng để tâm giận nếu lúc nãy lão tiếp không được đàng hoàng lắm. Với đám trẻ con xóm này lão như là cái gai và chúng nó thường đến quấy rầy lão. Ông Sherlock Holmes cần gì nào?
- Một trong những con chó của bác.
- Toby chứ gì, phải không nào?
- Vâng, đúng là con Toby đấy ạ.
- Nó ở số 7, đây này, bên trái đấy.
Nâng cao ngọn đèn cày lên, ông lão từ từ bước lên giữa đám thú mà ông đã tập trung quanh mình. Dưới ánh lửa mập mờ nhảy múa của ngọn đèn, xuyên qua khe hở hoặc từ một xó xỉnh nào đó, những cặp mắt tinh anh chăm chăm nhìn chúng tôi. Ngay cả những cây xà ngang trên đầu chúng tôi cũng được trang hoàng bằng những chú chim bị quấy rầy trong giấc ngủ, chúng đổi thế đứng từ chân này qua chân kia với dáng oai vệ uể oải.
Chú Toby quả thật là xấu tướng: Đôi tai buông thòng, lông thì dài, dáng đi núng nính trông chẳng được mắt tí nào! Nửa là giống chó xù, nửa là giống béc-giê, với bộ lông trắng pha hung. Sau một hồi do dự, Toby cũng chấp nhận mẩu đường mà nhà tự nhiên học già nua đã trao cho tôi. Và sau khi đã kết thúc thỏa ước, nó theo tôi ra xe và chẳng gây khó dễ gì. Đồng hồ Hoàng cung đổ ba tiếng khi tôi về lại biệt trang Pondicherry. Tôi được biết là McMurdo đã bị bắt vì tội đồng lõa, cả ông Sholto lẫn y đã được đưa đến Sở cảnh sát. Hai cảnh sát viên đang giữ lối ra vào chật hẹp, nhưng họ để tôi qua cùng với con chó khi tôi nêu tên nhà thám tử.
Holmes đứng dưới vòm cửa miệng phì phèo ống điếu tay đút túi quần.
- A! Anh đã đưa nó đến đấy à? - Anh nói - Một chú chó khôn đấy! Anh chàng Athelney Jones đã đi rồi. Lúc anh vừa ra khỏi đây, đã diễn ra một cảnh náo nhiệt sôi nổi ghê khiếp thật. Anh ta ra lệnh bắt chẳng những ông bạn Thaddeus của chúng ta, mà cả người gác cửa, bà quản gia và anh gia nhân người Ấn. Giờ đây chúng ta tha hồ hành động, chỉ còn một nhân viên cảnh sát trên kia thôi. Ta để con chó dưới này và lên đó.
Tôi buộc con chó vào chiếc bàn ở lối ra vào và bước theo anh. Căn phòng vẫn y nguyên như lúc chúng tôi rời khỏi, ngoài một tấm khăn trải giường đã được phủ lên mình nạn nhân. Một viên đội cảnh sát vẻ mệt mỏi đứng tựa vào góc tường.
Trung sĩ làm ơn cho tôi mượn chiếc đèn lồng của anh một tí - Bạn tôi nói - Bây giờ, nhờ anh buộc nó vào cổ tôi bằng đoạn dây này để nó đong đưa trước ngực tôi. Cám ơn. Tôi chỉ còn phải tháo giày và gỡ bít tất ra. Nhờ anh bạn Watson đem hộ xuống dưới. Tôi sắp sửa phải leo trèo đây. Nhúng giùm chiếc khăn tay tôi vào chất mộc du. Tốt lắm. Bây giờ mời anh lên với tôi trên rầm thượng trong chốc lát. Chúng tôi đu mình lên qua lỗ hổng. Holmes xích ngọn đèn lại gần dấu chân trong lớp bụi một lần nữa.
- Phiền anh hãy xem kỹ những dấu vết này - anh nói – anh có nhận thấy có gì đáng chú ý không?
- Những dấu vết này là của một đứa bé hoặc của một người đàn bà nhỏ con - Tôi bảo.
- Nhưng ngoài tầm vóc ra? Chẳng còn gì khác nữa sao?
- Thì chúng vẫn giống bất cứ dấu chân nào khác thôi.
- Tuyệt nhiên không phải thế đâu! Anh cứ xem kỹ vào đây này! Đây là dấu bàn chân phải. Bây giờ tôi in bàn chân tôi vào lớp bụi, bên cạnh đấy nhé. Anh thấy có gì khác biệt sâu sắc không nào?
- Những ngón chân của anh thì dính chặt vào nhau. Còn ở dấu chân kia thì những ngón chân lại tách rời nhau một cách rõ rệt.
- Đúng thế đấy. Đó là điều chủ yếu? Anh hãy nhớ lấy nhé. Bây giờ, anh vui lòng đến gần bên cửa sổ kia và ngửi ở bậu cửa xem. Tôi phải đứng đây vì chiếc khăn tôi đang nắm có thể làm mất mùi.
Tôi làm theo lời anh yêu cầu, và tôi nhận ra ngay mùi dầu hắc rất nặng.
- Vậy chính tại nơi đó hắn ta đã đặt chân khi đi ra. Nếu anh có thể đánh hơi được dấu vết của hắn, thì chú Toby sẽ chẳng gặp phải khó khăn gì. Bây giờ, anh xuống đi; thả chó ra và đến mà xem vận động viên nhào lộn biểu diễn.
Tôi vừa bước ra đến vườn thì Sherlock Holmes đã lên được mái nhà, và tôi có thể nhìn theo anh đang bò chầm chậm dọc theo nóc nhà - hệt một con sâu khổng lồ bóng loáng. Có lúc anh mất hút sau hàng cột ống khói, nhưng sau đó lại hiện ra để rồi biến mất ở phía bên kia. Tôi đi vòng quanh khu nhà và thấy anh ngồi ở mép góc mái nhà.
- Anh đấy hả, Watson? Anh hỏi lớn.
- Vâng, tôi đây.
- Tôi đã tìm ra chỗ kia rồi. Thế còn cái khối đen ngòm ngay bên dưới là gì thế?
- Cái thùng tô-nô đựng nước.
- Có cái nắp đậy bên trên chứ?
- Vâng.
- Không thấy dấu vết cái thang sao?
- Không.
- Con người cừ khôi thật? Cả một đoạn đường khiến ta phải gãy cổ đến cả vài chục lần chứ chẳng chơi. Nhưng tôi phải tìm cách leo xuống theo đúng lối mà hắn đã leo lên. Dầu sao, cứ thử xem!
Tôi nghe có tiếng bàn chân xát vào nhau, và chiếc đèn lồng bắt đầu hạ thấp từ từ theo bức tường. Rồi bằng một cái nhảy nhẹ nhàng, anh đáp xuống mặt thùng, rồi nhảy xuống đất luôn.
- Tìm ra dấu vết cũng dễ thôi - Anh vừa nói vừa mang lại giầy. - Những viên ngói bị xê dịch dọc theo đường hắn di chuyển. Trong lúc vội vàng, hắn đã đánh rơi vật này, nó xác nhận cách chẩn đoán của tôi, nói theo giọng nhà nghề bác sỹ của anh.
Vật anh đưa tôi xem trông giống một cái ví nhỏ hoặc một cái bao đạn đan bằng lác được sơn phết và trang điểm bằng mấy viên đá màu. Cứ trông hình dáng và kích thước, thì nó giống hộp đựng thuốc điếu. Bên trong, có khoảng sáu bảy cây kim bằng gỗ sẫm, một đầu nhọn, đầu kia tròn. Cây kim đã giết Bartholomew trông cũng giống hệt như thế.
- Quả thật là những vũ khí hiểm độc? - Anh nói - Cẩn thận kẻo chích vào tay đấy. Tôi rất mừng được nắm giữ chúng trong tay, vì có lẽ đây là tất cả số dự trữ còn lại. Như vậy ta khỏi phải e ngại có kẻ nào trong chúng ta nhận lãnh một mũi vào da. Về phần tôi, tôi thích một viên đạn hơn. Anh có còn đủ phong độ để làm một chuyến đi mười cây số không, Watson?
- Hẳn nhiên - Tôi đáp.
- Chân anh có thể đi đến cùng chăng?
- Ô vâng.
- À, chào anh bạn, con chó của tôi. Khá lắm đấy, chú Toby? Đánh hơi đi nào. Hít mạnh lên nào, Toby!
Anh dí chiếc khăn tay tẩm đầy chất mộc du dưới mũi con Toby. Toby đứng yên, cẳng dang rộng, đầu nghiêng về một bên một cách thật buồn cười, như một tay sành đời đánh hơi mùi rượu quý. Sau đó, Holmes ném khăn tay ra xa, buộc một sợi dây thật chắc vào cổ chó, và dắt nó về phía thùng tô-nô. Lập tức, con chó rít lên một hồi ăng ẳng the thé rồi chúi mũi xuống đất, đuôi vểnh cao, lần theo đường hơi với một tốc độ chúng tôi khó lòng theo kịp, dầu đã bị buộc vào một đầu dây.
Phía đông, bầu trời dần dần bừng sáng và qua một khoảng ánh sáng xám lạnh, chúng tôi có thể trông rõ được khá xa. Ngôi nhà đồ sộ vuông vắn hiện ra sừng sững đằng sau chúng tôi, với những khung cửa sổ cao và trống rỗng cùng những hàng hiên trơ trụi. Con đường đưa chúng tôi thẳng qua một đám đất dọc ngang đầy hầm hố mà chúng tôi phải vượt qua. Với những mô đất, rải rác đây đó và những bụi cây khô cằn, biệt trang này đượm một vẻ sầu thảm bi đát rất phù hợp với tấm thảm kịch đang đổ ập lên nó.
Vừa đến chân tường rào, chú Toby vừa rảo dọc theo, vừa lên tiếng rên ư ử nôn nóng trong bóng tối. Rồi sau cùng nó dừng lại ở một góc vườn, khuất dưới bóng cây dẻ. Ở góc hai bức tường, có nhiều viên gạch bị gỡ ra, tạo thành những bậc thang, chắc đã được dùng đến nhiều lần vì đã mòn nhắn. Holmes leo lên đầu tường, bắt lấy con chó tôi chuyển cho anh, rồi buông nó xuống phía bên kia tường.
- Đây là dấu bàn tay của gã đàn ông có chân gỗ - Anh nhận xét, trong khi tôi leo theo anh lên đầu tường - anh có trông thấy những vết máu lờ mờ trên lớp vôi trắng kia không? Thật may là từ hôm qua đến nay không có trận mưa lớn nào! Mùi mộc du vẫn còn phảng phất trên đường dầu bọn chúng đã đi trước chúng ta những 28 tám tiếng đồng hồ rồi. Riêng tôi, tôi phải thú nhận rằng tôi vẫn còn ngờ vực.
Trên con đường trong thành phố London này biết bao xe cộ đã chạy qua trong khoảng thời gian đó. Song, mối hoài nghi của tôi cũng nhanh chóng tan biến đi. Không chút do dự, cũng không hề lệch hướng, chú Toby vẫn thong thả rảo bước theo cung cách ưỡn ẹo nhún nhảy của nó; mùi mộc du vất vưởng quanh đây chắc lấn át tất cả những mùi khác đi.
- Anh chớ tưởng rằng - Holmes nói - Sự thành công của tôi là do ngẫu nhiên thuần túy; theo chúng ta đã thấy, một trong những tên kia đã bước chân vào chất mộc du. Bây giờ thì tôi biết khá nhiều cách để có thể tìm ra dấu vết của chúng. Cách này là cách dễ nhất, và tôi sẽ phạm sai lầm lớn nếu bỏ qua nó, vì dịp may đã đặt nó vào tay ta. Tuy nhiên, cũng vận may ấy làm cho nội vụ mất hẳn một vấn đề tri thức nho nhỏ khá lý thú mà lúc này nó suýt đặt ra cho tôi. Phải thú nhận rằng nếu không có vết chỉ dẫn quá hiển nhiên thế này thì chọc thủng được bí ẩn kia mới là công lao lớn!
- Nhưng chỗ công lao, mà rất nhiều công lao là đằng khác, là ở phương pháp anh lý giải nội vụ chứ! - Tôi nói - Nói thật với anh là trong vụ này tôi lại còn kinh ngạc hơn trong vụ Jefferson Hope nữa kia. Tôi thấy vụ này còn sâu sắc và khó giải hơn nữa kia. Chẳng hạn như làm sao anh lại có thể mô tả nhân dạng chỉ của gã đàn ông chân gỗ một cách tin tưởng chắc chắn như vậy?
- Thì có có gì đâu, đơn giản thôi, anh bạn tôi ơi! Nào tôi có kiếm cách làm trò ảo thuật gì đâu! Tất cả đều hiển nhiên rõ ràng, tất cả đều nằm trong các sự việc đã xảy ra thôi. Có hai sĩ quan trông coi một trại tù biết được một bí mật quan trọng liên quan đến một kho báu cất giấu đâu đó. Một người Anh tên Johnathan Small họa giúp cho hai người này tấm bản đồ. Xin anh nhớ lại là chúng ta đã đọc được tên này trên họa đồ tìm thấy trong mớ đồ đạc của đại úy Morstan. Johnathan Small đã nhân danh bản thân và nhân danh những người cộng sự ký tên vào tấm bản đồ: "Dấu Bộ Tứ", đó là chỉ danh hiệu có vẻ hơi khoa trương mà y đã chọn. Nhờ tấm họa đồ đó, hai sĩ quan kia, mà không chừng là một trong hai người thôi, đã đoạt lấy kho báu đưa về nước Anh, nhưng không làm đầy đủ ta hẳn cho là như thế đi, một số nghĩa vụ để đánh đổi lấy bức họa đồ đã được giao cho họ. Thế bây giờ còn câu hỏi này là tại sao đích thân Johnathan Small không đoạt lấy kho báu? Câu trả lời thật hiển nhiên. Bức họa đồ có từ thời Morstan có liên hệ với đám tù khổ sai. Johnathan Small không chiếm được kho báu vì cả y lẫn những cộng sự của y, tất cả đều là tù khổ sai, đã không thể đến nơi cất giấu để lấy.
- Nhưng đó đơn thuần chỉ là một giả thiết thôi.
- Ấy thế mà đó là giả thiết hiện nay ăn khớp với các sự kiện. Vậy đây là hơn cả giả thiết nữa đấy. Ta hãy thử xem giả thiết ấy có phù hợp với phần kế tiếp không. Này nhé, trong vài năm, thiếu tá Sholto sống trong bình yên hạnh phúc nhờ nắm giữ kho báu. Nhưng sau đó ông ta nhận được thư từ Ấn Độ gửi sang và lá thư này đã khiến ông kinh hoảng. Thế nội dung lá thư ấy như thế nào? Nó báo cho ông ta biết là những người mà ông ta phản bội đã được trả tự do, phải thế chăng?
- Hay là chúng đã vượt ngục được? Tình huống này có thể đúng hơn, bởi vì ông biết rõ thời hạn lưu đày của chúng, và, nếu chúng mãn hạn tù thì ông không lấy gì làm ngạc nhiên đâu. Giả thiết ngược lại ông ta sẽ làm gì? Tất nhiên là sẽ tìm cách để tự vệ. Có điều là ông ta sợ nhất là gã đàn ông chân gỗ: một người da trắng, xin anh nhớ kỹ cho điều này, bởi vì ông ta đã bắn lầm vào một nhân viên chào hàng người Anh!... Xong rồi nhé. Trên mặt này, chỉ còn lại một cái tên, mấy tên khác đều là Ấn Độ hoặc dân Hồi giáo. Bởi lẽ đó nên ta có thể quả quyết dứt khoát là gã đàn ông chân gỗ và Johnathan Small chỉ là một mà thôi. Lối lập luận của tôi anh thấy có gì sai sót chăng?
- Không. Nó rất sáng suốt và chính xác.
- Tốt. Thế bây giờ ta hãy thử đặt mình vào hoàn cảnh của Johnathan Small. Ta hãy nhìn sự việc diễn biến theo quan điểm của hắn ta. Hắn đến Anh quốc với hai mục đích: thu hồi lại những thứ mà hắn xem như là thuộc quyền sở hữu của hắn, và trả thù kẻ đã phản bội hắn. Hắn đã tìm ra nơi ăn chốn ở của Sholto và rất có thể hắn đã làm quen với một ai đó trong nhà. Chẳng hạn như Lal Rao anh chàng đầu bếp nọ. Bà Bernstone đã mô tả anh chàng này với tôi bằng những lời lẽ không mấy tốt đẹp cho lắm. Tuy nhiên, Johnathan Small không tìm ra được nơi cất kho báu, vì chẳng ai biết được nơi ấy cả: chẳng ai cả, ngoại trừ viên thiếu tá và một gia nhân trung thành đã chết từ thuở ấy. Bỗng nhiên Small hay tin thiếu tá Sholto đang nằm trên giường chờ chết. Phát hoảng bởi ý nghĩ là bí mật của kho báu có thể bị chôn vùi xuống mồ cùng với viên thiếu tá, Small lọt được qua vòng kiểm soát canh giữ của đám gia nhân và tìm cách đến cạnh cửa sổ mà bên trong viên thiếu tá đang hấp hối; chỉ vì sự hiện diện của hai người con nên hắn không đột nhập vào nhà được. Lòng căm thù đối với người chết khiến hắn nổi điên. Hắn đột nhập vào phòng trong đêm, lục lọi mớ giấy tờ bí mật với hy vọng phát hiện ra một tài liệu nào đó có liên quan đến kho báu. Sau cùng, hắn ghi lại vài chữ trên tấm thiếp để nhắc nhở cuộc viếng thăm của hắn. Chắc hẳn là hắn dự kiến rằng, nếu có phải hạ sát viên thiếu tá thì hắn để lại vết tích kiểu này chỉ cho thấy đây không phải là một vụ án mạng tầm thường, mà là một hành vi tái lập công lý, ít ra cũng là đứng trên quan điểm của bốn người cộng sự. Những ý nghĩ lạ lùng kỳ quặc như thế cũng khá thông thường trong các lịch sử "tội phạm" thường thì nó cho ta nhiều chỉ dẫn rất hữu ích về cá tính tên tội phạm. À, mà anh có theo tôi kịp không đấy?
- Rất tốt.
- Bây giờ thì Johnathan Small có thể làm gì nào? Y chỉ có thể tiếp tục một cách kín đáo những cố gắng để tìm ra kho báu. Có thể hắn ta đã rời khỏi nước Anh để thỉnh thoảng trở về lại. Nhưng lại xảy ra việc phát hiện ra rầm thượng. Hắn được thông báo về việc này ngay lập tức. Một lần nữa, ta lại thấy có sự hiện diện của một kẻ đồng lõa ở hiện trường. Với cái chân gỗ, Johnathan không tài nào leo lên đến căn phòng quá cao của Bartholomew. Thế là hắn đem theo một tên đồng phạm khá bí mật, tên này có thể leo trèo dễ dàng nhưng lại dẫm chân trần vào chất mộc du. Do đó, mới nhờ đến chú Toby, và nhờ đến một bác sỹ hưởng nửa lương với gót chân bị hỏng phải khập khiễng đi dạo 6 dặm đường.
- Thế thì chính tên tòng phạm, chứ không phải Johnathan đã phát khùng lên, nếu tôi cứ xét theo phong cách mà hắn ta đã đi đi lại lại trong căn phòng khi đã vào được. Hắn chẳng có thù oán gì với Bartholomew Sholto, có lẽ hắn ta chỉ muốn nhét giẻ vào miệng và trói ông này lại. Thật tình thì anh chàng này chẳng muốn tự mắc dây thòng lọng vào cổ tí nào! Nhưng hắn đã không thể ngăn ngừa những bản năng man rợ của tên tòng phạm bùng ra; và sau đó thuốc độc đã có tác dụng. Thế là Johnathan để lại chữ ký của mình, đem kho báu xuống và thoát ra cũng bằng lối như trước. Đó là diễn biến các sự cố đã xảy ra mà tôi có thể giải đáp được. Còn nói về dáng đi của hắn ta, thì chắc là hắn cũng đã có tuổi và nước da khá sẫm vì phải thọ án trong một lò lửa như vùng Andaman. Còn tầm thước của hắn thì tôi có thể tính ra dễ dàng theo chiều dài bước sải của hắn, và ta cũng được biết là hắn có để râu cằm. Bộ râu này là điều duy nhất khiến Thaddeus Sholto phải hoảng sợ khi trông thấy hắn ở cửa sổ. Ngoài ra...
- Thế còn tên tòng phạm?
- Ồ, chẳng có gì là bí ẩn cả? Nhưng rồi thì anh cũng sẽ biết thôi... Chà, không khí ban mai mới dịu mát làm sao? Kìa anh hãy nhìn lên xem đám mây nhỏ bé kia: nó bồng bềnh trông tựa chiếc lông hồng nhô ra từ một con chim hồng hạc khổng lồ nào đó. Giờ đây, viền đỏ của đĩa mặt trời đang nhô ra khỏi lớp mây trùm lên thành phố London. Mảnh mặt trời nay chiếu sáng cho khá nhiều người đấy, nhưng chẳng có ai, tôi dám đánh cuộc như thế, lại nhận lãnh một sứ mạng lạ lùng như chúng ta! Chúng ta mới nhỏ bé làm sao, với những tham vọng thấp hèn cũng như những sức mạnh to lớn sơ khai của thiên nhiên. Sao, thế nào, anh đã tiến bộ gì trong việc nghiên cứu Jean Paul 1?
- À cũng tạm. Tôi đã trở lại gặp ông ấy qua Carlyle 2.
- À, thế là lần theo con suối lên đến nguồn. Ông này đã nêu ra một nhận xét khá lạ lùng song rất sâu sắc: bằng chứng đầu tiên về tầm vóc vĩ đại của con người là sự nhận thức về mức độ hèn kém của mình. Đấy, anh thấy không, điều này hàm ngụ một khả năng so sánh và đánh giá mà chính tự bản thân nó cũng đã là một bằng chứng về tính cao quý của con người. Richter 3 khiến ta phải suy nghĩ nhiều đấy! Chắc là anh không có súng ngắn?
- Tôi có chiếc gậy.
- Có khả năng là ta sẽ cần dùng đến một dụng cụ đại loại như thế, nếu ta vào được tận hang ổ của chúng. Tôi giao Johnathan cho anh, còn tên kia, nếu có tỏ ra hung dữ, tôi sẽ hạ hắn ngay tại chỗ!
Vừa nói anh vừa lấy khẩu súng ngắn của mình ra, cho hai viên đạn vào rồi nhét lại trong túi áo vét bên phải.
Trong lúc đó, chú Toby hướng dẫn chúng tôi dọc theo những con lộ, hai bên là làng mạc đưa về London. Và giờ đây, chúng tôi đi vào những đường phố thật sự với đám phu bến tàu và công nhân đi đến nơi làm việc. Mấy bà nội trợ ăn mặc xuềnh xoàng mở những ô cửa kéo và quét bậc thang lối ra vào. Từ những quán rượu, người ta đã thấy bước ra những đám đàn ông dáng đi thô bạo, vừa đi vừa lấy tay áo quệt hàm râu sau chầu nhậu buổi sáng. Mấy con chó thảm hại lang thang ngạc nhiên nhìn chúng tôi nhưng Toby cứ bước lên tới trước chẳng ngó ngang ngó dọc, mũi chúi xuống đất, thỉnh thoảng lại rít lên báo hiệu một mùi mới đâu đây.
Chúng tôi đã băng qua khu Streatham, Brixton, Camberwell, và bây giờ chúng tôi đang ở khu hẻm Kennington; thế là chúng tôi đã đi qua những con đường ngang, về phía đông khu Oval. Những kẻ chúng tôi săn đuổi dường như đã dùng một lộ trình ngoằn ngoèo quanh co, có lẽ là để tránh bị tìm ra. Không một lần nào chúng dùng con đường chính nếu có đường nhỏ song song. Đầu khu hẻm Kennington, chúng rẽ trái băng phố Bond và phố Miles. Chú Toby dừng lại nơi phố Miles, rẽ vào Quảng trường Hiệp sĩ. Rồi nó chạy lui chạy tới, một tai dựng lên, tai kia kụp xuống, đúng là hình ảnh của sự bất định ở loài chó? Sau cùng, nó lại rảo bước vòng quanh, thỉnh thoảng lại ngẩng đầu nhìn chúng tôi, như thể mong chúng tôi hiểu giùm cho nỗi bối rối của nó.
- Con chó mắc dịch này sao thế - Holmes càu nhàu - Chắc chắn là chúng không dùng xe mà ít ra chúng cũng không cỡi khinh khí cầu rồi!
- Có lẽ chúng đã dừng lại đây trong chốc lát? - Tôi gợi ý.
- À được lắm: kìa nó lại bước đi tiếp! - Bạn tôi nói giọng nhẹ nhõm.
Thật thế, Toby lại tiếp tục lần theo dấu vết đánh hơi. Nó còn đi quanh thêm một vòng nữa, khịt khịt mũi, rồi bỗng tỏ ra quả quyết. Giờ đây nó phóng tới trước bằng một sức mạnh và quyết tâm mà trước đó nó chưa hề có. Mùi mộc du có vẻ rõ rệt hơn trước, bởi nó chẳng cần đánh hơi mặt đất. Nó giật mạnh dây xích lên và tìm cách chạy đi. Cứ nhìn ánh mắt sáng rỡ của Holmes là cũng có thể biết được rằng anh đang nghĩ là cuộc hành trình của chúng tôi sắp sửa chấm dứt.
Giờ đây lộ trình của chúng tôi dắt chúng tôi qua phố Nine Elms. Chúng tôi đến xưởng gỗ "Broderick và Nelson", nằm ngay sau quán rượu "White Eagle". Đến đó, chú chó dưới cơn kích động dữ dội, chạy bổ vào xưởng mộc bằng lối bên hông, nơi đây thợ cưa đã bắt tay vào việc rồi. Không ngừng kéo sợi dây xích lên, Toby chạy băng qua đống mạt cưa và dăm bào, đâm bổ vào một lối đi, len lỏi giữa hai đống gỗ. Sau cùng rít lên một tiếng đắc thắng, nó nhảy phốc lên cái thùng lớn đang còn nằm trên chiếc xe vừa mới đưa đến. Lưỡi thõng xuống, mắt long lanh, Toby ngồi chễm chệ trên nắp thùng, nhìn chúng tôi hết người này qua người khác, rõ ràng muốn tìm một sự tán đồng ở chúng tôi. Ván thùng tô-nô và bánh xe của chiếc goòng được phết lên bằng một thứ nước đen ngòm, và bầu không khí quanh đó nồng nặc mùi mộc du.
Sherlock Holmes và tôi nhìn nhau chưng hửng, rồi đột nhiên bật cười không sao nhịn được.
--------------------------------
1 Jean Paul Ritchter: tên một nhà văn Đức.
2 Thomas Carlyle: Nhà sử học và nhà phê bình người Anh.
3 Tức nhà văn Jean Paul, gọi theo tên họ một cách kính trọng.
Chương VIII. Nghĩa binh ở phố Baker
- Thế thì - Tôi hỏi - Toby đã nhầm lẫn?
- Nó đã làm đúng điều ta đòi hỏi nó - Holmes vừa nói vừa đưa con chó xuống khỏi thùng và kéo nó ra khỏi xưởng gỗ - Nếu anh chịu nghĩ đến lượng mộc du chuyên chở tại London trong một ngày, thì không có gì phải ngạc nhiên, nếu đường theo dấu vết của chúng ta bị tắc nghẽn. Hôm nay con đường này được sử dụng nhiều lắm. Chú Toby khốn khổ chẳng có gì đáng quở trách cả.
- Tôi nghĩ ta phải quay trở lại từ dấu vết thứ nhất thôi.
- Đúng thế. Cũng may là con đường không đến nỗi dài lắm. Điều đánh lạc hướng con chó ở góc Quảng trường Hiệp sĩ dĩ nhiên là do sự kiện hai con đường gặp nhau, đã gặp nhau rồi tách xa nhau về hướng đối nghịch. Chúng ta đã đi theo hướng sai. Giờ chỉ còn lần theo hướng kia thôi.
Việc này chẳng có gì khó khăn. Khi quay trở lại nơi nó đã lầm đường, Toby quanh một vòng tròn lớn rồi phóng theo hướng mới.
- Cần phải trông chừng sao cho nó không đưa ta đến địa điểm xuất phát của một cái thùng đựng mộc du khác - Tôi lưu ý.
- Vâng, tôi đã nghĩ đến điều đó. Nhưng anh cũng thấy rằng nó đứng yên trên lề đường trong khi có một chiếc xe chở mộc du mới chạy ngang qua. Không, anh Watson à, lần này thì ta đi đúng đường rồi.
Hướng này dẫn về phía sông, ngang qua Quảng trường Belmont và phố Hoàng tử. Khi đến cuối phố Broad, nó đâm thẳng xuống bờ sông, nơi có một khúc cầu nhỏ bằng gỗ. Toby dắt chúng ta đến đầu cầu, và cứ đứng đây rên ư ử trước dòng sông đen ngòm.
- Ta thật không may - Holmes nói - Bọn chúng đã tẩu thoát bằng tàu rồi.
Nhiều tàu và thuyền nhẹ bồng bềnh trên nước bên chiếc tàu gỗ. Chúng tôi dắt Toby đến từng chiếc một, nó ra sức đánh hơi nhưng chẳng có kết quả gì. Cách chiếc cầu tàu thô sơ không xa, có một ngôi nhà gạch nhỏ. Ở cửa sổ thứ hai trên một tấm biển gỗ trên có ghi hàng chữ lớn "Mordecai Smith" và bên dưới "Cho mướn tàu theo giờ hoặc ngày". Một tấm biển thứ hai treo bên cửa ra vào cho biết căn nhà còn có thêm một chiếc thuyền máy chạy bằng hơi nước. Thật vậy, tôi thấy có một đống than lớn cạnh cầu tàu. Holmes xem xét khu vực bằng cái nhìn chán ngán.
- Bậy thật, bậy thật! - Anh nói - Mấy tên này khôn lanh hơn tôi nghĩ. Có vẻ như chúng đã khỏa lấp được dấu vết của chúng rồi. Tôi e rằng chúng đã tuân theo một phương án được bàn bạc kỹ lưỡng trước đó. Anh tiến lại gần nhà vừa lúc cửa mở. Một cậu bé tóc quăn khoảng 6 tuổi chạy ùa ra, theo sau là một người đàn bà khỏe mạnh, gương mặt hồng hào, tay cầm chiếc khăn xốp.
- Jack, trở lại đây mẹ rửa ráy cho! Bà gọi lớn. Có lại đây không nào, đồ quỷ sứ! Nếu bố mày về mà trông thấy mày như thế thì chắc chắn ông ấy sẽ la toáng lên cho mà xem...
- Chà cậu bé xinh quá! - Holmes nói lớn như thế xác lập vị trí chiến lược của đôi bên - Có thể nào tưởng tượng được đôi má hồng đến thế không? Này cậu Jack, cậu thích cái gì nào?
- Vâng, nếu được thì cháu thích có 2 shilling. Cậu bé tuyệt vời đáp sau một hồi suy nghĩ.
- Thế thì đây! Bắt lấy này. Quả thật bà có cả một kho tàng tinh khôi đấy, bà Smith ạ.
- Xin Chúa phù hộ ông, thưa ông! Nó còn hơn thế nữa kia! Nhưng lắm lúc nó cũng làm cho tôi đến phát điên lên, nhất là khi nhà tôi phải đi vắng nhiều ngày.
- Thế ông nhà đi vắng? - Holmes hỏi, giọng thất vọng - Tiếc quá, tôi lại có ý muốn tiếp chuyện với ông.
- Ông ấy ra đi từ sáng hôm qua, thưa ông. Và cũng phải nói thật là tôi đang bắt đầu lo ngại. A, mà nếu là về chuyện thuê tàu, thưa ông, thì chắc là tôi có thể giúp ông được.
- Tôi muốn thuê chiếc thuyền máy chạy hơi nước của ông nhà.
- Thế thì thưa ông, tiếc quá, ông ấy đã ra đi bằng chính chiếc thuyền ấy. Thật ra tôi cũng ngạc nhiên, vì nó chỉ có vừa đủ than để đi đến Woolwich và trở về thôi. Nếu ông nhà tôi đi bằng chiếc xà lan chở hàng, tôi cũng chẳng lo lắng gì: công việc làm ăn đôi khi kéo ông đến mãi tận Gravesend và khi nào ở đấy bận nhiều công chuyện, ông cũng thường lưu lại tại đó. Nhưng với chiếc thuyền máy không đủ than thì phỏng làm được việc gì?
- Ông nhà có thể kiếm mua than ở một bến tàu nào đó khi xuôi sông.
- Có thể như thế thật, thưa ông, nhưng đó không phải là thói quen của ông ấy. Đã nhiều lần tôi nghe ông la lối chửi rủa vì những món tiền người ta đòi để lấy vài bao than. Vả lại, tôi không ưa được cái lão chân gỗ với cái lối ăn nói lạ hoắc. Lão ta có cái đầu trông không vào được tí nào! Sao mà lúc nào lão cũng rảo quanh đây thế?
- Người đàn ông chân gỗ - Holmes hỏi bằng giọng ngạc nhiên một cách ngây thơ.
- Vâng, thưa ông, một gã đàn ông khuôn mặt xạm đen trông đến là giống khỉ! Hắn đến gặp nhà tôi nhiều lần. Chính hắn đã đánh thức ông ấy dậy, đêm hôm kia. Có điều lạ hơn nữa là nhà tôi biết hắn ta sẽ đến, vì ông đã đổ đầy nước vào nồi supde trên chiếc đò máy. Tôi chẳng quanh co gì, thưa ông, thật tôi lo quá chừng!
- Nhưng, thưa bà Smith thân mến, dầu sao bà chẳng việc gì phải lo ngại cả - Holmes nhún vai nói - Nhưng trước hết, làm sao bà có thể bảo người đến đêm ấy chính là gã đàn ông chân gỗ? Tôi không hiểu sao bà lại có thể quả quyết như vậy.
- Chính giọng nói của hắn, thưa ông. Tôi biết giọng nói của hắn, nó nghe như khản đục. Hắn gõ vào cửa sổ, lúc ấy vào khoảng ba giờ sáng: "Ê, trong kia, thức dậy đi" - hắn bảo "đã đến giờ đổi phiên gác rồi đấy". Ông nhà tôi đánh thức Jim, con trai cả chúng tôi, và thế là họ ra đi, không buồn nói với tôi một lời. Tôi nghe rõ cả tiếng chân gỗ ầm vang trên đá lát đường.
- Còn tên chân gỗ kia, hắn đến một mình sao? - Thưa ông, tôi không thể nói chắc chắn được. Tôi chẳng nghe thấy có giọng nói ai khác.
- Tôi tiếc lắm, bà Smith à. Tôi cần một chiếc đò máy, và tôi đã nghe người ta nói tốt về chiếc... à, mà chiếc đò máy ấy tên là gì nhỉ?
– "The Aurora", thưa ông.
- A! Có phải đó là chiếc đò máy cũ kỹ sơn màu xanh lục, có viền một đường vàng và đáy rất rộng?
- Không phải thế đâu! Nó là một trong những chiếc tàu thon dài nhất đang chạy trên sông. Và nó được sơn mới lại tuyền đen với hai viền đỏ.
- Cám ơn. Tôi mong bà sẽ sớm nhận được tin tức của ông nhà. Tôi sắp sửa xuôi sông đây, và nếu tôi thấy chiếc "The Aurora", tôi sẽ cho vị chủ tàu biết là bà đang lo lắng. Bà vừa nói ống khói tàu màu đen?
- Không, thưa ông. Đen với một đường viền màu trắng.
- À, hẳn nhiên rồi! Hai bên mới màu đen. Xin chào bà, bà Smith! Người lái đò và chiếc đò của anh ta kia rồi, Watson. Ta hãy nhờ đưa qua sông.
- Với những người thuộc loại này - Holmes nói tiếp khi chúng tôi ngồi vào thuyền gần chỗ lái tàu - điều quan trọng là đừng bao giờ cho họ có cơ hội nghĩ rằng những điều họ thuật lại cho ta có một tầm mức trọng yếu nào đó. Nếu không, họ sẽ ngậm miệng hến ngay. Nhưng, ngược lại, bạn cứ giả vờ nghe họ một cách miễn cưỡng, bạn mới may mắn được biết những điều bạn muốn biết.
- Dầu sao ta đã biết được ta sẽ phải làm những gì rồi – Tôi nói. - Vậy kế hoạch anh như thế nào?
- Mướn một chiếc đò máy rồi xuôi dòng sông để tìm ra chiếc "The Aurora".
- Nhưng, thưa ông bạn thân mến của tôi ơi, đó mới thật là công tác khổng lồ. Chiếc đò máy kia có thể cập vào bất cứ cầu tàu nào bên bờ sông từ giữa đây và Greenwich. Qua khỏi cầu, những điểm cập tàu tạo thành một mê lộ dài hàng dặm. Anh sẽ phải mất toi không biết bao nhiêu ngày mới có thể thám hiểm tất cả được.
- Nếu thế thì ta nhờ đến cảnh sát vậy.
- Không đâu. Chắc hẳn là tôi sẽ liên hệ với Athelney Jones, nhưng chỉ vào lúc sau cùng thôi. Anh ta không phải là người tệ, và tôi chẳng muốn làm bất cứ điều gì có thể gây nguy hại cho anh ấy về mặt nghề nghiệp. Nhưng tôi thích hành động một mình hơn, nhất là hiện nay công việc của ta đã tiến triển rất nhiều.
- Hay là ta có thể đăng vào mục rao vặt trên báo, hỏi thăm những chỉ dẫn ở những người bảo vệ các bến tàu.
- Mỗi lúc một tệ hơn. "Các bạn" của chúng ta lúc bấy giờ biết ngay là chúng ta đang truy nã họ gắt gao và họ sẽ rời khỏi nước này ngay. Tất nhiên, dầu sao họ cũng sẽ ra đi thôi, nhưng chừng nào họ còn cảm thấy tuyệt đối an toàn, họ sẽ chẳng vội vã gì đâu. Quyết tâm của chàng thám tử Jones sẽ giúp ta trong việc này. Các nhật báo chắc chắn sẽ trình bày quan điểm của anh ấy, và mấy tên đào thoát của chúng ta sẽ tin là cảnh sát đang lầm đường.
- Vậy ta làm gì đây? - Tôi hỏi khi chúng tôi lên bờ, gần Trại giam Millbank.
- Ta sẽ lên chiếc xe ngựa kia, về nhà, gọi bữa ăn, rồi đi nằm một tiếng. Rất có khả năng là đêm tới đây ta sẽ phải thức suốt. Bác xà ích ơi, hãy cho chúng tôi xuống trạm bưu điện đầu tiên trên đường. Chú Toby vẫn còn đắc dụng cho chúng ta, ta hãy giữ nó lại. Xe ngựa dừng trước bưu điện phố Great Peter và Holmes xuống gửi một bức điện tín.
- Theo anh thì tôi đã gửi điện cho ai? Anh hỏi tôi lúc trở ra.
- Tôi thật chẳng nghĩ ra đâu.
- Anh có còn nhớ phòng cảnh sát đặc biệt phố Baker không? Tôi đã có nhờ đến họ trong vụ Jefferson Hope.
- Vâng, có. Thế rồi sao?
- Thì đây, đúng là một bài toán điển hình mà sự giúp đỡ của họ có thể rất quý báu cho ta. Nếu họ thất bại, tôi có cách khác. Nhưng trước hết tôi thử nghiệm cách này xem sao. Bức điện tín của tôi gửi đến chàng trung úy nhỏ bé của ta, tên gọi Wiggins. Tôi nghĩ anh ta và các bạn sẽ đến thăm ta trước khi ta dùng xong bữa điểm tâm.
Bấy giờ vào khoảng 8 giờ rưỡi và các sự cố trong đêm bắt đầu có tác dụng nặng nề. Tôi mệt mỏi ê ẩm, đầu óc rối bời. Để chịu đựng được, tôi không có được cái nhiệt tình nghề nghiệp của anh bạn tôi; vả chăng tôi không tài nào xem xét vấn đề một cách trừu tượng như là một bài toán có tính tri thức đơn thuần. Về phần Bartholomew, tôi được nghe thiên hạ nói nhiều điều không tốt về ông ta, còn những kẻ hạ sát ông ta cũng không gây nơi tôi mối ác cảm quá lắm. Nhưng nói đến kho báu thì lại là chuyện khác. Kho báu ấy, trên nguyên tắc, là sở hữu của cô Mortan toàn bộ hay một phần. Chừng nào còn cơ may tìm lại nó được thì tôi sẵn sàng cống hiến cả mạng sống của tôi. Nhưng nếu thế thì thành công của chúng tôi có lẽ sẽ đưa cô ta mãi mãi ra khỏi tầm tay của tôi. Song mối tình của tôi, nếu để cho một suy nghĩ như thế ảnh hưởng đến thì hóa ra chẳng quá vị kỷ và nhỏ nhen sao! Holmes có thể hành động vào việc bắt giữ tội phạm. Còn tôi, tôi lại có một lý do 10 lần mạnh hơn để lấy lại kho báu.
Về đến phố Baker, sau khi tắm và thay áo quần, tôi cảm thấy khoan khoái vô cùng. Khi bước xuống phòng, tôi thấy bữa điểm tâm đã dọn xong, và Holmes đang pha cà phê.
- Người ta đang bàn tán về vụ án - Anh vừa nói vừa chỉ vào tờ báo đã lật ra - Một nhà báo có tài ở khắp mọi nơi và chàng Jones có thừa quyết tâm và đầy nghị lực đã thu xếp nội vụ giữa hai người. Nhưng chắc anh đã phải ngấy chán với câu chuyện này rồi! Hãy dùng món trứng thịt muối đi đã. Tôi chụp lấy tờ báo và đọc bài ngắn dưới nhan đề "Một vụ án bí ẩn tại Thượng Norwood" (báo Standard).
"Hôm qua, vào khoảng nửa đêm ông Bartholomew, cư ngụ tại biệt trang Pondicherry, Thượng Norwood, đã được người ta tìm thấy chết trong phòng riêng. Tình huống xảy ra cho thấy đây là một hành động tội ác. Theo chỗ chúng tôi được biết, trên thi thể nạn nhân người ta không tìm thấy một dấu vết hung bạo nào. Nhưng một bộ sưu tập quý giá gồm những châu báu Ấn Độ do người quá cố khả kính thừa hưởng của thân phụ đã biến mất. Tội ác do ông Sherlock Holmes và bác sỹ Watson là hai người đã đến căn nhà cùng với Thaddeus Sholto, em của người quá cố, phát hiện. Một dịp may đặc biệt đã khiến ông Athelney Jones, nhà thám tử nổi danh của Sở cảnh sát trung ương có mặt tại Ty cảnh sát Norwood. Nhờ thế ông đã có mặt tại hiện trường sau khi có lệnh báo động chưa đầy nửa tiếng đồng hồ. Kinh nghiệm và tài ba của ông ta hướng ngay vào việc truy tầm tội phạm. Kết quả tốt đẹp là người em của nạn nhân, Thaddeus Sholto, bà quản gia Bernston, người đầu bếp Ấn Độ tên Lal Rao, và người gác cổng McMurdo đều bị bắt.
Thật vậy, rõ ràng là một hay nhiều tên trộm đó phải biết rõ ngôi nhà. Những hiểu biết kỹ thuật lừng danh của ông Jones kết hợp với những biệt tài cũng nổi tiếng không kém của ông, đã giúp ông chứng minh một cách không thể bác bỏ được là bọn cướp không thể nào xâm nhập được bằng cửa ra vào, hoặc bằng cửa sổ. Chúng đã leo lên mái nhà, đột nhập bằng cửa trổ trên mái chui xuống căn phòng ăn thông với gian phòng nơi tìm thấy tử thi. Thế là người ta dứt khoát gạt bỏ giả thiết một vụ đánh cắp đơn thuần do những kẻ lạ mặt. Hành động chóng vánh và quả quyết của đại diện pháp luật tỏ rõ rằng trong những trường hợp như thế, ta có lợi lớn nếu giao cuộc điều tra cho một bộ óc duy nhất, mạnh mẽ và làm chủ phương tiện của mình. Ta không thể không nghĩ rằng một kết quả như vậy cống hiến một luận cứ có trọng lượng thám tử của ta. Lúc bấy giờ những người này sẽ được tiếp xúc chặt chẽ hơn và có hiệu quả hơn với những vụ mà họ phải điều tra".
- Tuyệt diệu, phải không? - Holmes vừa nói vừa mỉm cười nâng tách cà phê - Anh nghĩ thế nào?
- Tôi nghĩ suýt nữa chúng ta cũng bị bắt.
- Ý kiến tôi cũng thế. Chắc tôi không dám chịu trách nhiệm về sự tự do của chúng ta nếu đột nhiên anh ta lại nổi cơn quyết liệt khác.
Đúng ngay lúc ấy cả ngôi nhà vang lên tiếng chuông kéo dài. Chúng tôi nghe thấy bà Hudson, chủ nhà trọ, thốt lên những lời ta thán và những câu mắng mỏ gay gắt.
- Trời đất! - Tôi vừa kêu lên vừa đứng dậy khỏi ghế - Anh Holmes à, tôi nghĩ chắc họ đến bắt ta đấy.
- Không, không đến nỗi khủng khiếp như thế đâu! Tôi nhận ra ngay đội cảnh sát trợ lý của tôi mà, đám nghĩa binh Baker đấy.
Thật thế, tiếng la hét đinh tai và tiếng chân không chạy vội vàng dội trong cầu thang, và 12, 13 đứa bé lang thang, nhớp nhúa, rách rưới chạy ùa vào phòng. Tôi nhận thấy mặc dầu sự xâm nhập có ồn ào thật, nhưng chứng tỏ có kỷ luật. Chúng lập tức đứng xếp thành nàng, và đứng trước chúng tôi là những khuôn mặt trẻ con linh hoạt vui vẻ. Sau đó, một đứa trong bọn chúng bước lên với một vẻ uể oải bề trên trông thật buồn cười, so với lứa tuổi của cậu. Đúng là một chú ngáo ộp.
- Đã nhận rõ tín hiệu của ông, thưa ông - Nó báo cáo - Cháu đưa tụi nó lại gặp ông đầy đủ. Phí tổn chuyên chở tính tất cả là 3 shilling 1 6 pence.
- Đây, Holmes vừa nói vừa lấy tiền ra - Bận sau cháu chỉ việc nghe các bản báo cáo, rồi báo lại cho chú là được rồi. Chú không muốn các cháu đến đông như thế này nữa. Tuy thế, tiện đây, chú cũng muốn tất cả đều nghe rõ lệnh công tác của chú. Chú muốn tìm ra nơi đậu của một chiếc đò máy tên "The Aurora".
Tên người chủ là Mordecai Smith. Đò chắc là đã xuôi sông và ngừng lại đâu đó. Nó màu đen, hai bên có viền màu đỏ. Ống khói cũng màu đen và có một vạch trắng. Một trong các cháu phải trụ lại bến của Mordecai Smith, đối diện với Millbank để xem ông ấy có trở về không. Số còn lại chia nhau hai bờ sông, và mỗi cháu phải làm tròn trách nhiệm của mình một cách chu đáo. Hễ có tin gì, là cho chú biết ngay. Chú nói rõ tất cả rồi chứ?
- Vâng, thưa Chef 2! Wiggins đáp.
- Giá cả như thường lệ, lại thêm một guinea cho ai tìm thấy chiếc đò máy kia. Đây, tiền công một ngày chú đưa trước. Và bây giờ, bắt tay vào việc đi!
Anh trao cho mỗi đưa một shilling, thế là đám trẻ tuôn xuống cầu thang. Chỉ một lát sau, tôi đã thấy chúng chạy dài theo con đường.
- Nếu chiếc đò mày còn trên mặt nước, lũ trẻ sẽ tìm thấy thôi! - Holmes nói và đứng dậy khỏi bàn.
Anh đốt ống điếu.
- Chúng có thể đi khắp mọi nơi, thấy tất cả và nghe tất cả. Tôi tin rằng chúng sẽ tìm thấy chiếc đò trước tối nay. Trong khi chờ đợi, ta chẳng làm được gì đâu. Muốn lần lại dấu vết, ta phải tìm thấy chiếc "The Aurora" hoặc Mordecai Smith.
- Tôi chắc là Toby sẽ được một bữa no nê với bữa ăn còn lại của chúng ta. Anh có đi nghỉ không, anh Holmes?
- Không, tôi không thấy mệt. Tạng người tôi kể cũng lạ. Tôi nhớ chưa có lần nào bị mệt mỏi vì công việc. Ngược lại, nhàn rỗi khiến tôi kiệt sức hoàn toàn. Tôi đi hút chút đỉnh và suy nghĩ về cái vụ án lạ lùng đã đưa đến cho chúng ta một thân chủ thật là duyên dáng. Nếu có nhiệm vụ nào dễ dàng, thì đó chính là nhiệm vụ của chúng ta. Những người có chân gỗ đâu phải là nhiều lắm. Còn về tên kia, tôi nghĩ hắn ta tuyệt đối là duy nhất trong chủng loại.
- Lại còn tên kia nữa?
- Tôi không có ý chơi trò ú tim với anh đâu, Watson à. Tuy nhiên anh chắc cũng có một chút ý kiến chứ, phải không nào? Ta hãy xem lại các dữ kiện: đôi chân không nhỏ thó, mấy ngón chân không bao giờ bị ép trong giày, cái chuỳ bằng đá, tính nhanh nhẹn kỳ lạ, những mũi tên tẩm độc.
- Một người man di! - Tôi buột miệng kêu lớn - Có lẽ đó là một trong số những người Ấn mà Jonathan Small đã cộng tác?
- Đáng ngờ lắm - Anh nói - Tôi đã nghĩ đến cách giải thích này lúc trông thấy thứ vũ khí lạ lùng kia. Song những dấu chân kỳ quặc đã khiến tôi phải xét lại vấn đề một số dân cư Ấn Độ quả thật dáng người nhỏ, nhưng không người nào lại có thể để lại dấu chân như thế. Người Ấn có bàn chân dài và thon; người Hồi giáo có khác là ngón chân cái tách hẳn mấy ngón khác, vì họ mang dép có quai kẹp giữa ngón cái và ngón thứ hai. Hơn nữa những mũi tên kia chỉ có thể duy nhất được bắn ra bằng ống đồng. Thế thì anh chàng man di của chúng ta có thể từ đâu đến?
- Từ Nam Mỹ chăng? Tôi thử nói liều.
Holmes với tay lên kệ sách, và lấy xuống một cuốn sách dày cộm.
- "Đây là cuốn thứ nhất của bộ bách khoa đang được xuất bản. Ta có thể xem nó là hiện đại nhất. Ta đọc thấy gì nào?"
Quần đảo Andaman nằm cách đảo Sumatra 340 dặm về phía Bắc, trong vịnh Bengal "Hừm! Hừm!". Còn gì đây? Xem nào: khí hậu ẩm thấp, đá ngầm san hô, cảng Blair, trại tù khổ sai quân đội, đảo Rutland, đồn điền bông. A, đây rồi!
Dân bản xứ quần đảo Andaman có thể tự hào là dân tộc nhỏ nhất trên quả đất mặc dầu một số nhà nhân chủng học dành danh vị này cho bộ tộc Bushmen ở châu Phi, bộ tộc da đỏ Digger ở Châu Mỹ và bộ tộc Terra del Fuegians. Chiều cao trung bình của họ không quá 4 feet, nhưng nhiều người trưởng thành có thể tạng bình thường lại còn thấp hơn nữa. Bộ tộc này có tính bạo tàn và khó tính. Nhưng khi ta đã chiếm được cảm tình của họ thì họ có thể rất hết lòng hết dạ với ta".
Xin anh nhớ cho điều đó, Watson ạ. Bây giờ hãy nghe nốt đoạn tiếp: "Ngoại diện của họ rất ghê khiếp. Đầu thì to tướng chẳng ra hình thù gì, mắt nhỏ, đường nét trên mặt thì biến hình, tay chân nhỏ thó. Họ tàn bạo và khó tính đến nỗi Chính quyền Anh đã thất bại trong mọi cố gắng để lấy được lòng tin của họ. Từ thuở nào họ vẫn là nỗi hãi hùng cho những người bị đắm tàu mà họ tàn sát bằng chùy đá hoặc tên tẩm độc. Những cuộc tàn sát này luôn kết thúc bằng một bữa tiệc thịt người".
Thế đó, một dân tộc hữu nghị và hiếu hòa Watson ạ! Nếu anh man di của chúng ta được tha hồ hành động thì vụ án này sẽ có một diễn biến còn khủng khiếp hơn nhiều. Tuy thế, tôi nghĩ rằng ngay đến bây giờ Johnathan sẽ tiếc hùi hụi nếu không dùng tên man di này.
- Nhưng bằng cách nào mà hắn kiếm ra được một tên tòng phạm cỡ đó?
- À, tôi cũng không thể nói anh rõ thêm hơn nữa! Tuy nhiên, ta đã xác định được là Small đã cư ngụ tại đảo Andaman; thế có gì là lạ nếu hắn có một người bạn là dân bản xứ. Ta sẽ hiểu biết tất cả điều đó vào đúng thời điểm, tôi chắc chắn như vậy. Thôi đi, Watson. Trông anh rã rời quá rồi, ngả lưng trên tràng kỷ chốc lát đi, thử xem tôi có thể đưa anh vào giấc ngủ được không.
Anh lấy cây violon và bắt đầu dạo trong khi tôi nằm nghỉ. Đó là một điệu nhạc mơ mộng êm ái chắc hẳn do anh sáng tác vì anh biết sáng tác tùy hứng với rất nhiều tài năng. Tôi mơ hồ hình dung đôi tay gầy guộc, nét mặt chăm chú của anh. Sau đó, tưởng chừng như tôi xa dần trong yên ổn, bồng bềnh trên mặt biển âm thanh, để rồi bước vào vùng mộng ảo có khuôn mặt xinh xinh của Mary Morstan nghiêng trên tôi.
--------------------------------
Chú thích:
1 Nguyên văn: bob, một cách gọi khác của đồng shilling.
2 Nguyên văn: Guv'nor
➖➖➖
Arthur Conan Doyle
The Sign Of The Four
Chapter VII. The Episode of the Barrel
The police had brought a cab with them, and in this I escorted Miss Morstan back to her home. After the angelic fashion of women, she had borne trouble with a calm face as long as there was some one weaker than herself to support, and I had found her bright and placid by the side of the frightened housekeeper. In the cab, however, she first turned faint, and then burst into a passion of weeping,—so sorely had she been tried by the adventures of the night. She has told me since that she thought me cold and distant upon that journey. She little guessed the struggle within my breast, or the effort of self-restraint which held me back. My sympathies and my love went out to her, even as my hand had in the garden. I felt that years of the conventionalities of life could not teach me to know her sweet, brave nature as had this one day of strange experiences. Yet there were two thoughts which sealed the words of affection upon my lips. She was weak and helpless, shaken in mind and nerve. It was to take her at a disadvantage to obtrude love upon her at such a time. Worse still, she was rich. If Holmes's researches were successful, she would be an heiress. Was it fair, was it honorable, that a half-pay surgeon should take such advantage of an intimacy which chance had brought about? Might she not look upon me as a mere vulgar fortune-seeker? I could not bear to risk that such a thought should cross her mind. This Agra treasure intervened like an impassable barrier between us.
It was nearly two o'clock when we reached Mrs. Cecil Forrester's. The servants had retired hours ago, but Mrs. Forrester had been so interested by the strange message which Miss Morstan had received that she had sat up in the hope of her return. She opened the door herself, a middle-aged, graceful woman, and it gave me joy to see how tenderly her arm stole round the other's waist and how motherly was the voice in which she greeted her. She was clearly no mere paid dependant, but an honored friend. I was introduced, and Mrs. Forrester earnestly begged me to step in and tell her our adventures. I explained, however, the importance of my errand, and promised faithfully to call and report any progress which we might make with the case. As we drove away I stole a glance back, and I still seem to see that little group on the step, the two graceful, clinging figures, the half-opened door, the hall light shining through stained glass, the barometer, and the bright stair-rods. It was soothing to catch even that passing glimpse of a tranquil English home in the midst of the wild, dark business which had absorbed us.
And the more I thought of what had happened, the wilder and darker it grew. I reviewed the whole extraordinary sequence of events as I rattled on through the silent gas-lit streets. There was the original problem: that at least was pretty clear now. The death of Captain Morstan, the sending of the pearls, the advertisement, the letter,—we had had light upon all those events. They had only led us, however, to a deeper and far more tragic mystery. The Indian treasure, the curious plan found among Morstan's baggage, the strange scene at Major Sholto's death, the rediscovery of the treasure immediately followed by the murder of the discoverer, the very singular accompaniments to the crime, the footsteps, the remarkable weapons, the words upon the card, corresponding with those upon Captain Morstan's chart,—here was indeed a labyrinth in which a man less singularly endowed than my fellow-lodger might well despair of ever finding the clue.
Pinchin Lane was a row of shabby two-storied brick houses in the lower quarter of Lambeth. I had to knock for some time at No. 3 before I could make my impression. At last, however, there was the glint of a candle behind the blind, and a face looked out at the upper window.
"Go on, you drunken vagabone," said the face. "If you kick up any more row I'll open the kennels and let out forty-three dogs upon you."
"If you'll let one out it's just what I have come for," said I.
"Go on!" yelled the voice. "So help me gracious, I have a wiper in the bag, an' I'll drop it on your 'ead if you don't hook it."
"But I want a dog," I cried.
"I won't be argued with!" shouted Mr. Sherman. "Now stand clear, for when I say 'three,' down goes the wiper."
"Mr. Sherlock Holmes—" I began, but the words had a most magical effect, for the window instantly slammed down, and within a minute the door was unbarred and open. Mr. Sherman was a lanky, lean old man, with stooping shoulders, a stringy neck, and bluetinted glasses.
"A friend of Mr. Sherlock is always welcome," said he. "Step in, sir. Keep clear of the badger; for he bites. Ah, naughty, naughty, would you take a nip at the gentleman?" This to a stoat which thrust its wicked head and red eyes between the bars of its cage. "Don't mind that, sir: it's only a slow-worm. It hain't got no fangs, so I gives it the run o' the room, for it keeps the bettles down. You must not mind my bein' just a little short wi' you at first, for I'm guyed at by the children, and there's many a one just comes down this lane to knock me up. What was it that Mr. Sherlock Holmes wanted, sir?"
"He wanted a dog of yours."
"Ah! that would be Toby."
"Yes, Toby was the name."
"Toby lives at No. 7 on the left here." He moved slowly forward with his candle among the queer animal family which he had gathered round him. In the uncertain, shadowy light I could see dimly that there were glancing, glimmering eyes peeping down at us from every cranny and corner. Even the rafters above our heads were lined by solemn fowls, who lazily shifted their weight from one leg to the other as our voices disturbed their slumbers.
Toby proved to an ugly, long-haired, lop-eared creature, half spaniel and half lurcher, brown-and-white in color, with a very clumsy waddling gait. It accepted after some hesitation a lump of sugar which the old naturalist handed to me, and, having thus sealed an alliance, it followed me to the cab, and made no difficulties about accompanying me. It had just struck three on the Palace clock when I found myself back once more at Pondicherry Lodge. The ex-prize-fighter McMurdo had, I found, been arrested as an accessory, and both he and Mr. Sholto had been marched off to the station. Two constables guarded the narrow gate, but they allowed me to pass with the dog on my mentioning the detective's name.
Holmes was standing on the door-step, with his hands in his pockets, smoking his pipe.
"Ah, you have him there!" said he. "Good dog, then! Atheney Jones has gone. We have had an immense display of energy since you left. He has arrested not only friend Thaddeus, but the gatekeeper, the housekeeper, and the Indian servant. We have the place to ourselves, but for a sergeant up-stairs. Leave the dog here, and come up."
We tied Toby to the hall table, and reascended the stairs. The room was as he had left it, save that a sheet had been draped over the central figure. A weary-looking police-sergeant reclined in the corner.
"Lend me your bull's-eye, sergeant," said my companion. "Now tie this bit of card round my neck, so as to hang it in front of me. Thank you. Now I must kick off my boots and stockings.—Just you carry them down with you, Watson. I am going to do a little climbing. And dip my handkerchief into the creasote. That will do. Now come up into the garret with me for a moment."
We clambered up through the hole. Holmes turned his light once more upon the footsteps in the dust.
"I wish you particularly to notice these footmarks," he said. "Do you observe anything noteworthy about them?"
"They belong," I said, "to a child or a small woman."
"Apart from their size, though. Is there nothing else?"
"They appear to be much as other footmarks."
"Not at all. Look here! This is the print of a right foot in the dust. Now I make one with my naked foot beside it. What is the chief difference?"
"Your toes are all cramped together. The other print has each toe distinctly divided."
"Quite so. That is the point. Bear that in mind. Now, would you kindly step over to that flap-window and smell the edge of the wood-work? I shall stay here, as I have this handkerchief in my hand."
I did as he directed, and was instantly conscious of a strong tarry smell.
"That is where he put his foot in getting out. If YOU can trace him, I should think that Toby will have no difficulty. Now run down-stairs, loose the dog, and look out for Blondin."
By the time that I got out into the grounds Sherlock Holmes was on the roof, and I could see him like an enormous glow-worm crawling very slowly along the ridge. I lost sight of him behind a stack of chimneys, but he presently reappeared, and then vanished once more upon the opposite side. When I made my way round there I found him seated at one of the corner eaves.
"That You, Watson?" he cried.
"Yes."
"This is the place. What is that black thing down there?"
"A water-barrel."
"Top on it?"
"Yes."
"No sign of a ladder?"
"No."
"Confound the fellow! It's a most break-neck place. I ought to be able to come down where he could climb up. The water-pipe feels pretty firm. Here goes, anyhow."
There was a scuffling of feet, and the lantern began to come steadily down the side of the wall. Then with a light spring he came on to the barrel, and from there to the earth.
"It was easy to follow him," he said, drawing on his stockings and boots. "Tiles were loosened the whole way along, and in his hurry he had dropped this. It confirms my diagnosis, as you doctors express it."
The object which he held up to me was a small pocket or pouch woven out of colored grasses and with a few tawdry beads strung round it. In shape and size it was not unlike a cigarette-case. Inside were half a dozen spines of dark wood, sharp at one end and rounded at the other, like that which had struck Bartholomew Sholto.
"They are hellish things," said he. "Look out that you don't prick yourself. I'm delighted to have them, for the chances are that they are all he has. There is the less fear of you or me finding one in our skin before long. I would sooner face a Martini bullet, myself. Are you game for a six-mile trudge, Watson?"
"Certainly," I answered.
"Your leg will stand it?"
"Oh, yes."
"Here you are, doggy! Good old Toby! Smell it, Toby, smell it!" He pushed the creasote handkerchief under the dog's nose, while the creature stood with its fluffy legs separated, and with a most comical cock to its head, like a connoisseur sniffing the bouquet of a famous vintage. Holmes then threw the handkerchief to a distance, fastened a stout cord to the mongrel's collar, and let him to the foot of the water-barrel. The creature instantly broke into a succession of high, tremulous yelps, and, with his nose on the ground, and his tail in the air, pattered off upon the trail at a pace which strained his leash and kept us at the top of our speed.
The east had been gradually whitening, and we could now see some distance in the cold gray light. The square, massive house, with its black, empty windows and high, bare walls, towered up, sad and forlorn, behind us. Our course let right across the grounds, in and out among the trenches and pits with which they were scarred and intersected. The whole place, with its scattered dirt-heaps and ill-grown shrubs, had a blighted, ill-omened look which harmonized with the black tragedy which hung over it.
On reaching the boundary wall Toby ran along, whining eagerly, underneath its shadow, and stopped finally in a corner screened by a young beech. Where the two walls joined, several bricks had been loosened, and the crevices left were worn down and rounded upon the lower side, as though they had frequently been used as a ladder. Holmes clambered up, and, taking the dog from me, he dropped it over upon the other side.
"There's the print of wooden-leg's hand," he remarked, as I mounted up beside him. "You see the slight smudge of blood upon the white plaster. What a lucky thing it is that we have had no very heavy rain since yesterday! The scent will lie upon the road in spite of their eight-and-twenty hours' start."
I confess that I had my doubts myself when I reflected upon the great traffic which had passed along the London road in the interval. My fears were soon appeased, however. Toby never hesitated or swerved, but waddled on in his peculiar rolling fashion. Clearly, the pungent smell of the creasote rose high above all other contending scents.
"Do not imagine," said Holmes, "that I depend for my success in this case upon the mere chance of one of these fellows having put his foot in the chemical. I have knowledge now which would enable me to trace them in many different ways. This, however, is the readiest and, since fortune has put it into our hands, I should be culpable if I neglected it. It has, however, prevented the case from becoming the pretty little intellectual problem which it at one time promised to be. There might have been some credit to be gained out of it, but for this too palpable clue."
"There is credit, and to spare," said I. "I assure you, Holmes, that I marvel at the means by which you obtain your results in this case, even more than I did in the Jefferson Hope Murder. The thing seems to me to be deeper and more inexplicable. How, for example, could you describe with such confidence the woodenlegged man?"
"Pshaw, my dear boy! it was simplicity itself. I don't wish to be theatrical. It is all patent and above-board. Two officers who are in command of a convict-guard learn an important secret as to buried treasure. A map is drawn for them by an Englishman named Jonathan Small. You remember that we saw the name upon the chart in Captain Morstan's possession. He had signed it in behalf of himself and his associates,—the sign of the four, as he somewhat dramatically called it. Aided by this chart, the officers—or one of them—gets the treasure and brings it to England, leaving, we will suppose, some condition under which he received it unfulfilled. Now, then, why did not Jonathan Small get the treasure himself? The answer is obvious. The chart is dated at a time when Morstan was brought into close association with convicts. Jonathan Small did not get the treasure because he and his associates were themselves convicts and could not get away."
"But that is mere speculation," said I.
"It is more than that. It is the only hypothesis which covers the facts. Let us see how it fits in with the sequel. Major Sholto remains at peace for some years, happy in the possession of his treasure. Then he receives a letter from India which gives him a great fright. What was that?"
"A letter to say that the men whom he had wronged had been set free."
"Or had escaped. That is much more likely, for he would have known what their term of imprisonment was. It would not have been a surprise to him. What does he do then? He guards himself against a wooden-legged man,—a white man, mark you, for he mistakes a white tradesman for him, and actually fires a pistol at him. Now, only one white man's name is on the chart. The others are Hindoos or Mohammedans. There is no other white man. Therefore we may say with confidence that the wooden-legged man is identical with Jonathan Small. Does the reasoning strike yo as being faulty?"
"No: it is clear and concise."
"Well, now, let us put ourselves in the place of Jonathan Small. Let us look at it from his point of view. He comes to England with the double idea of regaining what he would consider to be his rights and of having his revenge upon the man who had wronged him. He found out where Sholto lived, and very possibly he established communications with some one inside the house. There is this butler, Lal Rao, whom we have not seen. Mrs. Bernstone gives him far from a good character. Small could not find out, however, where the treasure was hid, for no one ever knew, save the major and one faithful servant who had died. Suddenly Small learns that the major is on his death-bed. In a frenzy lest the secret of the treasure die with him, he runs the gauntlet of the guards, makes his way to the dying man's window, and is only deterred from entering by the presence of his two sons. Mad with hate, however, against the dead man, he enters the room that night, searches his private papers in the hope of discovering some memorandum relating to the treasure, and finally leaves a momento of his visit in the short inscription upon the card. He had doubtless planned beforehand that should he slay the major he would leave some such record upon the body as a sign that it was not a common murder, but, from the point of view of the four associates, something in the nature of an act of justice. Whimsical and bizarre conceits of this kind are common enough in the annals of crime, and usually afford valuable indications as to the criminal. Do you follow all this?"
"Very clearly."
"Now, what could Jonathan Small do? He could only continue to keep a secret watch upon the efforts made to find the treasure. Possibly he leaves England and only comes back at intervals. Then comes the discovery of the garret, and he is instantly informed of it. We again trace the presence of some confederate in the household. Jonathan, with his wooden leg, is utterly unable to reach the lofty room of Bartholomew Sholto. He takes with him, however, a rather curious associate, who gets over this difficulty, but dips his naked foot into creasote, whence come Toby, and a six-mile limp for a half-pay officer with a damaged tendo Achillis."
"But it was the associate, and not Jonathan, who committed the crime."
"Quite so. And rather to Jonathan's disgust, to judge by the way the stamped about when he got into the room. He bore no grudge against Bartholomew Sholto, and would have preferred if he could have been simply bound and gagged. He did not wish to put his head in a halter. There was no help for it, however: the savage instincts of his companion had broken out, and the poison had done its work: so Jonathan Small left his record, lowered the treasure-box to the ground, and followed it himself. That was the train of events as far as I can decipher them. Of course as to his personal appearance he must be middle-aged, and must be sunburned after serving his time in such an oven as the Andamans. His height is readily calculated from the length of his stride, and we know that he was bearded. His hairiness was the one point which impressed itself upon Thaddeus Sholto when he saw him at the window. I don't know that there is anything else."
"The associate?"
"Ah, well, there is no great mystery in that. But you will know all about it soon enough. How sweet the morning air is! See how that one little cloud floats like a pink feather from some gigantic flamingo. Now the red rim of the sun pushes itself over the London cloud-bank. It shines on a good many folk, but on none, I dare bet, who are on a stranger errand than you and I. How small we feel with our petty ambitions and strivings in the presence of the great elemental forces of nature! Are you well up in your Jean Paul?"
"Fairly so. I worked back to him through Carlyle."
"That was like following the brook to the parent lake. He makes one curious but profound remark. It is that the chief proof of man's real greatness lies in his perception of his own smallness. It argues, you see, a power of comparison and of appreciation which is in itself a proof of nobility. There is much food for thought in Richter. You have not a pistol, have you?"
"I have my stick."
"It is just possible that we may need something of the sort if we get to their lair. Jonathan I shall leave to you, but if the other turns nasty I shall shoot him dead." He took out his revolver as he spoke, and, having loaded two of the chambers, he put it back into the right-hand pocket of his jacket.
We had during this time been following the guidance of Toby down the half-rural villa-lined roads which lead to the metropolis. Now, however, we were beginning to come among continuous streets, where laborers and dockmen were already astir, and slatternly women were taking down shutters and brushing door-steps. At the square-topped corner public houses business was just beginning, and rough-looking men were emerging, rubbing their sleeves across their beards after their morning wet. Strange dogs sauntered up and stared wonderingly at us as we passed, but our inimitable Toby looked neither to the right nor to the left, but trotted onwards with his nose to the ground and an occasional eager whine which spoke of a hot scent.
We had traversed Streatham, Brixton, Camberwell, and now found ourselves in Kennington Lane, having borne away through the side-streets to the east of the Oval. The men whom we pursued seemed to have taken a curiously zigzag road, with the idea probably of escaping observation. They had never kept to the main road if a parallel side-street would serve their turn. At the foot of Kennington Lane they had edged away to the left through Bond Street and Miles Street. Where the latter street turns into Knight's Place, Toby ceased to advance, but began to run backwards and forwards with one ear cocked and the other drooping, the very picture of canine indecision. Then he waddled round in circles, looking up to us from time to time, as if to ask for sympathy in his embarrassment.
"What the deuce is the matter with the dog?" growled Holmes. "They surely would not take a cab, or go off in a balloon."
"Perhaps they stood here for some time," I suggested.
"Ah! it's all right. He's off again," said my companion, in a tone of relief.
He was indeed off, for after sniffing round again he suddenly made up his mind, and darted away with an energy and determination such as he had not yet shown. The scent appeared to be much hotter than before, for he had not even to put his nose on the ground, but tugged at his leash and tried to break into a run. I cold see by the gleam in Holmes's eyes that he thought we were nearing the end of our journey.
Our course now ran down Nine Elms until we came to Broderick and Nelson's large timber-yard, just past the White Eagle tavern. Here the dog, frantic with excitement, turned down through the side-gate into the enclosure, where the sawyers were already at work. On the dog raced through sawdust and shavings, down an alley, round a passage, between two wood-piles, and finally, with a triumphant yelp, sprang upon a large barrel which still stood upon the hand-trolley on which it had been brought. With lolling tongue and blinking eyes, Toby stood upon the cask, looking from one to the other of us for some sign of appreciation. The staves of the barrel and the wheels of the trolley were smeared with a dark liquid, and the whole air was heavy with the smell of creasote.
Sherlock Holmes and I looked blankly at each other, and then burst simultaneously into an uncontrollable fit of laughter.
Chapter VIII. The Baker Street Irregulars
"What now?" I asked. "Toby has lost his character for infallibility."
"He acted according to his lights," said Holmes, lifting him down from the barrel and walking him out of the timber-yard. "If you consider how much creasote is carted about London in one day, it is no great wonder that our trail should have been crossed. It is much used now, especially for the seasoning of wood. Poor Toby is not to blame."
"We must get on the main scent again, I suppose."
"Yes. And, fortunately, we have no distance to go. Evidently what puzzled the dog at the corner of Knight's Place was that there were two different trails running in opposite directions. We took the wrong one. It only remains to follow the other."
There was no difficulty about this. On leading Toby to the place where he had committed his fault, he cast about in a wide circle and finally dashed off in a fresh direction.
"We must take care that he does not now bring us to the place where the creasote-barrel came from," I observed.
"I had thought of that. But you notice that he keeps on the pavement, whereas the barrel passed down the roadway. No, we are on the true scent now."
It tended down towards the river-side, running through Belmont Place and Prince's Street. At the end of Broad Street it ran right down to the water's edge, where there was a small wooden wharf. Toby led us to the very edge of this, and there stood whining, looking out on the dark current beyond.
"We are out of luck," said Holmes. "They have taken to a boat here." Several small punts and skiffs were lying about in the water and on the edge of the wharf. We took Toby round to each in turn, but, though he sniffed earnestly, he made no sign.
Close to the rude landing-stage was a small brick house, with a wooden placard slung out through the second window. "Mordecai Smith" was printed across it in large letters, and, underneath, "Boats to hire by the hour or day." A second inscription above the door informed us that a steam launch was kept,—a statement which was confirmed by a great pile of coke upon the jetty. Sherlock Holmes looked slowly round, and his face assumed an ominous expression.
"This looks bad," said he. "These fellows are sharper than I expected. They seem to have covered their tracks. There has, I fear, been preconcerted management here."
He was approaching the door of the house, when it opened, and a little, curly-headed lad of six came running out, followed by a stoutish, red-faced woman with a large sponge in her hand.
"You come back and be washed, Jack," she shouted. "Come back, you young imp; for if your father comes home and finds you like that, he'll let us hear of it."
"Dear little chap!" said Holmes, strategically. "What a rosy-cheeked young rascal! Now, Jack, is there anything you would like?"
The youth pondered for a moment. "I'd like a shillin'," said he.
"Nothing you would like better?"
"I'd like two shillin' better," the prodigy answered, after some thought.
"Here you are, then! Catch!—A fine child, Mrs. Smith!"
"Lor' bless you, sir, he is that, and forward. He gets a'most too much for me to manage, 'specially when my man is away days at a time."
"Away, is he?" said Holmes, in a disappointed voice. "I am sorry for that, for I wanted to speak to Mr. Smith."
"He's been away since yesterday mornin', sir, and, truth to tell, I am beginnin' to feel frightened about him. But if it was about a boat, sir, maybe I could serve as well."
"I wanted to hire his steam launch."
"Why, bless you, sir, it is in the steam launch that he has gone. That's what puzzles me; for I know there ain't more coals in her than would take her to about Woolwich and back. If he'd been away in the barge I'd ha' thought nothin'; for many a time a job has taken him as far as Gravesend, and then if there was much doin' there he might ha' stayed over. But what good is a steam launch without coals?"
"He might have bought some at a wharf down the river."
"He might, sir, but it weren't his way. Many a time I've heard him call out at the prices they charge for a few odd bags. Besides, I don't like that wooden-legged man, wi' his ugly face and outlandish talk. What did he want always knockin' about here for?"
"A wooden-legged man?" said Holmes, with bland surprise.
"Yes, sir, a brown, monkey-faced chap that's called more'n once for my old man. It was him that roused him up yesternight, and, what's more, my man knew he was comin', for he had steam up in the launch. I tell you straight, sir, I don't feel easy in my mind about it."
"But, my dear Mrs. Smith," said Holmes, shrugging his shoulders, "You are frightening yourself about nothing. How could you possibly tell that it was the wooden-legged man who came in the night? I don't quite understand how you can be so sure."
"His voice, sir. I knew his voice, which is kind o' thick and foggy. He tapped at the winder,—about three it would be. 'Show a leg, matey,' says he: 'time to turn out guard.' My old man woke up Jim,—that's my eldest,—and away they went, without so much as a word to me. I could hear the wooden leg clackin' on the stones."
"And was this wooden-legged man alone?"
"Couldn't say, I am sure, sir. I didn't hear no one else."
"I am sorry, Mrs. Smith, for I wanted a steam launch, and I have heard good reports of the—Let me see, what is her name?"
"The Aurora, sir."
"Ah! She's not that old green launch with a yellow line, very broad in the beam?"
"No, indeed. She's as trim a little thing as any on the river. She's been fresh painted, black with two red streaks."
"Thanks. I hope that you will hear soon from Mr. Smith. I am going down the river; and if I should see anything of the Aurora I shall let him know that you are uneasy. A black funnel, you say?"
"No, sir. Black with a white band."
"Ah, of course. It was the sides which were black. Goodmorning, Mrs. Smith.—There is a boatman here with a wherry, Watson. We shall take it and cross the river.
"The main thing with people of that sort," said Holmes, as we sat in the sheets of the wherry, "is never to let them think that their information can be of the slightest importance to you. If you do, they will instantly shut up like an oyster. If you listen to them under protest, as it were, you are very likely to get what you want."
"Our course now seems pretty clear," said I.
"What would you do, then?"
"I would engage a launch and go down the river on the track of the Aurora."
"My dear fellow, it would be a colossal task. She may have touched at any wharf on either side of the stream between here and Greenwich. Below the bridge there is a perfect labyrinth of landing-places for miles. It would take yo days and days to exhaust them, if you set about it alone."
"Employ the police, then."
"No. I shall probably call Athelney Jones in at the last moment. He is not a bad fellow, and I should not like to do anything which would injure him professionally. But I have a fancy for working it out myself, now that we have gone so far."
"Could we advertise, then, asking for information from wharfingers?"
"Worse and worse! Our men would know that the chase was hot at their heels, and they would be off out of the country. As it is, they are likely enough to leave, but as long as they think they are perfectly safe they will be in no hurry. Jones's energy will be of use to us there, for his view of the case is sure to push itself into the daily press, and the runaways will think that every one is off on the wrong scent."
"What are we to do, then?" I asked, as we landed near Millbank Penitentiary.
"Take this hansom, drive home, have some breakfast, and get an hour's sleep. It is quite on the cards that we may be afoot tonight again. Stop at a telegraph-office, cabby! We will keep Toby, for he may be of use to us yet."
We pulled up at the Great Peter Street post-office, and Holmes despatched his wire. "Whom do you think that is to?" he asked, as we resumed our journey.
"I am sure I don't know."
"You remember the Baker Street division of the detective police force whom I employed in the Jefferson Hope case?"
"Well," said I, laughing.
"This is just the case where they might be invaluable. If they fail, I have other resources; but I shall try them first. That wire was to my dirty little lieutenant, Wiggins, and I expect that he and his gang will be with us before we have finished our breakfast."
It was between eight and nine o'clock now, and I was conscious of a strong reaction after the successive excitements of the night. I was limp and weary, befogged in mind and fatigued in body. I had not the professional enthusiasm which carried my companion on, nor could I look at the matter as a mere abstract intellectual problem. As far as the death of Bartholomew Sholto went, I had heard little good of him, and could feel no intense antipathy to his murderers. The treasure, however, was a different matter. That, or part of it, belonged rightfully to Miss Morstan. While there was a chance of recovering it I was ready to devote my life to the one object. True, if I found it it would probably put her forever beyond my reach. Yet it would be a petty and selfish love which would be influenced by such a thought as that. If Holmes could work to find the criminals, I had a tenfold stronger reason to urge me on to find the treasure.
A bath at Baker Street and a complete change freshened me up wonderfully. When I came down to our room I found the breakfast laid and Homes pouring out the coffee.
"Here it is," said he, laughing, and pointing to an open newspaper. "The energetic Jones and the ubiquitous reporter have fixed it up between them. But you have had enough of the case. Better have your ham and eggs first."
I took the paper from him and read the short notice, which was headed "Mysterious Business at Upper Norwood."
"About twelve o'clock last night," said the Standard, "Mr. Bartholomew Sholto, of Pondicherry Lodge, Upper Norwood, was found dead in his room under circumstances which point to foul play. As far as we can learn, no actual traces of violence were found upon Mr. Sholto's person, but a valuable collection of Indian gems which the deceased gentleman had inherited from his father has been carried off. The discovery was first made by Mr. Sherlock Holmes and Dr. Watson, who had called at the house with Mr. Thaddeus Sholto, brother of the deceased. By a singular piece of good fortune, Mr. Athelney Jones, the well-known member of the detective police force, happened to be at the Norwood Police Station, and was on the ground within half an hour of the first alarm. His trained and experienced faculties were at once directed towards the detection of the criminals, with the gratifying result that the brother, Thaddeus Sholto, has already been arrested, together with the housekeeper, Mrs. Bernstone, an Indian butler named Lal Rao, and a porter, or gatekeeper, named McMurdo. It is quite certain that the thief or thieves were well acquainted with the house, for Mr. Jones's well-known technical knowledge and his powers of minute observation have enabled him to prove conclusively that the miscreants could not have entered by the door or by the window, but must have made their way across the roof of the building, and so through a trap-door into a room which communicated with that in which the body was found. This fact, which has been very clearly made out, proves conclusively that it was no mere haphazard burglary. The prompt and energetic action of the officers of the law shows the great advantage of the presence on such occasions of a single vigorous and masterful mind. We cannot but think that it supplies an argument to those who would wish to see our detectives more decentralized, and so brought into closer and more effective touch with the cases which it is their duty to investigate."
"Isn't it gorgeous!" said Holmes, grinning over his coffee-cup. "What do you think of it?"
I think that we have had a close shave ourselves of being arrested for the crime."
"So do I. I wouldn't answer for our safety now, if he should happen to have another of his attacks of energy."
At this moment there was a loud ring at the bell, and I could hear Mrs. Hudson, our landlady, raising her voice in a wail of expostulation and dismay.
"By heaven, Holmes," I said, half rising, "I believe that they are really after us."
"No, it's not quite so bad as that. It is the unofficial force,—the Baker Street irregulars."
As he spoke, there came a swift pattering of naked feet upon the stairs, a clatter of high voices, and in rushed a dozen dirty and ragged little street-Arabs. There was some show of discipline among them, despite their tumultuous entry, for they instantly drew up in line and stood facing us with expectant faces. One of their number, taller and older than the others, stood forward with an air of lounding superiority which was very funny in such a disreputable little carecrow.
"Got your message, sir," said he, "and brought 'em on sharp. Three bob and a tanner for tickets."
"Here you are," said Holmes, producing some silver. "In future they can report to you, Wiggins, and you to me. I cannot have the house invaded in this way. However, it is just as well that you should all hear the instructions. I want to find the whereabouts of a steam launch called the Aurora, owner Mordecai Smith, black with two red streaks, funnel black with a white band. She is down the river somewhere. I want one boy to be at Mordecai Smith's landing-stage opposite Millbank to say if the boat comes back. You must divide it out among yourselves, and do both banks thoroughly. Let me know the moment yo have news. Is that all clear?"
"Yes, guv'nor," said Wiggins.
"The old scale of pay, and a guinea to the boy who finds the boat. Here's a day in advance. Now off you go!" He handed them a shilling each, and away they buzzed down the stairs, and I saw them a moment later streaming down the street.
"If the launch is above water they will find her," said Holmes, as he rose from the table and lit his pipe. "They can go everywhere, see everything, overhear every one. I expect to hear before evening that they have spotted her. In the mean while, we can do nothing but await results. We cannot pick up the broken trail until we find either the Aurora or Mr. Mordecai Smith."
"Toby could eat these scraps, I dare say. Are you going to bed, Holmes?"
"No: I am not tired. I have a curious constitution. I never remember feeling tired by work, though idleness exhausts me completely. I am going to smoke and to think over this queer business to which my fair client has introduced us. If ever man had an easy task, this of ours ought to be. Wooden-legged men are not so common, but the other man must, I should think, be absolutely unique."
"That other man again!"
"I have no wish to make a mystery of him,—to you, anyway. But you must have formed your own opinion. Now, do consider the data. Diminutive footmarks, toes never fettered by boots, naked feet, stone-headed wooden mace, great agility, small poisoned darts. What do you make of all this?"
"A savage!" I exclaimed. "Perhaps one of those Indians who were the associates of Jonathan Small."
"Hardly that," said he. "When first I saw signs of strange weapons I was inclined to think so; but the remarkable character of the footmarks caused me to reconsider my views. Some of the inhabitants of the Indian Peninsula are small men, but none could have left such marks as that. The Hindoo proper has long and thin feet. The sandal-wearing Mohammedan has the great toe well separated from the others, because the thong is commonly passed between. These little darts, too, could only be shot in one way. They are from a blow-pipe. Now, then, where are we to find our savage?"
"South American," I hazarded.
He stretched his hand up, and took down a bulky volume from the shelf. "This is the first volume of a gazetteer which is now being published. It may be looked upon as the very latest authority. What have we here? 'Andaman Islands, situated 340 miles to the north of Sumatra, in the Bay of Bengal.' Hum! hum! What's all this? Moist climate, coral reefs, sharks, Port Blair, convict-barracks, Rutland Island, cottonwoods—Ah, here we are. 'The aborigines of the Andaman Islands may perhaps claim the distinction of being the smallest race upon this earth, though some anthropologists prefer the Bushmen of Africa, the Digger Indians of America, and the Terra del Fuegians. The average height is rather below four feet, although many full-grown adults may be found who are very much smaller than this. They are a fierce, morose, and intractable people, though capable of forming most devoted friendships when their confidence has once been gained.' Mark that, Watson. Now, then, listen to this. 'They are naturally hideous, having large, misshapen heads, small, fierce eyes, and distorted features. Their feet and hands, however, are remarkably small. So intractable and fierce are they that all the efforts of the British official have failed to win them over in any degree. They have always been a terror to shipwrecked crews, braining the survivors with their stone-headed clubs, or shooting them with their poisoned arrows. These massacres are invariably concluded by a cannibal feast.' Nice, amiable people, Watson! If this fellow had been left to his own unaided devices this affair might have taken an even more ghastly turn. I fancy that, even as it is, Jonathan Small would give a good deal not to have employed him."
"But how came he to have so singular a companion?"
"Ah, that is more than I can tell. Since, however, we had already determined that Small had come from the Andamans, it is not so very wonderful that this islander should be with him. No doubt we shall now all about it in time. Look here, Watson; you look regularly done. Lie down there on the sofa, and see if I can put you to sleep."
He took up his violin from the corner, and as I stretched myself out he began to play some low, dreamy, melodious air,—his own, no doubt, for he had a remarkable gift for improvisation. I have a vague remembrance of his gaunt limbs, his earnest face, and the rise and fall of his bow. Then I seemed to be floated peacefully away upon a soft sea of sound, until I found myself in dreamland, with the sweet face of Mary Morstan looking down upon me.
➖➖➖