XIX
Ngự giá Bắc tuần và Đông tuần – Cái tội tung hô vạn tuế – Thuốc chữa lẳng lơ
~
Hai giờ chiều hôm ấy, dân Hà Thành và dân Bắc Kỳ đứng chật ních hai bên hè những phố từ ga lên phủ Toàn quyền, theo cái hành trình thường lệ, mỗi khi có cuộc đón tiếp long trọng xưa nay. Binh lính canh gác rất uy nghi tề chỉnh. Quả cũng như lời đồn, Vua Xiêm có ngự giá sang nước Nam. Từ trước khi được trông thấy mặt ông Vua bên nước láng giềng, thiên hạ cũng đã rõ, bằng cách nhìn ảnh trên báo chí, rằng Vua Xiêm còn trẻ tuổi lắm. ⓐ Trên những tờ nhật báo, người ta thấy những giòng chữ tít to tướng chạy dài cả bảy cột ⓑ đại khái rằng: Nước Việt Nam trong lúc hồi xuân – Một chỗ rẽ ngoặt trọng đại của lịch sử Việt-Xiêm thân thiện – Ngự giá Bắc tuần và ngự giá Đông tuần... (Bắc tuần là ý nói đức Vua nước nhà từ Trung Kỳ ra đây, còn Đông tuần là nói Vua Xiêm). Có tờ sốt sắng viết: Hai vua tại một nước! Lại có tờ báo của vô sản hô hào: Anh em chị em quần chúng lao khổ! Phải ăn mặc thật diện vào để chống nạn phát-xít! Phải tỏ rằng mình văn minh tiến bộ! Đả đảo chiến tranh! Vạn tuế hòa bình! Và có điều đáng để ý là báo nào cũng gọi việc vua Xiêm sang đây là một chỗ “rẽ ngoặt”. Những tờ báo bảo hoàng thì đăng: Một cái hân hạnh đặc biệt cho bình dân Việt Nam: Cả vua Xiêm, nhân dịp, thân hành sang chơi với ta! Hai nước Xiêm-Việt từ nay dắt tay nhau trên đường tiến bộ! Duy có một tờ báo phản đối thì in lên trang nhất những câu xa xôi như thế này: Tốt khoe ra, xấu xa đậy lại! Chớ để bị khinh!
Bởi thế cho nên công chúng đi đón rước đã có quần áo rất diện, đến bậc đàn ông cũng nhiều người đánh phấn và bôi môi. Hiệu Âu Hoá cũng được cái dịp may đặc biệt chế tạo cho phụ nữ một bộ gọi là Nghênh giá. Tuyết cùng bà Văn Minh bữa ấy cũng mặc mốt ấy để lăng-xê cho đám thượng lưu Hà Thành.
Xuân Tóc Đỏ đứng với hai nhà thể thao ở một chỗ góc phố Hàng Cỏ. Nguyên do từ khi nghe lỏm được câu chuyện âm mưu của kẻ tình địch và cái bí mật đã hở của hai người thám tử, nó bèn có ý làm cho tình địch nó trước nhất phải thất bại là một, sau nữa phải nhân cái hành vi ấy mà làm lợi cho nó là hai. Cho nên nó đã cổ động với hai nhà quán quân quần vợt 1935 và 1936 (mà nó rất sợ sẽ bị hai người đánh bại) ăn mặc một thứ y phục giống với nó. Ai cũng phải mặc quần trắng, đi giầy kếp trắng, áo sơ-mi cụt tay, với cái mũ cát-két ⓒ trắng trên đầu...
Vì vô tình, Hải và Thụ đã nhận lời ngay.
Vả lại, Xuân đã nói: “Chỉ có ba ta thôi! Ba ta ăn mặc khác đời! Phải tỏ mình là những nhà thể thao chứ đừng diện như bọn công tử bột!” cho nên làm gì mà hai nhà quán quân khờ dại kia lại không mắc bẫy! Hai người có hiểu đâu rằng chủ ý của nó chỉ cốt là để đánh lừa kẻ thù của nó, và nhân mượn cái cử động của kẻ thù nó để hại hai người! Vua ra hôm trước thì hôm sau trong chương trình nghênh giá, có ngay ngày hội thể thao, mà tài nghệ của Xuân cố nhiên phải kém xa hai nhà vô địch cũ kỹ ấy. Thế, thật là có tài mà cậy chi tài...
Xe nhà vua mãi chưa đến. Bách tính xem ý đã nóng ruột lắm. Hải và Thụ lúc ấy đương đứng khoanh tay cho bắp thịt nổi lên, và chỉ trông thẳng ra trước mặt như những bậc hiền nhân quân tử “mục bất tà thị” ⓓ vì ở lề đường bên kia có mấy cô gái đẹp. Xuân Tóc Đỏ bèn đứng len vào giữa hai ngài. Nó thục tay vào túi quần ở phía sau của cả hai người để mượn khăn mùi-soa một cách thân mật. Rồi nó hỏi một cách ngơ ngẩn:
− Thế nào? Ta tung hô ra sao? Thánh cung vạn tuế nhé?
Hai nhà quán quân mỉm cười chế nhạo và không đáp. Xuân Tóc Đỏ nhìn lại đằng sau luôn luôn. Lúc trông thấy người tay sai của kẻ tình địch (cái mũ cát-két ngoài cái búi tóc, đôi giầy Tàu, v.v...) nó bèn khoanh tay đứng im. Đến lúc người ấy quả thật có lén bỏ cái gì vào túi quần nó, nó cũng tảng lờ như không biết. Khi người ấy, sau cái việc bất chính, bỏ chạy ngay ra chỗ khác, nó từ tốn cho tay về phía sau, móc túi quần, lôi cái tập giấy mà nó chẳng buồn nhìn nữa, chia ra làm hai nắm mà nhét vào hai túi quần của hai bạn nó như người ta trả lại mùi-soa. Vô tình, lại còn mải nghếch mắt nhìn những bông hoa biết nói ở bên kia vệ hè, hai nhà quán quân Hải và Thụ chẳng ngờ gì cả.
Xuân Tóc Đỏ lại liếc nhìn trong đám đông chung quanh xem người chồng hụt của Tuyết đâu. Mãi nó mới thấy. Anh chàng ấy hôm nay lại vận Âu phục, và đeo kính râm! Rõ là một kẻ định tâm hành động một việc ám muội. Anh ta đứng cách nó chừng dăm người.
Tiếng lào xào, nô nức của công chúng đã từ xa dồn lại. Xe Vua sắp đến. Người ta đã thấy cả ông đau đớn vì tình lẫn du côn bất hợp thời trang đứng ở hai bên mình, chỉ cách có vài người, sửa soạn sẵn sàng để giơ tay trong cái việc thảm khốc. Xuân Tóc Đỏ lại hỏi vờ hai bạn:
− Thánh cung vạn tuế hay thánh thọ vô cương?
Hải và Thụ vênh mặt khinh bỉ cái ý kiến hủ lậu, rồi bảo:
− Toa cứ việc làm như chúng moa !
Xe ô tô của hai đức vua chỉ còn cách dăm thước là đến chỗ ấy... Trong khi thiên hạ xô đẩy nhau hoặc chỉ trỏ cho nhau mà xì xào thì, nhanh như một con cuốc lủi, Xuân Tóc Đỏ đã thừa cơ thụt lùi rồi rảo gót đi ngược xe Vua. Đi đến chỗ cách trước hai mươi thước nó mới đứng lại. Bỗng thấy nhà quán quân Hải reo lên rất to:
− Vive la France! ⓔ
Rồi lại thấy mấy tiếng tung hô kế tiếp:
− Vive la Front Populaire! Vive la République Française! ⓕ
Trong bọn công chúng, những người nào đứng ở vỉa hè đều trông thấy rằng từ quan Toàn quyền, quan Thống sứ, đức Vua nước nhà, Vua Xiêm, đều có những bộ mặt sửng sốt, kinh ngạc. Đoàn xe hộ giá đi khỏi rồi, công chúng chưa được lệnh xuống đường, các binh lính cũng chưa được cất trật tự, thì có một đám đông cảnh binh, mật thám và sen đầm chạy đến vây bắt tốp người đứng ở chỗ có lời tung hô đưa ra.
Các nhà đương cục tức thời phải theo như thường lệ, nghĩa là khám túi những người bị vây, xem có ai có trong mình những thứ nguy hiểm như bom, súng lục hay không. Khi thấy ở túi quần hai nhà quán quân quả nhiên có truyền đơn in thạch phản đối đế quốc Xiêm La, sở mật thám bèn mời hai ngài lên một chiếc xe hơi riêng giải về sở.
Vì ngày hôm ấy, các báo thông tin của thủ phủ Đông Dương đã xuất bản buổi sáng cả, nên, vì không được rõ đầu đuôi manh mối, dân Hà Thành tối hôm ấy xôn xao bàn rằng chính phủ vừa bắt được hai tay quá khích nguy hiểm thuộc đảng “sơ-mi trắng cụt tay”. Cả đến Tổng cục thể thao cũng không biết rằng đó là hai nhà quán quân quần vợt sáng hôm sau phải trổ tài trước hai đức kim thượng.
Cùng với công chúng tản mát và hỗn loạn, Xuân Tóc Đỏ ra về. Gặp Tuyết và vợ chồng Văn Minh ở giữa đường, nó cam đoan ngay rằng cái giải vô địch quần vợt Đông Dương chỉ ngày mai thôi là phải về tay nó. Nhưng ông Văn Minh, bằng cái tư cách một ông bầu hoàn toàn, vội tâng công:
− Này, Vua Xiêm cũng có đem một tay quán quân quần vợt sang đây, vì Vua Xiêm cũng là người hâm mộ thể thao. Có lẽ sau cuộc tranh giải quán quân, thế nào nhà vô địch Xiêm cũng sẽ trổ tài trước công chúng Pháp Việt đấy! Nếu anh đã nắm chắc cái thắng, cũng nên sửa soạn cuộc tỉ thí với Xiêm La nữa thì vừa. Nếu anh lại được nốt thì thật vẻ vang cho xứ Bắc Kỳ, cho nước Việt Nam, cho Đông Dương!
Xuân Tóc Đỏ tắc lưỡi nói một cách thản nhiên:
− Còn phải nhờ ở số mệnh nữa mới được.
Đương đi, cả lũ bỗng thấy ông đốc-tờ Trực Ngôn tất tả chạy đến…, mọi người đều hoảng sợ, tưởng chừng có sự tai biến gì xảy ra. Nhưng không, bác sĩ chỉ nói:
− Bà phán mời tất cả anh em quen biết bữa nay lại dùng cơm chiều ở đằng ấy để ăn mừng cậu Phước của bà đã hết bệnh hắt xì hơi... Tôi được nhờ cái việc rủ anh em, chị em cùng đến.
Tuyết nói ngay:
− Ai đến thì đến, chứ tôi không đến!
Bác sĩ Trực Ngôn vội hỏi:
− Sao? Hay đã lại có chuyện gì?
Xuân Tóc Đỏ vội nắm tay bác sĩ, khẽ nói:
− Đừng hỏi nữa! Tuyết chính là vợ chưa cưới của tôi.
Bác sĩ Trực Ngôn ngẩn người ra, rồi khen Xuân:
− Bạn tốt số lắm. Tôi xin có lời mừng đấy!
Rồi thì người ta bắt tay chia biệt nhau, hẹn nhau đến chiều.
Có một sự đáng lạ là ngày hôm ấy, bà Phó Đoan không đi đón Vua, cả đến đi xem thiên hạ đón Vua cũng không. Xuân cũng có ngạc nhiên về chỗ đó. Cho nên lúc nó về nhà, sau khi hỏi học trò Phước mà học trò đáp lời rất thông thái rằng “Em chã! Em chã!...” nó được yên trí rằng cái trình độ tri thức ấy cũng đã tấn tới khá cao, nên hỏi đến bà mẹ. Không đáp lời, bà Đoan chỉ bưng mặt khóc, khiến Xuân Tóc Đỏ phải giậm chân quát thét:
− Gớm! Vừa vừa chứ! Mợ làm nũng thế thì ai chịu được nữa. Ấy chỉ có bắt nhân tình với mợ mà còn khổ thế, giá định lấy mợ, không biết thế nào!
Bà Phó Đoan liền phân trần ngay cái làm nũng của mình bằng cách đưa ra hai tờ tuần báo Con Vẹt mà rằng:
− Đấy, mình đọc hai cái đoản thiên tiểu thuyết của cái báo khỉ gió ấy mà xem! Tôi chỉ muốn đi kiện cho nó một mẻ...
Xuân Tóc Đỏ đọc thấy nhan đề một truyện Bà chủ nhà và truyện kia, nhan đề là Vụ án mạng của bác phắc-tơ. ⓖ Dưới bài thấy đề dịch truyện La Patronne của G. de Maupassant, dịch truyện Le crime du père Boniface của G. de Maupassant. ⓗ Nó vứt cả hai tờ Con Vẹt xuống bàn một cách chán nản, thì nhân ngãi nó lại nói:
− Ô hay, sao không đọc? Họ viết truyện họ giễu chúng mình đấy mà!
− Thôi đi đừng bịa! Họ dịch của Tây, xem làm thèm vào!
Bà Phó Đoan mở to cặp mắt, sung sướng nói:
− Ớ! Thế mà sao lại y như họ nói anh và tôi! Xấu hổ lắm đấy, anh đừng tưởng bỡn!
Bất đắc dĩ Xuân phải ngồi xuống ghế, khoan thai đọc cả hai cái bài mà người ta bảo là nói xấu nó. Nhưng cảm tưởng của nó lại chẳng giống của bà Phó Đoan:
− Nghĩa là mình cũng phải có thế nào mới được người ta nói xấu chứ? Mợ chớ lo, ở đời này, càng những người danh giá lại càng hay bị báo nói xấu, và chỉ những kẻ không ai thèm biết tên tuổi là được ở yên thân trong xó tối mà thôi.
Nghe thấy lời lẽ có lý, bà Phó Đoan cũng nguôi nguôi, thưởng cho Xuân Tóc Đỏ mấy cái hôn mà rằng:
− Cậu nói chí lý lắm! Cậu ngoan lắm!
Đã đến lúc nhọc mệt về sự mơn trớn nạ giòng ấy, Xuân Tóc Đỏ đẩy cái mặt bự phấn ấy ra, nhăn nhó kêu lên:
− Gớm nữa!
Thái độ ấy làm cho vị quả phụ thủ tiết ấy tức khắc nổi trận lôi đình! Thật thế, ai mà lại không phải tức, khi lòng tự ái bị thương! Bà Phó Đoan làm một hồi trầm trập:
− À! Đồ khốn nạn! Đồ sở khanh! Đồ bạc tình lang! Làm hại cả một đời người ta rồi thì bây giờ giở mặt phỏng? Này, con này chẳng phải tay vừa đâu! Liệu thần xác!
Xuân Tóc Đỏ đứng phắt lên, xua tay một cách chán nản:
− Thôi, tôi xin bà! Thế là tử tế lắm rồi! Bụng dạ bà tốt lắm! Tôi đã làm hại cả một đời bà ấy à? Cái đó cũng có lẽ, cũng có thể!... Nhưng mà, vâng lời bà, tôi đã tìm cách cứu chữa rồi. Tôi đã đi mời cho bà một ông đốc-tờ cẩn thận chứ đây không thèm gọi bọn lang băm…
− Ấy chết!
− Bẩm thật thế đấy! Chỉ nội tối hôm nay là có đốc-tờ đến chạy chữa cái trinh tiết của bà!
Bà Phó Đoan sợ hãi quá, kêu thất thanh:
− Tôi không biết! Mặc kệ! Tôi không có gì mà phải chữa!
Xuân Tóc Đỏ:
− Bà tưởng đó là chuyện trẻ con đấy hẳn? Tôi với bà, như thế, dễ là chuyện đùa! Ai bảo là chuyện đùa? Ai bảo bà đã buộc tội tôi là làm hại một đời danh tiết của bà? Ai bảo bà bắt tôi cứu chữa?
− Mặc kệ! Tôi không lôi thôi!
Xuân Tóc Đỏ giơ hai tay lên thề một cách cực kỳ hệ trọng:
− Tôi mà nói đùa thì cả nhà cả họ nhà tôi bị trời tru đất triệt! Tôi cam đoan với bà là đã có ông đốc-tờ Trực Ngôn cứu chữa cho bà! Mà ông ấy đến bây giờ đây!
Bà Phó Đoan lại kêu:
− Giời ơi! Ông đốc Ngôn! Thế thì tôi chết! Tôi phải chết!
Nhưng bà ta không được phép vật mình vật mẩy hay giậm chân chan chát nữa, vì ở ngoài cổng, tiếng còi ô tô đã rúc lên đinh tai. Bà vội nhìn lên đồng hồ thì ra đã 7 giờ rồi, khách khứa đã đến dự tiệc bữa tối để mừng cậu Phước đã khỏi... ngúng nguẩy (nói kiêng).
Họp mặt bữa ấy, trừ một Tuyết, còn thì có tất cả những người thượng lưu xã hội và bình dân chính tông, xưa nay giao thiệp với bà Phó Đoan, hoặc đi lại cửa hiệu Âu Hoá. Cậu Phước ngồi ở ghế danh dự của bàn tiệc, cái đó đã cố nhiên. Sau một tiếng đồng hồ mà các quý khách chuyện trò rất thân mật và ăn uống một cách không giả dối, bỗng thấy bác sĩ Trực Ngôn đứng lên nói:
− Thưa các bà, các cô, các ông... Nhân tiện hôm nay có đông đủ mọi người trong chỗ thân mật giao tình, tôi có ý muốn diễn thuyết về một vấn đề xã hội và luân lý mà thiên hạ chưa có một quan niệm chính đáng. Trước khi lên diễn đàn, tôi muốn thử diễn thuyết ngay ở đây trước đã, để xem có nghe được không...
Một vài người vỗ tay:
− Hay lắm! Trực Ngôn vạn tuế!...
Xuân Tóc Đỏ reo lên:
− Líp líp lơ!
Nhưng có một người hỏi:
− Khoan đã! Thế bác sĩ muốn diễn về vấn đề gì?
− Vấn đề đàn bà nạ giòng! Người đàn bà trên bốn mươi tuổi tại sao hay khát tình yêu? Xã hội có nên chê cười những người ấy không, đó là điều ai cũng nên biết!
Một tràng vỗ tay đôm đốp hoan nghênh bác sĩ; những bạn thân của bà Phó Đoan yên trí ngay là bác sĩ định nói xỏ bà, cho nên bà Phó Đoan càng lo sợ, cái xanh xám hiện ra ngoài mặt. Bác sĩ Trực Ngôn bèn đứng lên, đọc ở một tập giấy:
− Thưa quý thính giả, buổi tối hôm nay, tôi muốn đem chút ít sở học để nói đến “mùa thu của ái tình”, nghĩa là những mối dục vọng, khao khát thiên nhiên của hạng người về già, mà người đời vẫn cho là không đáng có nữa. Xã hội ta xưa nay vẫn sống với những thành kiến hẹp hòi, ấy là vì khoa học chưa dẫn ánh sáng đến điều ấy. Thí dụ: ta thấy một ông lão năm mươi tuổi còn mua hầu non, cưới vợ lẽ, ta chế riễu ngay là “già chơi trống bỏi” ta khó coi. (vỗ tay). Nếu là một người đàn bà mà dây dưa đến ái tình thì lại càng nhục nhã. Thôi thì thiên hạ chẳng còn ngại ngùng đem những lời độc ác mà chửi rủa, chê bai... Sự thực, công kích như thế là chính đáng không? Phải chăng về già, hay sắp về già, người đời hết giấy phép thoả mãn tình dục? Không! Không! Vì điều ấy thuộc quyền tạo vật, chứ không còn thuộc cái ý chí của bọn phàm trần chúng ta! (vỗ tay).
Trong một đời, người ta có hai thời kỳ khủng hoảng về tình dục, ấy là tuổi dậy thì và lúc sắp về già. Tạo hoá đã an bài ra thế, chứ loài người ít ai cưỡng được! Cái tuổi dậy thì nó gây ra sự khủng hoảng tinh thần cho thiếu niên bao nhiêu thì cái mùa thu của ái tình cũng gây cho lũ “lão giả an chi” sự bối rối như bấy nhiêu. Các ông già thì cưới vợ lẽ (vỗ tay) rồi bị thiên hạ chê cười. Các bà già rồi hay sắp già thì cũng lăn lưng vào vòng hoa nguyệt (vỗ tay). Hôm nay, diễn giả không cốt phô bày ra đây những cái xấu ấy, nhưng mà là cắt nghĩa tại sao có những cái xấu ấy...
Bàn về sự khủng hoảng tình dục của đám phụ nữ nạ dòng (bà Phó Đoan hắt hơi), bác sĩ Vachet ⓘ đã có những sự kinh nghiệm rất đúng thật. Tôi xin đan cử ra đây vài đoạn để tỏ ra rằng những danh từ hoặc nông nổi hoặc vô nghĩa như phong hoá suy đồi, ngứa nghề, lẳng lơ, già chơi trống bỏi, gái năm con chưa hết lòng chồng, v.v... đều có thể đem cắt nghĩa bằng khoa học được lắm. Bác sĩ Vachet đã nói: Sự khủng hoảng tình dục, ở người đàn bà lúc trở về già, thường khi bày ra những triệu chứng bất ngờ, quái gở. Do cái ảnh hưởng của sự rối loạn về kinh nguyệt và tính khí, người đàn bà phải chịu một cuộc tai biến về sinh lý và tinh thần có ngụ cái ý khao khát tình dục rất rầy rà, lôi thôi. Có điều đáng buồn cho hạng phụ nữ bất kỳ động cỡn ấy, là sự ấy nó chỉ nảy ra vào lúc người chồng cũng già rồi, nghĩa là đã liệt dương. Vậy thì còn biết làm thế nào? Muốn có một cậu nhân tình yêu mình cho tha thiết thì không còn được nữa, vì cái má đã răn reo (vỗ tay). Vả lại không phải bỗng chốc người đàn bà nào cũng cả gan bỏ thái độ cũ, mặc kệ hết thảy, bất cần dư luận, đem vứt đi một đời danh tiết... Khốn thay, dục tình vẫn ám ảnh, vẫn làm cho đỏ mặt và đập rộn cái trái tim...
Bởi thế cho nên, than ôi! Có rất nhiều bà tuy đã hết sức kiềm chế mình mà vẫn không biết rằng tính nết mình thay đổi nhiều lắm: hay giận dữ, nóng nảy, hay gắt, chán đời, hay ghen ghét, có khi ghen tức ông chồng về một chuyện từ ngày xửa ngày xưa, hay là bỗng trở nên thần bí về một lý tưởng, tôn giáo, hoặc đồng cốt quàng xiên, mê tín...
Nếu người chồng còn tráng kiện, thì vợ như thế là béo bở cho mình lắm. Than ôi, nhiều khi đức ông lại không đủ sức lực nữa, vả lại ông còn bận rộn lắm công kia việc nọ để lo sự no ấm cho gia đình (vỗ tay). Nhiều khi người chồng đã chết mất rồi, cho nên phần nhiều các bà bị cái khủng hoảng kia là những đàn bà goá (vỗ tay). Khi số người ấy không tái giá, hay không nghĩ đến sự bước đi bước nữa, đã đành là các bà phải có tình nhân (vỗ tay). Kể ra thì có nhiều sự đáng tức cười, song le chỉ tại một nguyên cớ sinh lý, vì rằng cái thời kỳ khủng hoảng kia, than ôi, không mấy ai tránh khỏi, và may sao là nó cũng chỉ có hạn. Ta nên nhớ kỹ rằng đó là vì, trong cơ quan sinh dục, những noãn sào thiếu máu, tử cung hết kinh, gây ra một cuộc hỗn loạn sinh lý vào cái lúc mà phụ nữ Việt Nam gọi là “hết tội” rồi về sau, qua một thời kỳ, những bộ phận khác sẽ tiết cho buồng trứng những thứ nước cần thiết, người đàn bà hết bị khủng hoảng, lại có cái linh hồn lành mạnh như xưa!...”
Mọi người lại vỗ tay kêu ran.
Riêng về bà Phó Đoan, thì khi thấy ông đốc-tờ đã ngồi xuống, bà mới được hoàn hồn. Không những sự cứu chữa mà Xuân đe dọa kia chẳng những không hại đến cái địa vị quả phụ của bà, mà dẫu rằng xưa kia đã có tai vách mạch rừng chi nữa thì cũng không sao, vì bà đã lẳng lơ theo đúng nghĩa lý sách vở của thánh hiền, nghĩa là bà được mừng thầm rằng mình đã trót hư hỏng một cách có tính chất khoa học.
--------------------------------
CHÚ THÍCH:
ⓐ Vào thời gian diễn ra câu chuyện hư cấu này (cũng gần như đồng thời là thời gian đăng tải tác phẩm này), vua nước Xiêm (Siam, sau năm 1939 tên nước đổi thành Thailand) là Ananda Mahidol (20.9.1925 – 9.6.1946), được Quốc hội Siam công nhận là Quốc vương vào tháng 3/1935, nhưng vẫn sống ở Thụy Sĩ, đến tháng 12/1945 mới trở về Thái Lan.
ⓑ tít (phỏng âm chữ Pháp titre): đầu đề, nhan đề các tin bài chính; các nhật báo in giấy khổ lớn (khổ A2, 42x59 cm), thường chia mỗi trang thành 7 cột chữ, những số báo có tin quan trọng thường để tít chạy dài cả 7 cột, tức là chiếm hết phần đầu (manchette) trang nhất mỗi số báo.
ⓒ kếp (phỏng âm chữ Pháp crepe): một chế phẩm từ cao su, mềm, dẻo, dùng làm đế giày dép; sơ-mi (phỏng âm chữ Pháp chemise): áo, sơ-mi; cát-két (phỏng âm chữ Pháp casquette): mũ lưỡi trai.
ⓓ mục bất tà thị (âm của thành ngữ chữ Hán 目 不 斜 視 ): mắt không nhìn lệch, mắt không nhìn gian.
ⓔ Vive la France! (chữ Pháp trong nguyên bản): Nước Pháp muôn năm!
ⓕ Vive la Front Populaire! Vive la République Française! (chữ Pháp trong nguyên bản): Mặt trận Bình dân muôn năm! Nước Cộng hòa Pháp muôn năm!
ⓖ Hai truyện ngắn này (Bà chủ nhà; Vụ án mạng của bác phắc-tơ) là phỏng dịch tên 2 truyện ngắn G. de Maupassant; “bác phắc-tơ”là bác phát thư (chữ Pháp facteur: người phát thư, bưu tá); tờ báo Con Vẹt nói trong truyện là tên hư cấu.
ⓗ La Patronne (Bà chủ), Le crime au père Boniface (Tội ác của bố Boniface) là hai truyện ngắn của nhà văn Pháp Guy de Maupassant (1850-1893), công bố lần đầu trên nhật báo Gil Blas trong năm 1884.
ⓘ Có lẽ ý muốn nói tới Pierre Vachet (1892-198x?), người Pháp, tiến sĩ y học (1915), nhà tâm lý học, tác giả nhiều công trình về tâm lý tính dục như: Connaissance de la vie sexuelle (Hiểu biết về đời sống tính dục, 1930), La psychologie du Vice: I. Les Travestis (Tâm lý học thói tật: I. Những kẻ thích đóng giả, 1934), La pensée qui guérit (Tư tưởng, cái có thể chữa trị, 1960), v.v…
➖➖➖
XX
Xuân Tóc Đỏ cứu quốc – Xuân Tóc Đỏ vĩ nhân – Nỗi buồn của ông bố vợ không bị đấm
~
Tuy giá vé vào cửa là 3$ hạng bét, số công chúng, buổi sáng hôm ấy, cũng trên ba nghìn. Sân quần Rollandes-Carreau của Hà Thành bữa ấy thật đã ghi được một chỗ rẽ ngoặt cho lịch sử thể thao. Người ta đồn rằng có rất nhiều ngưòi hâm mộ, vì đến chậm, không mua được vé, bèn hoá ra phẫn uất và chết một cách rất thể thao, nghĩa là tự tử dần dần bằng thuốc phiện không có dấm thanh, hút vào phổi.
Cụ cố Hồng, ông Văn Minh, bà Phó Đoan, ông TYPN, và nhiều người khác, đều đã chán nản lắm, vì bà Văn Minh đã đại bại về giải quần vợt phụ nữ bản xứ. Tuyết cố làm cho ông bố đỡ buồn, kêu rằng cái phần danh dự của gia đình cũng còn có cơ cứu chữa được, vì mọi người còn hy vọng vào Xuân.
Lúc ấy, trên sân quần đương có hai cô đầm đương tranh cái giải vô địch phụ nữ Pháp nên những người của hiệu Âu Hóa đứng xem cũng không sốt sắng mấy.
Trên khán đài, ngồi giữa những vị quan chức văn võ cao cấp của ba chính phủ, công chúng thấy rõ, từ trái sang phải: quan Toàn quyền, quan Thống sứ, đức Vua nước nhà, và S. M. Prajadophick, Vua Xiêm. Tuy vận Âu phục, Vua Xiêm cũng đội cái mũ bản xứ bằng kim ngân châu bảo, trông như một cái tháp cao, vì nó có đến chín từng gác, cứ lên cao thì lại nhỏ lại, một thứ biểu tượng của cái nước có một triệu con voi. Đằng sau nhà Vua, một viên quan hầu Đức và một viên quan hầu Nhật, tỏ rằng nước Xiêm đương tiến bộ mạnh mẽ trên đường tự lập. Và nhà tài tử Luang Brabahol, cũng ngồi sau đấy (quán quân quần vợt Xiêm La), tỏ rằng đấng thiếu quân của nước triệu tượng cũng sẵn lòng khuyến miễn thể thao. Lại nữa, nếu ai tinh ý thì cũng thấy rằng mấy ông trị sự Tổng cục thể thao Bắc Kỳ lúc ấy đương lo sốt vó, đương hoá điên hoá cuồng, vì giờ tranh đấu cái giải chung kết đã sắp đến rồi mà vẫn chưa thấy mặt hai nhà quán quân cũ, Hải và Thụ, ở sân!
Làm thế nào bây giờ?
Tổng cục đã phái rất nhiều người đi sạo sục khắp bốn phương trời, để họ phải lục lọi cho ra hai ông quán quân bí mật ấy, nhưng vô hiệu quả! Chính gia đình của hai ông cũng kêu không biết hai ông đi đâu từ đêm hôm trước... Làng thể thao nhôn nhao lên, kẻ ngạc nhiên sửng sốt, người lo sợ kinh hoàng. Không ai biết rằng lúc ấy, hai ngài vẫn còn nằm trên cái sàn lim có nhiều rệp ở căn phòng đề-bô của nhà Sécurité. ⓐ Chính sở mật thám mà cũng lại không biết nốt, vì có bao nhiêu nhân viên đều chia nhau đi hộ giá ngoài phố cả, người ta chưa có người và chưa đủ thì giờ xét căn cước và hỏi cung hai kẻ bị bắt kia nữa! Và Tổng cục kết luận rằng: đó chính là một sự phá hoẵng, một cuộc phản trắc, một vố chơi xỏ lại Tổng cục, cũng như cái thói, cái thông bệnh của những nhà thể thao có danh tiếng xưa nay. Sau cùng, Tổng cục đành phải cứu chữa sự sai hẹn của mình trước công chúng, trước ba chính phủ, bằng cách mời nhà quán quân quần vợt Xiêm La Luang Prabahol ra thử tài với Xuân Tóc Đỏ.
Tiếng nói vừa vang lên, công chúng vỗ tay hoan nghênh tức khắc. Vì rằng tài nghệ của Hải, Thụ và Xuân, thì người ta đã nhiều lần được mục kích rồi. Nhưng thiên hạ chưa ai được biết cái tài của Luang Prabahol, nhà quán quân Xiêm La! Công chúng Pháp Nam lại còn được rất hài lòng vì cho rằng sự Tổng cục không đề cử Hải và Thụ mà lại chỉ cắt Xuân là một người chưa chiếm quán quân nào, thì đó chính là một cử động kiêu ngạo rất kín đáo vậy. Cho nên ta không cần phải xét đến cái sung sướng của Văn Minh, ông bầu, khi ông này được ban trị sự của Tổng cục trịnh trọng nói rằng người của ông được đại diện cho Hà Thành để giữ cái danh dự cho tổ quốc, trước nhà vô địch Xiêm.
Công chúng luôn luôn vỗ tay hoan hô Xuân, còn trên khán đài, đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi. Thật là một tiếng sét, vì sự thua kém của tài tử Vọng Các là rõ rệt quá, và ở set đầu, Xuân Hà Thành được 6-1. Đức Vua nước nhà, quan Toàn quyền và quan Thống sứ cũng đều băn khoăn lắm, vì nếu Đông Pháp nhân đó mà được danh tiếng về mặt thể thao thì, đối lại, về mặt ngoại giao có thể rầy rà, lôi thôi. Than ôi! Đó là cái lợi hại thiên nhiên, đích đáng của mọi sự trên cái thế gian này! Đến set thứ nhì, công chúng thấy Xuân đánh uể oải hình như chấp bên địch. Ông bầu Văn Minh rất lấy làm lo. Kết quả 5-7. Những người không nông nổi thì đều hiểu ngay đó là Xuân để dành sức.
Mấy giơ đầu ở set ⓑ thứ ba tỏ rằng hai bên cùng găng hết sức. Tuy Luang Prabahol đã trổ ra hết tài năng mà cũng không lấn át được Xuân. Đến lúc trọng tài kêu 15-30, trông tài tử của mình đã nắm phần thua, vua Xiêm tức thì lôi trong túi áo bào ra cái bản đồ Ấn Độ Chi Na ⓒ đã do chính phủ Xiêm vẽ lại, tức là bản đồ nước Xiêm cũ có bờ cõi ở núi Hoành Sơn. Ngài ngắm nghía cái bản đồ mà không nhìn ra cuộc đấu nữa. Viên quan hầu Đức và viên quan hầu Nhật đều cùng ghé tâu một cách thì thào “La guerre! La guerre!” . ⓓ
Dưới sân, đám công chúng Pháp Nam ngây thơ, vô lo vô lự, vẫn vỗ tay rầm rộ để ủng hộ Xuân. Viên trọng tài luôn miệng hô:
− Ca răng! Ca răng ta! A văng ta séc vít! A văng ta đờ o! ⓔ
Sự hồi hộp của mọi người là không thể tả được. Cho nên đám bách tính quần dân kia không biết rằng giữa lúc ấy, đức Vua nước nhà, quan Toàn quyền và quan Thống sứ đã đưa mắt nhìn nhau... Rồi ông giám đốc chính trị Đông Dương sau khi ghé tai nghe một hiệu lệnh của quan Toàn quyền, tức thì bỏ khán đài chạy xuống sân đi tìm ông bầu của Xuân Tóc Đỏ. Văn Minh rất cảm động khi thấy vị thượng quan ấy của chính phủ mời mình ra một chỗ vắng, hấp tấp rỉ tai đại khái như thế này:
− Chính phủ Bảo hộ và chính phủ Nam triều cử bản chức tới nhờ ngài một việc tối hệ trọng, có quan hệ mật thiết đến vận mệnh của đất nước. Nghĩa là bản chức yêu cầu ngài bảo ngay tài tử của ngài phải nhường, phải thua nhà vô địch Xiêm ngay đi! Tuy mất cái danh dự thắng cuộc, các ngài sẽ được chính phủ bù cho bằng những cái khác một cách rất hậu hĩ!
Ông bầu Văn Minh còn đương ngạc nhiên há mồm ra, thì vị quan to lại tiếp luôn:
− Ngài cứ biết nghe đi đã! Cái việc này rất là khẩn cấp, cái thời giờ là rất ngắn ngủi! Nếu An Nam mà được Xiêm La về quần vợt thì thế nào cũng có nạn chiến tranh! Chính phủ Pháp chủ trương hoà bình, các ngài phải trông gương đó mà tránh cho bách tính lương dân cái nạn núi xương sông máu! Thôi, chốc nữa ta sẽ nói chuyện nhiều.
Bởi thế, giữa lúc công chúng reo ô reo a huyên náo cả một góc trời, giữa lúc viên trọng tài kêu Ca-răng, ca-tăng-ta, đờ-o, séc vít, thì thừa lúc Xuân Tóc Đỏ quay về với đứa trẻ nhặt bóng, ông bầu Văn Minh liền thất thanh khẽ bảo nó:
− Thua đi! Nhường đi! Được thì chết! Chiến tranh!
Công chúng đương hồi hộp vì 7-7, 7-8, đương mong rữ cho Hà thành thì sự không ngờ, quả cuối cùng mà Xuân lốp ⓕ một cái sang bên địch, lại bắn bổng lên không khí, rồi rơi vào hàng rào găng! Kết quả thảm khốc 7-9 ấy đã làm cho mấy nghìn con người la ó rầm rĩ để tỏ sự thất vọng công cộng. Nhưng... một hồi kèn La Marseillaise ⓖ đã nổi lên mừng nhà vô địch Xiêm La, và kết liễu cuộc vui, và để các đức Vua và quý quan của ba chính phủ về sở Toàn quyền.
Khi đoàn xe hơi có cờ lần lượt đi rồi, công chúng còn đứng lại, đông nghìn nghịt, tốp này định chia buồn với Xuân, tốp kia định trách cứ Xuân. Lại có một đám người hô đả đảo Xuân Tóc Đỏ nữa. Cụ Hồng, Tuyết, bà Phó Đoan, bà Văn Minh, lúc ấy thất vọng vô cùng. Những nhà chụp ảnh vây quanh Xuân để chụp ảnh, những ông phóng viên các báo định họp nhau chất vấn cái thái độ của Xuân, vì mọi người rất lấy làm ngờ vực cái giơ cuối cùng. Quả ban ấy có phải là để nhường nhịn không? Sao tài tử Xuân, giáo sư quần vợt, mà lại đến nỗi... quốc sỉ như thế? Chỗ này chỗ kia, thấy những lời hò hét vang lên:
− Quốc sỉ! Về nhà bò! Đi về nhà bò!
Có một vài người Pháp cũng kêu to:
− A bas Xuân! A bas Xuân! Des explications! ⓗ
Thấy ở tình thế hiểm nghèo, ông bầu Văn Minh bèn cùng Xuân Tóc Đỏ trèo lên nóc cái xe hơi của bà Phó Đoan, rồi Xuân Tóc Đỏ cứ việc lắng nghe ông bầu của nó nhắc mà diễn thuyết trước cái đám công chúng mấy nghìn người hung hăng ấy. Nhưng ông bầu lúc ấy đã say sưa về cái việc hệ trọng của mình lắm, bèn nói trước đã:
− Xuân thua không phải bởi vô tài! Chắc thiên hạ đã mục kích rất rõ. Vậy xin thiên hạ hãy bình tĩnh nghe tại sao người của tôi phải thua.
Nói xong, ông lại thấy mình và Xuân là to. Cho nên công chúng thấy Xuân Tóc Đỏ có cái giọng trịch thượng của một bậc vĩ nhân như thế này:
− Hỡi công chúng! Mi chưa hiểu rõ những lẽ cực kỳ to tát nó khiến ta phải đành nhường giải cho nhà vô địch Xiêm La! Quần chúng nông nổi ơi! Mi đã biết đâu cái lòng hy sinh cao thượng vô cùng (nó vỗ vào ngực) nó khiến ta phải chối từ danh vọng riêng của ta đi, để góp một phần vào sự tiến bộ trong trật tự và hoà bình của tổ quốc! Giữa cái giờ rất nghiêm trọng này, điều cốt yếu của người xả thân cứu nước không phải là chỉ nghĩ đến mình, nghĩa là không phải là cốt được một ván đánh quần, nhưng mà là cốt giữ cái mối thiện cảm của một nước lân bang (nó đấm tay xuống không khí). Chính phủ Pháp cũng như toàn thể quốc dân Pháp, đã bao nhiêu năm nay, vẫn chủ trương và cố duy trì nền hoà bình cho thế giới! Nếu vô tình mà gây hận, nếu thí dụ có cuộc Việt-Xiêm xung đột, thì cái phần thắng bại tuy chưa ai biết, nhưng mà điều chắc chắn, là nó sẽ lôi cuốn cả thế giới vào nạn can qua! Cho nên ngày hôm nay, ta tỉ thí không phải tranh nhau cái thua được ở một quả quần. Ta chỉ phụng sự công cuộc ngoại giao của chính phủ mà thôi! Ta (nó giơ cao tay lên) không muốn cho hàng vạn mạng người làm mồi cho binh đao, mắc lừa bọn buôn súng (nó đập tay xuống)! Hỡi quần chúng! Mi không hiểu gì, mi oán ta! Ta vẫn yêu quý mi mặc lòng mi chẳng rõ lòng ta!... Thôi giải tán đi, và cứ việc an cư lạc nghiệp trong hoà bình và trật tự! Ta không dám tự phụ là bậc anh hùng cứu quốc, nhưng ta đã tránh cho mi nạn chiến tranh rồi! Hoà bình vạn tuế! Hội Quốc liên vạn tuế!
Với cái hùng biện của một người đã thổi loa cho những hiệu thuốc lậu, với cái tự nhiên của một anh lính cờ chạy hiệu rạp hát, lại được ông Văn Minh vặn đĩa kèn, Xuân Tóc Đỏ đã chinh phục quần chúng như một nhà chính trị đại tài của Tây phương. Mấy nghìn người bị gọi là mi, không những đã chẳng tức giận chút nào, lại còn vô cùng cảm phục, cho rằng người ta “phải thế nào” người ta mới dám ngôn luận tự do như thế! Cho nên Xuân Tóc Đỏ diễn thuyết vừa xong, tiếng vỗ tay của nhân dân ran lên như mưa rào! Một lần nữa, cái đạo binh các ông thợ ảnh lại xông đến gần nó... Thế rồi, ở chỗ kia ở chỗ này, thiên hạ sốt sắng hoan hô:
− Xuân Tóc Đỏ vạn tuế! Sự đại bại vạn tuế!
Như một bậc vĩ nhân nhũn nhặn, nó giơ quả đấm chào loài người, nhảy xuống đất, lên xe hơi. Rồi mấy chiếc xe của các bạn thân của nó mở máy chạy, để lại cái đám công chúng mấy nghìn người bùi ngùi và cảm động.
Khi bước vào nhà, thấy cụ bà đương ngồi bổ cau như một người ngu si không biết rằng trong xã hội vừa có một sự can hệ đáng chép vào lịch sử, cụ cố Hồng quên cả ho khạc, sấn sổ hỏi vặn bà vợ hủ lậu:
− Bà đã biết chưa? Bà đã biết chàng rể út của tôi chưa? Bây giờ ấy à? Tôi chỉ còn lo rằng xưa kia con Tuyết chưa bậy bạ cho đủ dùng với nó!
Cụ bà vẫn còn ngây ngô hỏi như một người không hợp thời chính hiệu:
− Thế nàng dâu ông được hay là thua? Thằng con rể út ông được hay là thua?
Cụ cố Hồng bĩu mồm mà rằng:
− Thua! Nhưng mà có năm bảy thứ thua! Nó đã thua một cách đắc thắng, một cách vinh hiển! Thưa bà, xin bà làm ơn mắng tôi nữa đi! Con rể út của bà, bà có hiểu không, bây giờ nghiễm nhiên là bậc vĩ nhân, một vị anh hùng cứu quốc!
Cụ bà không được hỏi thêm gì nữa. Cả bọn đi xem đã kéo nhau về nhà. Tuyết bắt đầu nhìn mọi người bằng cặp mắt khinh bỉ! Bà Phó Đoan cứ nhảy nhảy như một con choi choi! Ông TYPN ngồi ngay xuống để thay giày cho Xuân Tóc Đỏ một cách nịnh thần và nô lệ. Cậu Phước không “em chã” nữa. Bác sĩ Trực Ngôn chúc mừng ngay cụ bà:
− Thưa cụ, tôi xin có lời trân trọng chúc mừng cụ và cặp uyên ương.
Ông bầu Văn Minh đỡ lời ngay:
− Vâng, việc ấy dự định đã từ lâu lắm.
Riêng về cụ Hồng, thì cụ lên nằm gọn ngay giữa sập để hỏi đến cái bổn phận phải làm của thằng bồi tiêm. Trong khi cụ rất hăng hái, rất có vẻ cũng thể thao, cụ nghĩ đến vỡ đầu về câu “bố vợ phải đấm” mà cổ nhân đã nói một cách bí hiểm để cho không ai hiểu được sự tích... ⓘ Thật vậy, ở địa vị cụ bây giờ, tất phải vênh váo cái mặt thì mới khỏi mang tiếng là bất hợp thời trang. Nhưng muốn vênh mặt, tất nhiên trước hết phải bị đấm đã. Ai? Cụ bâng khuâng tự hỏi: Phải, ai đấm vào mặt mình bây giờ? Cụ đánh ba cái dấu hỏi vào đấy. Thật là một vấn đề mà thời gian và tương lai mới có thể giải quyết được. Cho nên cụ bực dọc vô cùng. Đã toan nhắm nghiền mắt lại.
Nhưng cụ lại phải mở to hai mắt, vì ngoài cửa thấy tiếng xe hơi đỗ, rồi tiếng giầy lộp cộp vang lên. Mọi người nhìn ra và hoảng hốt nữa, vì người bước vào là một ông Tây ăn mặc lễ phục rất uy nghi kiểu nhà binh, có lon ở cổ tay và có gươm đeo ở thắt lưng kim tuyến. Ông Tây ấy, nói tiếng ta như Tây lai, lễ phép chào cả bọn rồi hỏi:
− Thưa các bà, thưa các ông, bản chức muốn được nói chuyện với nhà tài tử quần vợt Xuân và ông bầu...
Văn Minh chạy ra cúi đầu chào và ra hiệu cho Xuân đứng lên. Ông Tây dõng dạc nói:
− Thưa hai ngài, bản chức là quan hầu của quan Toàn quyền vâng mệnh ngài đến quý xá đây, nói cho hai ngài biết rằng vì cái lòng hy sinh cao quý của các ngài, đã thua nhà vô địch nước Xiêm, cho nên chính phủ đã đặc biệt ân thưởng cho hai ngài hai cái đệ ngũ đẳng Bắc đẩu bội tinh! ⓙ
Cụ cố Hồng ngồi nhỏm ngay lên, trịnh trọng gọi gia nhân:
− Bay đâu! Bày hương án!
Vị quan to giơ tay ngăn:
− Xin lỗi! Đó mới là một tin chắc chắn của nhà nước nhưng chính phủ chưa kịp thảo nghị định thì chưa cần có hương án. Hãy xin hai ngài chờ đợi hai hôm nữa. Bản chức lại có bổn phận thông báo bằng miệng với hai ngài rằng ân huệ của chính phủ chẳng phải chỉ có thế mà thôi. Triều đình Huế và chính phủ Vọng Các ⓚ lại có cái mỹ ý dành cho hai ngài hai thứ huy chương để hai ngài, nếu muốn thì có thể xin được ngay cho thân nhân. Ấy là một cái Long bội tinh và một cái Tiết hạnh khả phong Xiêm La. ⓛ Lại nữa, quan giám đốc chính trị Đông Pháp có ý mời hai ngài đến tối hôm nay thì lên xơi cơm với ngài, vì ngài cho rằng nếu được chuyện trò thân mật với hai ngài thì ngài sẽ vui vẻ lắm.
Xuân Tóc Đỏ cúi đầu rất thấp:
− Chúng tôi rất được hân hạnh.
Văn Minh cúi đầu nói:
− Bẩm quan lớn, hai chúng tôi đội ơn chính phủ vô cùng!
Ông quan hầu lại dặn:
− Vậy đến tối thế nào cũng mời hai ngài lên xơi cơm thân mật với quan giám đốc chính trị để nhận Bắc đẩu bội tinh và xin những vinh quang cho người nhà. Hai ngài sửa soạn ngay cho để chính phủ Pháp chuyển sang Nam triều và Xiêm triều. Bản chức cũng xin có lời mừng hai ngài và xin tạm biệt để về soái phủ.
Ông bầu và nhà tài tử tiễn ông quan to ấy ra đến chỗ xe. Khi chiếc ô tô đồ sộ có cờ tam tài chạy rồi, Xuân và Văn Minh quay về sung sướng đến không nói được nữa. Cụ Hồng đứng lên, cao lên khênh giữa sập, tuyên bố:
− Thưa các bà, các ông, ngày hôm nay vui vẻ, tôi xin có lời trân trọng nói để các quý vị biết rằng vợ chồng tôi đã nhận lời gả con gái út chúng tôi là Tuyết cho ông Xuân!
Trừ bà Phó Đoan, ai cũng vỗ tay một cách thành thực. Văn Minh đến bắt tay ông bố một cách thân mật mà rằng:
− Toa tốt lắm. Để tối hôm nay, lên ăn cơm trên quan giám đốc, moa sẽ xin chính phủ cho toa cái Long bội tinh.
Cụ cố Hồng bèn bá cổ ông con để hôn, rồi đáp:
− Cảm ơn vô cùng! Hân hạnh đặc biệt! Toa ăn ở đến thế với moa thì quý hoá lắm!
Nhìn thấy mặt bà Phó Đoan sưng sỉa như một vị quả phụ thủ tiết bị bạc tình, Xuân Tóc Đỏ cũng nói với mọi người:
− Còn tôi thì, vì lẽ thấy bà bạn gái của tôi đây kia là người đức hạnh, lại có công xây ra sân quần để hâm mộ thể thao và nhất là có cảm tình với chúng tôi, lại đã bấm bụng thủ tiết với hai đời chồng, nên tôi xin nói trước rằng tôi sẽ xin chính phủ Xiêm cho bà cái bảng Tiết hạnh khả phong Xiêm La!
Nói xong nó hỏi nhạc phủ nó:
− Thưa ba, con định như thế liệu có phải không?
Không những cụ Hồng mà thôi, ngần ấy người vỗ tay reo lên:
− Được lắm! Đích đáng lắm!
Bà Phó Đoan cảm động đến nỗi đỏ bừng cả mặt hình như xấu hổ. Bà chỉ muốn nhảy ngay lên hôn người nhân tình đáng yêu và bí mật ấy, nhưng vì đã được tiết hạnh khả phong rồi, nên không dám, ý hẳn nghĩ rằng phải từ đây lập tức bắt đầu treo gương sáng cho các bạn gái soi chung. Tuyết đã bất đắc dĩ chạy vào ẩn sau một tấm bình phong để làm ra vẻ hổ thẹn về sự hôn nhân một cách thành thực. Cụ phán bà ngồi dưới chân cụ ông, tuy vậy cũng cứ cắm mặt xuống, hối hận về cái tội tày đình đã trót mắng mỏ con giai, chê trách con gái, và khinh bỉ ông Xuân bội tình. Còn cụ ông thì cụ đã nằm xuống kéo điếu thuốc phiện thứ chín mươi sáu, và nghĩ cách để được bị đấm nữa mới thật là mãn nguyện.
Những người ngồi đấy chưa ai kịp chúc mừng câu nào thì đã lại thấy một chuỗi người nữa bước vào, ai cũng vui vẻ lắm. Đó là hai thầy cảnh sát Min-Đơ và Min-Toa, ông Victor Ban, sư cụ Tăng Phú chùa Bà Banh, ông thầy số, cậu Tú Tân, ông Phán mọc sừng, bà TYPN. Rồi thấy những câu văn hoa, mạnh mẽ, lấy những tư cách sẽ nói dưới đây để chúc mừng...
− Tôi xin thay mặt các ông chủ khách sạn, đến chúc mừng...
− Chúng tôi đại diện cảnh sát giới, đến có lời chia vui...
− Bần tăng xin nhân danh đức Phật Tổ đến ban phúc lộc thọ cho...
− Chúng tôi mạn phép thay mặt chị em phụ nữ...
Duy có ông Phán giây thép là chúc mừng một cách có đặc sắc nhất, tuy rằng ông chỉ thì thào vào tai Xuân:
− Tôi xin thay mặt các người chồng mọc sừng, chúc cho ông có được vợ trinh tiết.
Sự chúc tụng tuy có vui tai thật, nhưng quá đa thì cũng hóa nhàm. Cho nên cụ cố Hồng tuy cứ nằm một cách lão giả an chi mà cũng phải điếc cả tai, sốt cả ruột. Nào cụ còn thiết gì chúc mừng với ca tụng nữa! Giá ai đấm cho cụ một cái thì cụ sung sướng biết bao! Cụ đến lúc ấy rồi mà không được vênh váo thì giận thật!
Thế mà nào đã hết cho đâu! Than ôi, đây kia lại một vị quý khách! Ông này vận quốc phục, ngực tinh những kim khánh và mề đay... Lạ mắt lắm, ai thế không biết? Nhưng mà sao, ông ta vừa bước vào là tự giới thiệu ngay:
− Kính chào các bà và các ông. Tôi là một hội viên hội Khai trí Tiến đức,ⓜ lại đây với cái nguyện vọng được yến kiến quan tài tử, bậc vĩ nhân của xã hội...
Xuân Tóc Đỏ nhăn mặt khó chịu, đứng lên:
− Tôi đây, ngài hỏi gì?
Ông kia chắp hai tay vái chào:
− Bẩm lạy quan lớn ạ!
Xuân làm gọn:
− Không dám! Thế ngài hỏi cái gì?
− Bẩm quan lớn, bản hội có lời mừng quan lớn vừa mông ân ⓝ chính phủ được Bắc đẩu bội tinh. Thật là một sự vẻ vang cho đám thượng lưu trí thức. Bẩm quan lớn, chúng tôi được hội cử đi mời ngài vào hội, thì thật là một sự khai trí tiến đức cho quốc dân, rất xứng đáng của người quý phái.
Xuân Tóc Đỏ gắt cắm cảu:
− Tôi không phải quý phái! Tôi chỉ là bình dân mà thôi!
Ông kia cũng vẫn cứ nhũn như con chi chi:
− Bẩm quan lớn, tuy bản hội cũng vẫn quý phái xưa nay thật, nhưng tôn chỉ, bẩm, vẫn khuynh hướng về bình dân mà chứng cớ đích xác là bấy lâu nay vẫn có gá tổ tôm một cách bình dân y như bọn chủ sòng đấy ạ.
Thấy lời tán tỉnh vô nghĩa lý, không chịu nổi nữa, Xuân lại văng:
− Thế thì nước mẹ gì cưa chứ?
Ông kia lại dịu dàng:
− Bẩm cảm ơn quan lớn lắm ạ. Xin quan lớn biết cho rằng tôi lại còn là một biên tập viên trong ban soạn tự vị nữa ạ. Bản hội được thiên hạ đồn rằng quan lớn hay nói theo ngôn ngữ bình dân lắm, đại khái như mẹ kiếp, nước mẹ gì, v.v... Cho nên ngoài việc lại mời quan lớn vào hội cho hội mạnh thế lực, tôi phải xin phỏng vấn quan lớn để xin phép quan lớn ưng thuận cho những tiếng như thế được ghi vào bộ tự điển đương soạn nữa đấy ạ.
Bất đắc dĩ Xuân Tóc Đỏ gật đầu lia lịa:
− Thôi được, tôi xin cho phép, và xin vào hội để xin vui lòng ngài.
− Bẩm lạy quan lớn ạ, cảm ơn quan lớn lắm, thật là sự may mắn vô cùng cho bậc thượng lưu trí thức của xã hội Việt Nam. Bẩm lạy quan lớn, tôi xin cáo ạ!
Sau khi chắp tay vái Xuân, vị hội viên ấy khẽ nghiêng đầu chào mọi người một cách khinh khỉnh trước khi tháo lui.
Bây giờ đến lượt ông thầy số. Ông hậm hực lắm, vì từ nãy đến giờ, ông cứ phải chờ mãi mọi người mà chưa được nói gì cả. Bây giờ ông nhất định đến ngồi gần cụ cố Hồng. Ông vừa ấp úng vừa gãi đầu gãi tai:
− Bẩm cụ cố, chúng tôi xin thay mặt các nhà nho chủ trương thuyết lý số chúc mừng cụ tăng phúc tăng thọ, chúc cô dâu chú rể giai lão bách niên. Bẩm như số mệnh thì tôi đoán thông thạo lắm. Bẩm như số ông Xuân chúng tôi thì cách đây năm tháng, chúng tôi đoán trước, cũng rất đúng những sự như bây giờ. Thật là con người tài cao chí cả, dưới gầm giời danh tiếng đồn xa...
Cụ Hồng khẽ gắt:
− Rõ cái ông này mới vô duyên! Lại còn khen phò mã tốt áo!
Động lòng thương ông thầy nghèo, Xuân Tóc Đỏ đỡ hộ:
− Thưa ba, chính thế đấy ạ. Ông thầy đoán trước đúng lắm.
Nhưng cụ cố Hồng còn cần gì cậy thầy xem số nữa? Cũng như người đời, cụ thấy sung sướng đầy đủ thì thôi chứ? Hai nữa, cụ đương bực một nỗi chưa có ai đấm vào mặt mình.
− Bẩm cụ, số con rể cụ, ông Xuân tôi, thật là số anh hùng, số vĩ nhân. Ấy chính là khoa quyền lộc củng, vua biết mặt, chúa biết tên, lại vợ cũng đẹp, con cái cũng lắm... Ông Xuân nhà ta tức cũng như...
Thấy ông thầy số vô duyên cứ nói lè nhè, chỉ những muốn đấm vào mặt ông ấy, vì cái tức không được ông ấy đấm vào mặt mình, cụ Hồng nhắm mắt lại, ho sù sụ lên một cách cổ điển, ôm ngực mà khặc khừ:
− Biết rồi! Biết rồi! Khổ lắm!... Nói mãi!!!
HẾT
--------------------------------
CHÚ THÍCH:
ⓐ đề-bô (phỏng âm chữ Pháp dépot): phòng tạm giam; Sécurité (chữ Pháp): sở an ninh, công an, mật thám.
ⓑ giơ (phỏng âm chữ Pháp jeu): tương đương game tiếng Anh; ở môn tennis, mỗi trận đấu (match) gồm 3 hoặc 5 hiệp (set), mỗi hiệp gồm những game (chữ Pháp gọi là jeu), bên nào thắng 6 games (Pháp: 6 jeux) là thắng cả hiệp (set) với điều kiện phải thắng đối thủ cách biệt 2 ván, nếu chưa thì phải kéo dài hiệp đấu cho đến khi đạt được chênh lệch 2 ván; hiệp nào đang có tỷ số 6-6 thì trọng tài cho thi đấu bằng loạt tie-break (game quyết thắng) trong đó bên nào được 7 điểm trước và dẫn trước đối thủ 2 điểm cách biệt sẽ được coi là thắng ván (set).
ⓒ Ấn Độ Chi Na (âm Hán Việt ứng với địa danh chữ Pháp Indochine): bán đảo Đông Dương.
ⓓ La guerre! La guerre! (chữ Pháp trong nguyên bản): Chiến tranh! Chiến tranh!
ⓔ Ca răng! Ca răng ta! A văng ta séc vít! A văng ta đờ o! (phỏng âm chữ Pháp: Quarante! Quarante A! Avantage service! Avantage dehors!): Bốn mươi! Bốn mươi đều! Lợi thế giao bóng (tiếng Anh: Ad-In) – Lợi ngoài! (tiếng Anh: Ad-Out)
ⓕ lốp (phỏng âm chữ Anh lob): đánh bóng bổng.
ⓖ La Marseillaise (chữ Pháp): tên quốc ca Pháp. Về sự kiện tay vợt tennis Xiêm thắng trận ở Hà Nội trong truyện này cũng khiến người ta lưu ý tới một sự kiện có thực khác. Trước Tết 1937, có 2 tay vợt vô địch tennis Xiêm là Sanoh và Muang Roeng được mời đến Sài Gòn. Tổng cục (?) quần vợt ở Sài Gòn đã tuyển người giao đấu với hai tay vợt này một cách thiên vị, loại bỏ những tay vợt hàng đầu là Chim, Giao, Nữa, Nhánh, vì thế, các trận giao đấu bị công chúng Sài Gòn tẩy chay, chỉ có mấy chục người vào xem; kết quả hai tay vợt Xiêm tuy không tỏ ra tài nghệ đặc sắc, vẫn dễ dàng dành phần thắng (theo tin của tuần báo Sông Hương, Huế, s. 28, ngày 20.02.1937).
ⓗ A bas Xuân! A bas Xuân! Des explications (chữ Pháp trong nguyên bản): Đả đảo Xuân! Đả đảo Xuân! Phải giải thích việc này!
ⓘ chỗ này nhắc đến một thành ngữ trong tiếng Việt: “Vênh váo như bố vợ phải đấm”. Về thành ngữ này, tham khảo thêm các dị bản:
Vênh váo như khố rợ phải lấm: ① Câu này thường bị nói nhầm thành “Vênh váo như bố vợ phải đấm”.
Ngày trước, nhiều người nghèo đến mức không có vải để đóng khố, phải dùng vỏ một loại cây, ngâm nước rồi đập thành mảng cho mềm để đóng khố (chăn sui khố rợ). Đóng khố có yêu cầu là kín hai bên nhưng khố rợ khi lấm bùn thì không mềm như vải mà cứng lại, tạo nên sự vênh váo.
Trong một cuộc tọa đàm ở Viện khoa học Giáo dục (1965), nhà văn Nguyễn Công Hoan cũng tán thành cách giải thích này nhưng ông còn nói thêm câu “Vênh váo như bố vợ cậu ấm” ②. Cậu ấm là con quan, người được thông gia với quan cũng dễ lên mặt, dễ vênh váo với thiên hạ lắm chứ.
ⓙ Bắc đẩu bội tinh: tên mà người Việt dùng để gọi loại huân chương cao nhất của nhà nước Pháp (tiếng Pháp: Ordre national de la Légion d’honneur), được Hoàng đế Napoléon Bonaparte lập ra (19.5.1802) để tặng thưởng cho những cá nhân hoặc tổ chức (cả dân sự và quân sự) có đóng góp đặc biệt cho nước Pháp, chia ra 5 bậc: hạng nhất (Grand croix), hạng nhì (Grand officier), hạng ba (Commandeur), hạng tư (Officier), hạng năm (Chevalier).
ⓚ Vọng Các: phiên âm cũ của Bangkok, thành phố lớn nhất, thủ đô vương quốc Siam (nay là Thailand).
ⓛ “Long bội tinh”: (chữ Nho và chữ Việt là “Nam Việt Long bội tinh”, chữ Pháp là L'Ordre du Dragon d'Annam hay L' Ordre du Dragon Vert) loại huân chương của triều đình Đại Nam thời Nguyễn đặt ra từ 14.3.1886 dưới thời Đồng Khánh để khen thưởng triều thần và người Pháp tại Việt Nam; loại huân chương này cũng chia ra 5 hạng phỏng theo 5 bậc “Bắc đẩu bội tinh” của nhà nước Pháp.
“Tiết hạnh khả phong”: một loại bằng khen của nhà nước quân chủ theo Nho giáo dùng để nêu gương những phụ nữ được gọi là “tiết phụ” (góa chồng, ở vậy, thờ chồng nuôi con); cho đến cuối thời Nguyễn (trước tháng 8/1945) còn thấy loại bằng khen này được sử dụng. Lưu ý: trong truyện nói về một thứ bằng “Tiết hạnh khả phong” của Xiêm La, trong khi nước Xiêm không theo Nho giáo, không chắc có biểu dương những phụ nữ đức hạnh theo lối này hay không. Đương thời những năm 1930 ở xã hội người Việt thường gọi bệnh giang mai là “tim la” hoặc “tiêm la”; bởi vậy ở đây có thể còn có việc đưa ra những từ gần âm nhau để kích thích liên tưởng, gây hiệu ứng trào lộng.
ⓜ Khai trí tiến đức: còn được gọi là hội AFIMA (viết tắt tên chữ Pháp của hội là: l'Association pour la Formation Intellectuelle et Morale des Annamites, hiệp hội vì sự hình thành trí tuệ và đạo đức người Việt), là hiệp hội tư lập, chủ trương giao lưu văn hóa giữa Tây học và học thuật truyền thống Việt Nam, thành lập 2.5.1919, tổng thư ký Phạm Quỳnh, hội trưởng Hoàng Trung Huân, trụ sở xây năm 1922 ngay phía tây bờ hồ Gươm, Hà Nội. Hội đã tổ chức biên soạn Việt Nam tự điển (1931), dựng tượng vua Lê Thái Tổ ở bờ hồ Hoàn Kiếm, tổ chức kỷ niệm thi hào Nguyễn Du, v.v… Sau khi Việt Minh giành chính quyền, hội Khai trí tiến đức bị giải thể theo sắc lệnh ngày 24.9.1945 vì bị cho là “công cụ thống trị tinh thần và nô dịch văn hóa của thực dân”. Trong dư luận đương thời, các hoạt động của hội thường được khen chê khác nhau, chẳng hạn, xu hướng hàn lâm, việc thiên về di sản quá khứ, việc có nhiều quan chức hoặc cựu quan chức Việt và Pháp tham gia hội (Hoàng Trọng Phu, tổng đốc Hà Đông, Thân Trọng Huề, thượng thư, Louis Marty, chánh sở Liêm phóng và Nha Chính trị Đông Dương…) khiến hội khó gây được thiện cảm cho dư luận giới trẻ và giới bình dân.
ⓝ mông ân: 蒙 恩 chịu ơn.
➖➖➖
