
XV
Hạnh phúc của một tang gia – Văn Minh nữa cũng nói vào – Một đám ma gương mẫu
~
Ba hôm sau, ông cụ già chết thật.
Cả gia đình ấy đã nhao lên, mỗi người một cách, đi gọi từ ông lang băm Tây cho đến ông lang băm Đông, già và trẻ, để thực hành đúng cái lý thuyết “nhiều thầy thối ma”. Ông cụ già chết, danh dự của Xuân lại càng to thêm, vì cái lẽ rất chính đáng là luôn ba hôm, nó trốn một chỗ nào không ai biết, đến nỗi cụ bà cho người đi tìm đâu cũng không thấy. Thiếu ông đốc-tờ Xuân là thiếu tất cả, những ông thầy thuốc chính hiệu đã thất bại hoàn toàn. Về phần ông đốc-tờ Trực Ngôn, thấy bạn đồng nghiệp của Xuân không chữa, cho đó là một bệnh nặng, nên cũng không dám nhận. Đó là một bài học cho những kẻ nào dám bảo một người như Xuân Tóc Đỏ là con nhà hạ lưu, ma-cà-bông, vô học, vô lại, nhặt ban quần, v.v... Người ta lại đi mời cả cụ lang Tỳ lẫn cụ lang Phế, nhưng vì đã quá giận, hai cụ đã từ chối chạy chữa cũng như những vị danh y biết tự trọng. Người ta đã nghĩ cả đến thuốc thánh đền Bia vừa mới chữa một người ho lao và một người cảm thương hàn bằng bùn đen và cứt trâu, công hiệu đến nỗi họ mất mạng, và quan trên lại điều tra ra rằng có một tụi cường hào tổ chức ra Thánh, mà tụi cường hào ấy lại ăn cắp tiền quỹ nữa, nên tự nhiên Thánh cũng hết thiêng liêng... Những việc trắc trở như thế đã làm cho ông già hơn tám mươi tuổi phải chết một cách bình tĩnh. Trong lúc gia đình nhốn nháo, thằng bồi tiêm đã đếm được đúng một nghìn tám trăm bẩy mươi hai câu gắt “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!” của cụ cố Hồng.
Cái chết kia đã làm cho nhiều người sung sướng lắm. Ông phán mọc sừng đã được cụ Hồng nói nhỏ vào tai rằng sẽ chia cho con gái và rể thêm một số tiền là vài nghìn đồng. Chính ông ta cũng không ngờ rằng giá trị đôi sừng hươu vô hình trên đầu ông ta mà lại to đến như thế. Ông cho rằng Xuân có tài quảng cáo lắm, nói một lời là có vài nghìn đồng bạc, nên sau khi được lời hứa quý hoá của ông bố vợ, ông trù tính ngay với Xuân một công cuộc doanh thương... “Thưa ngài, ngài là một người chồng mọc sừng!” Ông Xuân chỉ nói có thế mà làm cho ông thêm được vài ba nghìn bạc thì khi ông Xuân nói đại khái “Thưa ngài, thứ hàng này tốt nhất, buôn ở Tây phương”, chắc phải có giá trị hơn nữa. Ông muốn gặp ngay Xuân để trả nốt năm đồng, trước khi buôn bán cũng đã giữ chữ tín làm đầu.
Cụ cố Hồng đã nhắm nghiền mắt lại để mơ màng đến cái lúc cụ mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc vừa khóc mếu, để cho thiên hạ phải chỉ trỏ “Úi kìa, con giai nhớn đã già đến thế kia kìa!”. Cụ chắc cả mười phần rằng ai cũng phải ngợi khen một cái đám ma như thế, một cái gậy như thế...
Điều băn khoăn của con cụ, ông Văn Minh, chỉ là mời luật sư đến chứng kiến cái chết của ông nội mà thôi. Thế là từ nay mà đi, cái chúc thư kia sẽ vào thời kỳ thực hành chứ không còn là lý thuyết viển vông nữa. Ông chỉ phiền một nỗi không biết xử trí với Xuân Tóc Đỏ ra sao cho phải... Xuân tuy phạm tội quyến rũ một em gái ông, tố cáo cái tội hoang dâm của một em gái khác nữa của ông, nhưng tình cờ đã gây ra cái chết của ông cụ già đáng chết. Hai cái tội nhỏ, một cái ơn to... Làm thế nào? Ông phân vân, vò đầu rứt tóc, lúc nào mặt cũng đăm đăm chiêu chiêu, thành thử lại thành ra hợp thời trang, vì mặt ông thật đúng cái mặt một người lúc gia đình đương là tang gia bối rối.
Mà bối rối thật. Người chết, sau khi được quan trên khám qua loa, đã được khâm liệm đến gần một ngày rồi, vậy mà chưa thấy cụ Hồng ra lệnh phát phục, ⓐ mặc dầu mọi công việc cử hành tang lễ đã quyết định xong xuôi. Phái trẻ, nghĩa là bọn dâu con, đã bắt đầu la ó lên rằng phái già chậm chạp, cậu Tú Tân thì cứ điên người lên vì cậu đã sẵn sàng mấy cái máy ảnh mà mãi cậu không được dùng đến. Bà Văn Minh thì sốt cả ruột vì mãi không được mặc những đồ xô gai tân thời, cái mũ mấn trắng viền đen – dernières créations! – những cái rất ăn với nhau, mà tiệm Âu Hoá một khi đã lăng-xê ra thì có thể ban cho những ai có tang đương đau đớn vì kẻ chết cũng được hưởng chút ít hạnh phúc ở đời. Ông TYPN rất bực mình vì mãi không được thấy những sự chế tạo của mình ra mắt công chúng để xem các báo chí phê bình ra sao. Người ta đổ lỗi cho ông Văn Minh không khéo can thiệp, để mọi việc phải trì hoãn, cụ Hồng cứ nhắm mắt lại kêu khổ lắm, cụ bà hay lề lối vẽ chuyện lôi thôi. Kỳ thuỷ sở dĩ chưa phát phục chỉ vì chuyện Tuyết, hay là việc Xuân Tóc Đỏ đã gây ra cho Tuyết vậy.
Khi cụ Phán bà ở nhà người vị hôn phu của Tuyết ra về đến nhà mình, thì, trước những cặp mắt ngơ ngác của một bầy con cháu chí hiếu chỉ nóng ruột đem chôn cho chóng cái xác chết của cụ tổ, cụ bà đã lẳng lặng ra hiệu cho Văn Minh theo mình lên gác với cụ ông. Lúc này, cụ ông đã hút xong điếu thuốc thứ sáu mươi nên thằng bồi tiêm đã lui đi chỗ khác để mặc cụ hưởng những dư vị mà thuốc phiện còn để lại trong phổi. Trông thấy cụ bà, cụ ông ngồi nhỏm dậy hỏi dồn:
− Thế nào hở bà? Chuyện trò ra làm sao? Người ta có hối hôn không?
Cụ bà lẳng lặng ngồi xuống cạnh. Văn Minh cũng kéo ghế đến gần sập, nghe ngóng, mãi, cụ bà mới thở dài mà rằng:
− Thật khó nghĩ quá! Người ta không hối hôn, mà cũng không ra làm sao, mà người ta sắp đến phúng nữa, thế mới lạ chứ!
− Ô hay! Thế sao bà không bảo người ta cưới chạy tang đi có được không?
− Người ta cũng không muốn cưới chạy tang thì ông bảo tôi làm thế nào?
− Ô hay! Thế muốn bỏ hay muốn theo đuổi? Nhất định có cưới con Tuyết hay đã chê nó hư hỏng? Ít ra họ cũng phải có một thái độ rõ rệt chứ?
Cụ bà hỏi lại cụ ông:
− Như thế thì ông thử đoán xem bụng dạ người ta nghĩ ra làm sao?
Cụ ông nhăn mặt lại, gắt:
− Khỉ lắm nữa! Mình đã tranh lấy mà đi, rồi lại về hỏi vặn người nằm xó nhà!
Từ đấy trở đi, cụ ông cụ bà cãi cọ nhau theo lối những cặp vợ chồng già cổ điển của những gia đình nền nếp… những gia đình có những cặp vợ chồng không bao giờ ôn tồn được với nhau trong mười lăm phút trò chuyện, bất cứ về vấn đề gì.
− Tôi ấy à! Tôi thì tôi cho người ta chưa dám tin đích xác là con Tuyết đã hư hỏng.
− Thôi đi! Tôi thì tôi cho người ta đã muốn hối hôn rồi. Bà đừng bênh con!
− Sao người ta còn định phúng viếng? Sao ông nói dốt thế?
− Ấy thế họ mới xỏ! Họ không hối hôn nhưng mà họ cứ để thế, để cho không ma nào dám hỏi con Tuyết nữa, rồi con gái bà sẽ chết già!
− Chưa chắc! Dễ họ cũng phân vân như mình, vì đến chính ngay mình, mình cũng không biết rõ con gái mình có hư hay là không! Cho nên khi tôi kêu rằng nên xin cưới chạy tang, đỡ tốn kém, khỏi phải chờ đợi những ba năm, thì họ đáp rằng con giai họ cũng hãy còn ít tuổi, lại đương ăn học, cũng chả vội gì mà phải cưới sớm, dù ba năm chứ đến năm năm thì đợi cũng được.
− Thế bây giờ định thế nào? Như ý tôi thì hỏi ngay ông đốc Xuân xem ông ta có ưng không thì bảo ông ta cưới chạy tang cho xong chuyện đi.
Cụ bà cắn môi nghĩ ngợi. Cụ còn nhớ rõ lúc Xuân nói “Tôi mà xấu thì cũng chả ai đẹp được”, rồi sau khi ấy, bảo ngay vào mặt ông Phán con rể cụ là mọc sừng cho con gái cụ phải ê chệ một phen. Xuân nóng nảy như thế thật đáng sợ, giá cụ trông thấy Xuân, cụ vẫn phải xấu hổ. Có một ông rể quý như Xuân kể cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sợ lắm. Không biết quyết đoán ra sao cả, cụ quay về bảo ông con giai:
− Con hư tại mẹ cháu hư tại bà, phương ngôn nói thế. Mày làm con Tuyết phải hư hỏng, mày làm xấu mặt tao, bây giờ tao xin nhờ ở mày.
Cụ ông cũng gật gù mà rằng:
− Ừ! Thế thì toa nghĩ nên thế nào hở toa? Có con gái nhớn thì nguy như chứa bom ở trong nhà, có phải thế không? Toa nên nghĩ cách nào tống khứ nốt con bé thì nhà này không lo điều gì nữa.
Văn Minh ôm đầu ngẫm nghĩ hồi lâu rồi đáp:
− Thế cũng không được. Người ta đương nghi nó phải lòng anh Xuân, bây giờ mình lại cũng gả chạy tang cho anh Xuân, như thế có khác gì thú nhận với người ta là con gái mình đã hư hỏng với Xuân? Chỉ còn cách là mặc kệ đấy, cứ việc ma chay cho xong chuyện đi, rồi sau người ta xin cưới thì mình gả, bằng không thì hãy gả cho anh Xuân cũng chưa muộn.
Bà mẹ hỏi ngay:
− Dễ thế cơ à? Sao hôm nọ, anh kêu chưa chắc người ta ưng thuận con bé?
Văn Minh đành phải chống chế:
− Nếu tôi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng...
Về phần cụ Hồng, rất thích chàng rể như ông đốc-tờ Xuân, thấy con giai nói thế thì cũng bằng lòng vậy, mặc dầu giá xong việc ngay thì cụ sung sướng hơn nữa. Còn Văn Minh, trước tình hình nghiêm trọng ấy, đành phải bóp trán nghĩ những cách nay mai gột rửa bằng xà-phòng thơm cho cái quá khứ của Xuân Tóc Đỏ, để, nếu cần thì gả em cho một người như thế, ông cũng không đến nỗi xấu mặt. Trước kia ông bực mình về nỗi thiên hạ cứ nhầm mãi Xuân bao nhiêu, thì bây giờ ông lại mừng thầm cũng về một điều ấy bấy nhiêu. Cũng như một kẻ tân tiến khác, sau khi gây ra một việc bậy thì xấu hổ lắm, không có gan nhận lỗi nữa, ông đành ép lòng tìm những cái gì còn cứu chữa được. Ông đứng lên hùng hồn mà rằng:
− Thôi được, me cứ yên tâm, ba cứ yên tâm. Tôi sẽ làm thế nào cho con Tuyết lấy được chồng một cách danh giá thì thôi. Bây giờ cho phát phục, kẻo đã quá muộn.
Cả ba người yên lòng, xuống dưới nhà cắt đặt mọi việc. Bọn con cháu vô tâm ai cũng sung sướng thoả thích... Người ta tưng bừng vui vẻ đi đưa giấy cáo phó, gọi phường kèn, thuê xe đám ma, v.v... Tối hôm ấy, khách khứa đến hỏi thăm, phúng viếng, chia buồn tấp nập...
Sáng hôm sau, đúng 7 giờ thì cất đám. Hai viên cảnh sát thuộc bộ thứ 18 là Min-Đơ và Min-Toa đã được thuê giữ trật tự cho đám ma. Giữa lúc không ai đáng phạt mà phạt, đương buồn rầu như những nhà buôn sắp vỡ nợ, mấy ông cảnh binh này được có đám ma thuê thì sung sướng cực điểm, đã trông nom rất hết lòng. Thành thử tang gia ai cũng vui vẻ cả, trừ một Tuyết. Tại sao Xuân lại không đến phúng viếng gì cả? Tại sao Xuân lại không đi đưa? Hay là Xuân khinh mình? Những câu hỏi ấy đã khiến Tuyết đau khổ một cách rất chính đáng, có thể muốn tự tử được. Tìm kiếm khắp mặt trong bọn người đi đưa đám ma cũng không thấy “bạn giai” đâu cả, Tuyết như bị kim châm vào lòng.
Hôm nay Tuyết mặc bộ y phục Ngây thơ, – cái áo dài voan mỏng, trong có coóc-sê, trông như hở cả nách và nửa vú – nhưng mà viền đen, và đội một cái mũ mấn xinh xinh. Thấy rằng thiên hạ đồn mình hư hỏng nhiều quá, Tuyết bèn mặc bộ Ngây thơ để cho thiên hạ phải biết rằng mình chưa đánh mất hẳn cả chữ trinh. Với cái tráp trầu cau và thuốc lá, Tuyết mời các quan khách rất nhanh nhẹn, trên mặt hơi có một vẻ buồn lãng mạn rất đúng mốt, mốt nhà có đám. Những ông bạn thân của cụ cố Hồng, ngực đầy những huy chương như: Bắc đẩu bội tinh, Long bội tinh, Cao Mên bội tinh, Vạn Tượng bội tinh, v.v... trên mép và cằm đều đủ râu ria, hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen hoặc hung hung, hoặc lấm tấm điểm bạc, hoặc trơn mượt, hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn quăn, những ông tai to mặt lớn đi sát ngay với linh cữu, khi trông thấy làn da trắng thập thò trong lần áo voan trên cánh tay và ngực Tuyết, ai nấy đều cảm động hơn những khi nghe thấy tiếng kèn Xuân Nữ ai oán, não nùng.
Với một đám ma theo cả lối Ta, Tàu, Tây, có kiệu bát cống, lợn quay đi lọng, cho đến lốc-bốc-soảng và bú-rích, ⓑ và vòng hoa, có đến ba trăm câu đối, vài ba trăm người đi đưa, lại có cậu Tú Tân chỉ huy, những nhà tài tử chụp ảnh đã thi nhau như ở hội chợ. Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu...!
Khi đi được bốn phố, giữa lúc TYPN và bà vợ, bà Phó Đoan và ông Joseph Thiết, và mấy người nữa đương lào xào phê bình thái độ của Xuân thì thấy cả đám phải đứng dừng lại như hàng đầu gặp phải một nạn xe cộ vậy. Giữa lúc ấy, sáu chiếc xe, trên có sư chùa Bà Banh, xe nào cũng che hai lọng, từ một ngả lén vào chiếm chỗ sau năm lá cờ đen. Hai vòng hoa đồ sộ, một của báo Gõ mõ, một của Xuân, cũng lén vào hàng đầu. Cậu Tú Tân vội chạy lên bấm máy ảnh lách tách rồi xuống thưa với mẹ. Cụ bà hớt hải chạy lên, rồi cảm động hết sức, vì đó là phần của ông Xuân, ông Xuân đốc-tờ và ông Xuân cố vấn báo Gõ mõ, nên mới có sự long trọng như thế thêm cho đám ma. Cụ sung sướng kêu: “Ấy giá không có món ấy thì thiếu, chưa được to, may mà ông Xuân đã nghĩ hộ tôi!” Sư cụ Tăng Phú thì sung sướng và vênh váo ngồi trên một chiếc xe, vì sư cụ chắc rằng trong số thiên hạ đứng xem ở các phố, thế nào cũng có người nhận ra rằng sư cụ đã đánh đổ được hội Phật Giáo, và như thế thì là một cuộc đắc thắng đầu tiên của báo Gõ mõ vậy.
Xuân Tóc Đỏ cắt đặt đâu vào đấy rồi mới xuống chỗ những người đi đưa. Tuyết đã liếc mắt đưa tình cho nó để tỏ ý cảm ơn. Mọi người đã ngợi khen nó, hoặc ghen ghét nó...
Đám ma đi đến đâu làm huyên náo đến đấy. Cả một thành phố đã nhôn nhao lên khen đám ma to, đúng với ý muốn của cụ cố Hồng. Thiên hạ chú ý đặc biệt vào những kiểu quần áo tang của tiệm may Âu Hoá, như ý ông TYPN và bà Văn Minh. Cụ bà sung sướng vì ông đốc Xuân đã không giận mà lại giúp đáp, phúng viếng đến thế, và đám ma như thế kể đã là danh giá nhất tất cả.
Đám cứ đi...
Kèn ta, kèn tây, kèn tàu lần lượt thay nhau mà rộn lên. Ai cũng làm ra bộ mặt nghiêm chỉnh, song le sự thực thì vẫn thì thầm với nhau, chuyện trò về vợ con, về nhà cửa, về một cái tủ mới sắm, một cái áo mới may. Trong mấy trăm người đi đưa thì một nửa là phụ nữ, phần nhiều tân thời, bạn của cô Tuyết, bà Văn Minh, cô Hoàng Hôn, bà Phó Đoan v.v... Thật là đủ giai thanh gái lịch, nên họ chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau, bằng những vẻ mặt buồn rầu của những người đi đưa ma.
Đám cứ đi…
Chen lẫn vào những tiếng khóc lóc, mỉa mai nhau của những người trong tang gia, người ta thấy những câu thì thào như sau này:
– Con bé nhà ai kháu thế? – Con bé bên cạnh đẹp hơn nữa! – Ứ, ừ, cái thằng ấy bạc tình bỏ mẹ! – Xưa kia vợ nó bỏ nó chứ? – Hai đời chồng rồi! – Còn xuân chán! – Gớm cái ngực đầm quá đi mất! – Làm mối cho tớ nhé? – Mỏ vàng hay mỏ chì? – Không, không hẹn hò gì cả – Vợ béo thế, chồng gầy thế thì mọc sừng mất! v.v... Và còn nhiều câu nói vui vẻ, ý vị khác nữa, rất xứng đáng với những người đi đưa đám ma.
Đám cứ đi...
Đến huyệt, lúc hạ quan tài, cậu Tú Tân, luộm thuộm trong chiếc áo thụng trắng, đã bắt bẻ từng người một, hoặc chống gậy, hoặc gục đầu, hoặc cong lưng, hoặc lau mắt như thế này như thế nọ... để cậu chụp ảnh kỷ niệm lúc hạ huyệt. Bạn hữu của cậu rầm rộ nhảy lên những ngôi mả khác mà chụp để cho ảnh khỏi giống nhau.
Xuân Tóc Đỏ đứng cầm mũ nghiêm trang một chỗ, bên cạnh ông Phán mọc sừng. Lúc cụ Hồng ho khạc mếu máo và ngất đi thì ông này cũng khóc to “Hứt!... Hứt!... Hứt!...”
Ai cũng để ý đến ông cháu rể quý hóa ấy.
Ông ta khóc quá, muốn lặng đi, thì may có Xuân đỡ khỏi ngã. Nó chật vật mãi cũng không làm cho ông đứng thẳng lên được. Dưới cái khăn trắng to tướng, cái áo thụng trắng loè xoè, ông Phán cứ oặt người đi, khóc mãi không thôi.
– Hứt!... Hứt!... Hứt!...
Xuân Tóc Đỏ muốn bỏ quách ra thì chợt thấy ông Phán dúi vào bàn tay nó một cái giấy bạc năm đồng gấp tư... Nó nắm tay cho khỏi có người nom thấy, rồi đi tìm sư cụ Tăng Phú, lạc trong đám ba trăm người đương buồn rầu và đau đớn về những điều sơ suất của khổ chủ.
--------------------------------
CHÚ THÍCH:
ⓐ phát phục: tức là phát tang, một nghi lễ trong đó thân nhân người chết bắt đầu mặc quần áo tang, gắn các dấu hiệu tang lên trang phục, và chính thức báo cho bà con, bạn bè biết về việc trong gia đình mình vừa có người chết.
ⓑ lốc-bốc-soẻng (hoặc lốc-bốc-soảng): ý nói dàn nhạc đám ma kiểu người Việt; bú-rích (phỏng âm chữ Pháp musique): ý nói dàn nhạc Tây.
➖➖➖
XVI
Vụ hiểu lầm sung sướng – Vinh quang! – Xuân Tóc Đỏ chinh phục cảnh sát giới
~
Trông thấy Xuân rồi, Văn Minh nghĩ thầm: Ừ, cái mặt thằng này thế mà cũng đỡ ma-cà-bông rồi đây! Ăn sung mặc sướng cũng có khác! Bây giờ ta nói thế nào? Cắt nghĩa thế nào cho trôi việc đem nó đến khai tên ở Tổng cục? ⓐ Chả lẽ nói ngay là định gả em gái cho nó nên phải nhấc nó từ một thằng nhặt ban lên địa vị một nhà tài tử? Có nên nói ngay hay không? Ông đương bối rối thì Xuân đã mở cổng, giơ tay ra...
− Thế nào, bà phán có nhà không?
− À, không, bà phán vừa đem cậu Phước đến chùa Bà Banh xin sớ.
− Có bận gì đấy không?
− Tôi bây giờ rỗi lắm. À, bà đầm độ này tấn tới lắm đấy nhé!
Hai người đương đi, bỗng ông chủ tiệm Âu Hoá đứng hẳn lại. Ông vờ như không biết Xuân đã khen vợ ông, lảng chuyện ấy mà rằng:
− Anh nên lên gác thay quần áo cho trịnh trọng vào để mà đi theo tôi ngay bây giờ đây. Có việc rất quan hệ!
− Việc gì thế ạ?
− Đừng hỏi, cứ mặc quần áo đi đã!
Văn Minh chờ độ 10 phút thì Xuân đã xuống, quần áo chỉnh tề. Nó chưa hiểu sắp đi đâu thì thấy chủ cũ nó gọi hai cái xe cao su, rồi nói:
− Này, đầu đuôi làm sao mà em tôi mang tiếng rầm rĩ lên làm hư hỏng với anh thế? Bây giờ anh đi theo tôi, vì tôi muốn cứu chữa lại cái tình thế nguy nan ấy ngay bây giờ...
Xuân Tóc Đỏ sợ lắm, nghĩ ngay đến sở Cẩm, sở Mật thám, Toà án mà chủ cũ nó có thể nhờ nhà nước tra tấn kìm cặp nó về tội quyến rũ con gái nhà tử tế. Nó đứng lại ngẫm nghĩ, không bước lên xe. Văn Minh phải nghĩ thầm: Hay là thằng này nó không muốn lấy em mình? Hay chúng nó chưa có điều gì với nhau mà chỉ bị thiên hạ đồn nhảm mà thôi? Ông đương phân vân thì Xuân đáp:
− Thưa ông, tôi có lỗi lắm, tôi xin lỗi ông. Tuyết yêu tôi, tôi cũng yêu Tuyết, nếu bây giờ ông chia rẽ chúng tôi thì là ông giết chúng tôi, vì chúng tôi đã trót với nhau rồi!
Nghe thấy thế, Văn Minh lặng người ra như gỗ. Thôi thế là xong! Em gái ông đã hư thật rồi, điều ấy không còn nghi ngờ gì nữa! Tuyết mà không lấy Xuân thì cũng không còn lấy được ai! Sự tình đã như thế, bây giờ chỉ nên nói ngọt cho đỡ ngượng mặt! Ông bèn quả quyết:
− Cái đó không hề gì! Tôi cứu chữa, nghĩa là tôi muốn cho anh danh giá. Tôi bảo anh đi, là đi khai tên ở Tổng cục làm tài tử quần vợt để nay mai anh tranh đấu lấy cái quán quân Bắc Kỳ với những nhân vật thượng lưu khác. Tôi muốn, nếu em gái tôi mà lấy anh thì là lấy một nhà thể thao, chứ anh không nên chỉ là một thằng nhặt ban quần.
− Thế ra bây giờ tôi đi với ông đến Tổng cục thể thao?
− Phải! Anh xem, tôi là người tân tiến, óc tôi khác, không có phân giai cấp! Vì có tâm huyết với thể thao, lại nhận thấy anh rất có tương lai cho thể thao nước nhà, cho nên hôm anh phải đuổi, tôi đã nghĩ đến cách cứu giúp anh ngay, có phải thế không? Đấy anh xem, từ khi anh về giúp việc cho chúng tôi là địa vị anh cứ dần dần thay đổi, cho đến bây giờ thì anh đã nghiễm nhiên là một người khác. Thế rồi anh say mê em gái tôi!... Âu cũng là duyên kiếp chi đó, vì nếu hai bên không yêu nhau thì tôi cũng vẫn định gả em gái tôi cho anh, vì cái ý ấy, tôi đã có từ lâu nay nên bây giờ anh mới thế này được.
Trước những lời đáng cảm động như thế, lại lạ lùng đến như thế − sở Cẩm, sở Mật thám, và Toà án thì khác hẳn với Tổng cục thể thao − Xuân Tóc Đỏ ta nghĩ ngay đến cái quá khứ xấu xa của mình. Nó tự thấy không xứng đáng làm chồng Tuyết, và phải chối từ đi thì hơn. Nó buồn rầu mà rằng:
− Thưa ông, cái hôm ông gọi đùa tôi là sinh viên trường thuốc trước mặt cụ cố, thì ông đã làm cho Tuyết phải đem lòng yêu tôi. Nếu Tuyết lấy tôi thì Tuyết nhầm vô cùng, và tôi mà lấy Tuyết thì tôi lại đánh lừa một người con gái tử tế!
Những lời lẽ ấy làm cho Văn Minh rất hổ thẹn. Ông thấy tội ông to lắm. Ông thật không ngờ đến sự xảy ra của một phút bông đùa. Ông bèn chữa thẹn:
− Cái đó không hề gì! Nghĩa là tôi biết anh hiểu y lý thì nói thế quý hồ được việc, vì cái xã hội hủ lậu này vẫn coi trọng cái bằng cấp. Chứ anh là sinh viên trường thuốc hay không nữa thì tôi vẫn muốn gả em tôi cho anh.
Trước sự cam đoan nghiêm trọng ấy, Xuân lại rầu rĩ nói:
− Thưa ông, ông có lòng với con như thế, thật tử tế quá! Nhưng ông xét lại có nên không! Tuyết con gái nhà giầu, đẹp đẽ, con nhà quý phái, tân thời, còn con thì, như ông đã biết đấy, không cha không mẹ, lêu lổng từ bé, nhặt ban quần, bán phá sa, đã làm nhiều nghề hèn, con nghĩ con không xứng đáng chút nào cả.
Văn Minh cau có nghĩ thầm: Quái cho cái thằng này! Hay nó vòi vĩnh gì? Cần gì phải xoay ngay mình như thế! Phần gia tài của em mình như thế thì nó chẳng cần phải vòi nó cũng đủ đào được mỏ chứ sao? Nó lại muốn bắt mình phải cam đoan điều ấy nữa, thì đểu cáng thật! Ông bèn đưa đón bằng giọng nằn nì:
− Cái đó thì việc quái gì! Làm gì có nghề hèn, chỉ có người là hèn thôi. Mà đã như anh thì càng bình dân chứ sao! Tôi có óc bình dân, tôi rất ao ước có một người em rể bình dân như anh… Vả lại Tuyết nó cũng có vốn riêng đấy, lấy nó thì không lo sinh kế vất vả nữa, chỉ chuyên tâm về vấn đề thể thao cho nước nhà suốt đời mà thôi.
Xuân vẫn chối đây đẩy:
− Thôi, con chả dám nhận, xin ông nghĩ lại cho con nhờ.
Văn Minh cáu tiết cực điểm, phải lên giọng dọa nạt:
− Thưa ông, đó là một vấn đề lương tâm! Ông đã làm cho một người con nhà tử tế phải mang tiếng hư hỏng, tôi xin ông cứu chữa lại cái điều ấy! Nếu không thì không xong với tôi cho mà xem!
Xuân sợ hãi vội nói:
− Vâng, thì ông định đoạt cho tôi thế nào tôi cũng xin vui lòng.
Đến đây, Văn Minh thở dài sung sướng như những người thành công trong sự ép duyên khác. Không phải lo nỗi thất bại trong việc gả bán ấy nữa, có thể tự phụ được với mẹ, ông khoái chí trỏ cái xe cho Xuân Tóc Đỏ bước lên.
Đến “Tổng cục thể thao hội quán”, Xuân Tóc Đỏ cảm thấy cuộc đời đã mở rộng con đường công danh cho nó. Những cái xe hơi đẹp đẽ, những người quần áo sang trọng tấp nập ra vào, nào ta nào Tây nào đầm, nào phụ nữ tân thời, ai cũng có vẻ sang trọng nữa, đã bảo cho nó rõ rằng từ đây mà đi thì nó đã có một địa vị to tát trong đám những bậc thượng lưu! Ôi! Thể thao! Cái gì mà mày không làm được, hở thể thao! Líp líp lơ!
Óc nó đương có những tư tưởng văn chương và hữu ích như thế, thì Văn Minh đã đưa nó vào một căn phòng rộng rãi uy nghi như một nơi công sở, có những bức vẽ về ten-nít, về đánh bốc, ⓑ về múa gươm, về bơi lội, về nhảy sào, về thi xe đạp, thi xe ô tô, đá ban tròn, đá ban méo v.v... Rất nhiều người bắt tay Văn Minh và nhân đó bắt tay Xuân Tóc Đỏ nữa. Trong khi họ hỏi thăm trò chuyện với nhau ầm ĩ bằng tiếng Tây thì Xuân làm ra mặt khinh khỉnh, bộ mặt khó chịu trọng tiếng mẹ đẻ mà khinh bỉ những kẻ cứ giao dịch bằng tiếp Pháp những khi không cần phải thế. Bọn người kia cũng đã khó chịu về thái độ ấy. Văn Minh giới thiệu ngay:
− Thưa các ngài, đây, bạn tôi, Xuân, một giáo sư quần vợt, hôm nay đến để yết danh vào bảng các tài tử, mối hy vọng của Bắc Kỳ vậy.
Một nhà trí thức vội vàng sủa một tràng tiếng Tây vào mặt Xuân làm cho nó bĩu môi mà rằng:
− Xin ngài nói tiếng ta cũng đủ!
Người ấy bẽn lẽn biết cái tội khinh tiếng mẹ đẻ, bèn chữa:
− Vâng, ấy tôi cứ quen mồm, ngài tha lỗi! Thưa ngài, được nghe đại danh đã lâu, nay mới gặp ngài, tôi lấy làm thoả thích lắm.
Xuân nghiêng đầu:
− Chúng tôi rất được hân hạnh!
− Cảm tạ ngài! Tôi đã được xem ngài thử tài với nhiều bạn, thật kính phục lắm. Ngài có tương lai lắm. Trong làng thể thao ta, ai cũng lo sợ không có người đọ sức được với mấy cây quần vợt Trung Kỳ, Nam Kỳ, vậy mà bây giờ chính ngài ra đời thì chúng tôi có phần trông cậy lắm… Chắc rồi đức Kim Thượng sẽ được thỏa ý, nếu ngài đánh đổ mấy cây vợt quán quân của Trung Kỳ, Nam Kỳ, rồi đại biểu cho Đông Dương để đi Xiêm.
− Chúng tôi rất mong được như thế.
Rồi lại đến cuộc bắt tay trịnh trọng để họ cáo biệt nhau. Hết người ấy đến vô số người khác, vì ông chánh tổng cục chưa có đấy, ai cũng muốn làm quen với người khác để khỏi phí thì giờ. Thành thử bữa ấy, Xuân Tóc Đỏ được dịp làm quen với mấy nhà tài tử quần vợt khác, con những ông tuần phủ, tổng đốc, những người rất “hân hạnh” mà sẽ thử sức với Xuân để lấy cái giải chung kết nay mai... Những lời khen ngợi rót vào tai nó không ngớt nữa, vì những ông cầm chắc sẽ thắng nó thì cũng ăn nói lịch sự với nó, và những ông kém cỏi, biết mình sẽ bại, thì nhũn nhặn với nó là lẽ cố nhiên vậy.
Có ba phóng viên thể thao của ba tờ nhật báo đã tranh nhau để phỏng vấn nó, vì một giáo sư quần vợt, nghĩa là nhà nghề, mà lại khai tên ở bảng các tài tử, thì việc ấy đã nêu lên một vấn đề rất can hệ đến thể thao giới. Đó là một cách láu lỉnh ghê gớm của Văn Minh trong việc quảng cáo cái tên Xuân ra mắt quốc dân. Ông ta đã phải luôn luôn đứng bên cạnh Xuân như một con chó trung thành với chủ, sợ Xuân sơ suất thì tiêu danh dự. Tự nhiên nó hóa đứng đắn, rất có ý tứ, lại có bộ mặt khinh người của bậc thượng lưu nhân vật cẩn thận. Mỗi khi gặp một câu hỏi khó đáp, nó chép miệng hoặc tắc lưỡi một cái, chỉ vào Văn Minh ở bên cạnh mà rằng:
− Muốn biết điều gì, ngài cứ hỏi ông bầu của tôi đây.
Thành ra Văn Minh cũng được thơm lây, vì mỗi khi một phóng viên chụp ảnh Xuân để báo tin một “hy vọng của Bắc Kỳ” cho độc giả, thì lại yêu cầu cả ông bầu cũng đứng bên cạnh nữa.
Sau cùng, thì cũng như những kẻ tài trí, tin vững ở mình, Xuân Tóc Đỏ thỉnh thoảng lại vỗ vai Văn Minh một cách rất thân mật mà rằng:
− Rồi tôi cũng cất nhắc anh lên đường công danh như Chim, Giao cất nhắc ông bầu Yên! ⓒ Tôi quyết rằng vì tôi, anh sẽ được thiên hạ biết đến tên tuổi.
Nhũng câu ấy làm cho Văn Minh sung sướng lắm, vì sự thế thật, mặt dầu nhờ có Văn Minh thì Xuân Tóc Đỏ mới ra hồn người.
Sau khi ký đơn trước mặt mấy ông Tây, chánh hội, trị sự, và được các ông bắt tay thân mật, hai người vênh váo đi ra... Đến một chỗ rẽ, cả hai cùng đâm sầm phải hai thầy cảnh sát như xe ô tô không trông thấy nhau nên húc phải nhau vậy. Xuân Tóc Đỏ mới thoáng nhìn đã nhớ ngay ra đó là thầy Min-Đơ, thầy Min-Toa, ở bóp bộ thứ mười tám. Một thầy giở sổ và bút chì định biên phạt và nói:
− Chúng tôi vào bên phải, các ngài đi trái đường, vậy xin cho biên tên!
Văn Minh cãi:
− Vô lý! Không có luật nào như thế. Đây là trong nhà chứ không phải ngoài đường mà phạt!
− Mặc kệ! Các ngài đã có lỗi vấp phải người nhà nước trong lúc thừa hành chức vụ...
Xuân Tóc Đỏ ưỡn ngực mà rằng:
− Me-sừ Xuân, giáo sư quần vợt, cái hy vọng của Bắc Kỳ!
Hai thầy nhìn nhau sợ hãi... Một thầy cũng ưỡn ngực vênh váo nói:
− Me-sừ Min-Đơ! Lính cảnh sát hạng tư, Chiến công bội tinh, giải nhất Hà Nội-Hà Đông, giải nhì Hà Nội-Đồ Sơn, một cái tương lai của cảnh sát giới!
Thầy kia cũng theo gương bạn, vênh váo nói:
− Me-sừ Min-Toa, cảnh binh hạng năm, giải nhất vòng quanh Hà Nội, giải nhất Hà Nội-Nam Định, cúp Boy Landry, cúp Mélia Jaune, ⓓ một sự vẻ vang của sở Cẩm Hà Nội, một cái hy vọng của Đông Dương!
Sau khi khoe khoang những điều kiện cần thiết cho sự giữ trật tự của thành phố là như thế, hai thầy cảnh binh cứ đứng vênh mặt lên, quên cả sự biên phạt... Văn Minh nói bóng gió:
− Ấy đó, muốn làm người cảnh binh tốt thì phải như thế.
Một thầy họa theo:
− Chúng tôi cóc cần những tay cua-rơ khác. Chúng tôi có 18 phố để cưỡi xe đạp suốt ngày đêm thì dẫu chăm tập như Bổng, Cổng, ⓔ chúng tôi cũng măng phú ! ⓕ
Thầy kia nói thêm:
− Mà lại xe thường, mà lại ru-líp, ⓖ mà lại những phố đông! Đường trường thì nhất. Vì lẽ không mấy khi được biên phạt, chúng tôi chỉ tập đua xe đạp cho đỡ buồn! Thể thao vạn tuế! Cảnh binh vạn tuế!
Xuân gật gù mà rằng:
− Té ra chúng mình là bạn đồng chí!
Hai thầy cùng đáp:
− Phải lắm! Phải lắm! Nhưng cũng có thể cứ phạt như thường!
Xuân lại nói:
− Chúng ta cùng làm việc cho tương lai thể thao, nòi giống vẻ vang!
− Còn phải nói! Cái ấy không hề gì cả.
− Thế thì vấp phải nhau vừa rồi chỉ là một tai nạn thể thao mà thôi. Ai lại còn phạt những người gặp tai nạn?
Hai thầy cảnh sát ngẩn người ra nhìn nhau, không hiểu kẻ kia nói vậy có là nói đúng luật không... Nhưng Xuân lại còn nói:
− Thôi đi, rồi chúng ta sẽ cùng ngồi cạnh nhau, nếu nhà vua sẽ có yến đãi các nhà thể thao quán quân... Ai lại nỡ phạt nhau thế!
Văn Minh kêu lên:
− Không lôi thôi! Biên phạt thế là trái luật, không có luật nào phạt thế!
Thầy Min-Toa xoa tay mà rằng:
− Chúng tôi là cảnh binh thì cốt phạt chứ không cốt đúng luật hay trái luật! Người dân thường mới sợ, chứ người nhà nước thì không sợ trái luật! Nếu ngài bảo tôi trái luật, thế là ngăn trở người nhà nước trong khi làm phận sự!
Xuân Tóc Đỏ giảng hoà:
− Ngài nói có lý lắm! Nhưng thôi! Có phải ngài vào đây ghi tên không?
− Phải! Cúp Sa Majesté Hà Nội-Tourane! ⓗ
− Thôi thì chúng ta cùng là trong làng thể thao vinh dự nòi giống. Phạt nhau thì hoá thù, vậy kết là bạn với nhau hơn là thù. Từ đây chúng ta giúp ích lẫn nhau, quảng cáo cho nhau.
− Thế nào?
− Đại khái ngài phải nói rằng tôi là một tay quần vợt tài giỏi, hy vọng của Đông Dương...
Hai thầy cảnh binh cùng hỏi dồn:
− Thế còn chúng tôi?
Xuân Tóc Đỏ lè nhè:
− Các ngài ấy à? Mỗi khi tôi trông thấy hai ngài đi tuần, thì chúng tôi phải bảo với mọi người rằng đó là hai ông cua-rơ giỏi nhất, thuộc hàng cảnh binh chăm chỉ phận sự, hết lòng giữ trật tự cho thành phố, sẽ giật giải Hà Nội-Sài Gòn, đáng được quan chánh Cẩm thăng chức... Phải không?
Hai thầy cảnh binh gật gù, bắt tay hai người và không biên phạt nữa, và, do thế, té ra đã làm tròn bổn phận của những cảnh binh đúng luật.
--------------------------------
CHÚ THÍCH:
ⓐ Một số bản in viết “tổng cục”, một số bản khác lại viết “tổng cuộc”; ở đây tôi theo bản đăng Hà Nội Báo và không xem đây là loại dị bản đích thực.
ⓑ bốc (phỏng âm chữ Pháp boxe): cũng gọi là quyền Anh, đấm bốc, boxing, môn thể thao đối kháng giữa 2 người, xuất xứ từ phương Tây.
ⓒ Chim, Giao: tên hai tay quần vợt Nam Kỳ nổi tiếng hồi đầu những năm 1920-30, từng đánh thắng nhiều tay quần vợt ngoại quốc, từng du đấu ở nhiều nước. Theo một bài viết của Phan Khôi (Đông Pháp thời báo, 6/9/1928) thì Chim có họ tên là Trần Văn Chim, thuở nhỏ sống bằng nghề lượm ban. Giao thường chỉ được các báo nói tên, không cho biết họ. Khoảng tháng 8/1930, khi Chim và Giao sang Singapore dự một giải quần vợt tại đấy, nhà báo Vân Trình đã được nhật báo Trung lập (Sài Gòn) cử làm phái viên của báo đi theo đoàn, và đã có loạt phóng sự Tinh Châu nhất lãm đăng nhiều kỳ trên nhật báo này. Triệu Văn Yên là ông bầu của Chim, Giao hồi đầu những năm 1930, ông Yên có thời gian là Hội trưởng Hội thể thao An Nam ở Sài Gòn. Cũng theo nhật báo Trung lập, ba nhân vật này trong một chuyến du đấu ở Pháp, có dịp gặp và có một số buổi tập quần vợt với vua Bảo Đại khi ấy đang du học tại Pháp, vốn là người yêu thích quần vợt.
ⓓ Boy Landry: tên một hãng buôn thuốc lá lớn ở Đông Dương; Mélia Jaune: một nhãn hiệu thuốc lá (theo chú thích của bản Minh Đức, 1957)
ⓔ Bổng, Cổng: tên hai tay đua xe đạp có tiếng hồi những năm 1930. Nhà văn Vũ Bằng từng có phóng sự “Bổng, quán quân xe đạp 1933-1934” (Trung Bắc chủ nhật, 11/1/1942) hỏi chuyện nhân vật này.
ⓕ măng-phú (nói tiếng Pháp giọng bồi): cóc cần, không coi ra gì.
ⓖ Ru-líp (chữ Pháp roue libre): ổ líp, ổ quay bánh xe đạp, ở đây ý nói bánh xe đạp thường, không phải loại bánh xe đạp đua.
ⓗ Cúp Sa Majesté Hà Nội-Tourane: cúp Nhà Vua, đường đua từ Hà Nội đến Đà Nẵng.
➖➖➖