
Mặc dù Bỉ, với tư cách là hàng xóm của Pháp, Đức và Anh, nằm trên giao kết của các nền văn học nổi tiếng và được đọc rộng rãi nhất ở châu Âu, nhưng di sản văn hóa của Bỉ hầu như không được biết đến và rất ít người đọc. Thật là đáng tiếc, vì văn học Bỉ, trong cả hai mũi nhọn là tiếng Hà Lan và tiếng Pháp, có một số tác phẩm kinh điển tuyệt vời đáng chú ý. Nhiều tác phẩm, tác giả đã hiện diện dưới tên đường phố, giải thưởng, nhà xuất bản và trong danh mục yêu thích của sinh viên, học sinh Bỉ. Thậm chí có những người đã gây ảnh hưởng đến các nghệ sĩ và nhà văn trên trường quốc tế.
Dưới đây, tôi chọn lọc một số tác phẩm kinh điển thú vị nhất cho độc giả quốc tế (có nghĩa là có bản dịch sang tiếng Anh). Tôi đã khoanh vùng văn học thời hiện đại (thế kỷ 19 và thế kỷ 20) vì văn học từ thời trung cổ và thời tiền hiện đại thường không có sẵn trong dịch thuật (ra tiếng Anh) và có thể rất khó hiểu đối với những người không có hiểu biết sâu sắc tiếng Hà Lan hoặc tiếng Pháp (tiếng Hà Lan và tiếng Pháp cổ). Sau đó tôi khoanh vùng tiếp: chỉ đề cập đến tiểu thuyết và kịch - vì thơ, bản chất của thơ phụ thuộc trực tiếp vào ngôn ngữ và khi dịch thường không truyền tải được hết ý nghĩa.
Gốc gác nền tảng
Trước tiên, có lẽ nên hiểu một chút về gốc gác văn hóa văn học của Bỉ là nền tảng để các tác giả sáng tác và các tác phẩm ra đời. Mặc dù văn học Bỉ có nhiều điểm tương đồng với văn học Anh, Pháp, Đức và Hà Lan, vẫn có một số khác biệt nhất định:
• Văn học Bỉ là gộp của hai nền văn học riêng biệt, đặc biệt trong bối cảnh ngày nay. Trong khi trước đây, giới trí thức thường là song ngữ, người nói tiếng Pháp đọc tác phẩm và là bạn bè của người nói tiếng Hà Lan và ngược lại. Bây giờ có một sự chia rẽ lớn giữa hai gốc văn hóa này. Văn học viết bằng tiếng Hà Lan của Bỉ, gọi là Flanders, giờ đây được xác định là một phần của văn học nước Hà Lan hoặc gọi là văn học Flemish, chứ không gọi là văn học Bỉ. Tương tự, văn học tiếng Pháp tại Bỉ, chủ yếu ở vùng Wallonie và Brussels, được xác định là văn học Pháp, hay văn học Walloonie, chứ cũng chẳng gọi là văn học Bỉ.
• Bỉ là trung tâm của nhiều sự kiện lịch sử và đã chịu ảnh hưởng của nhiều chuyên chế trước khi giành độc lập vào năm 1830. Hơn nữa, ngay cả sau ngày độc lập, Bỉ vẫn không có vai trò gì đáng kể trên sân khấu thế giới. Lịch sử đã tác động lên văn hóa và tâm lý quốc gia. Văn học Bỉ thường xuôi theo dòng lịch sử, khi tỏ, khi ngầm, nhưng luôn là ẩn ý phổ quát trong các tác phẩm.
• Văn học Bỉ có phong cách nặng về mô tả, kể lể. Điều này được thể hiện rất rõ trong loại hình tiểu thuyết. Trong thể loại này, phong cảnh cũng quan trọng như cốt truyện, nếu không muốn nói là quan trọng hơn, và những mô tả dài về nông thôn và cuộc sống tự nhiên rất phổ biến. Một đặc điểm khác của tiểu thuyết Bỉ (gần đây) là tập trung rất nhiều vào suy tư và uẩn khúc, khiến chúng rất giống với các cuốn hồi ký.
• Đặc biệt trong các tác phẩm cổ viết bằng tiếng Hà Lan, ngôn ngữ có nhiều khác biệt so với tiếng Hà Lan tiêu chuẩn đương đại. Điều này là do tiếng Hà Lan đã thay đổi nhiều hơn tiếng Pháp hoặc tiếng Anh trong thời gian gần đây. Hơn nữa, một số tác phẩm rất nặng về phương ngữ, bởi vì ngôn ngữ chuẩn của Hà Lan chỉ mới xuất hiện gần đây ở Bỉ thế kỷ 19 (và được “nhập khẩu” từ đất Hà Lan).
• Một số chủ đề của văn học Bỉ chịu ảnh hưởng của Công giáo: giáo dục - đời sống, nỗi u buồn, Thế chiến I và II, năng lực con người, đời sống nông thôn, bế tắc trong cá nhân - xã hội. Các tác phẩm với nhân vật trí tuệ hơn người thường cho thấy nhân vật bị mắc kẹt trong tâm trí của chính họ, trong khi đó các tác phẩm với những nhân vật bình dân, sống theo bản năng hơn lại thể hiện những câu chuyện về việc phá vỡ ranh giới.
Hendrik Conscience - The Lion of Flanders
Khi nói về văn học Bỉ, người đầu tiên thường được đề cập đến là Hendrik Conscience. Conscience là một nhà văn nổi tiếng thế kỷ 19, người được coi là nhà văn 'đã dạy người dân của mình đọc' bởi vì bản thân ông và những câu chuyện của ông được mọi người thuộc mọi tầng lớp yêu thích. Ban đầu ông làm thơ bằng tiếng Pháp, nhưng ông trở nên nổi tiếng với mảng tiểu thuyết Flemish. Giống như Walter Scott ở Scotland, Conscience đã giúp tạo ra văn hóa dân tộc Bỉ và văn hóa Flemish với các tác phẩm như De Loteling (The Conscript - Bản ghi chép), Baas Gansendonck (Boss Gansendonck - Ông chủ Gansendonck), De omwenteling van 1830 (The Revoltion of 1830 - Cuộc nổi dậy năm 1830) và De leeuw van Vlaanderen (The Lion of Flanders - Sư tử vùng Flanders).
Tác phẩm The Lion of Flanders - Sư tử vùng Flanders giữ một giá trị quan trọng trong lòng người dân Bỉ, đặc biệt là người Flemish. Cuốn tiểu thuyết lịch sử này viết về "Battle of the Golden Spurs" (Trận chiến móc sắt vàng: 1297–1305) thời trung cổ giữa các công dân của các thành phố thương mại Flemish giàu có và giới quý tộc nước ngoài (Pháp) đã minh họa hoàn hảo thái độ của người Flemish đối với giới thượng lưu nói tiếng Pháp vào thời điểm xuất bản cuốn tiểu thuyết, một thái độ ngày càng trở nên cứng rắn hơn. Cuốn tiểu thuyết cho thấy một lịch sử Flemish tự hào và truyền cảm hứng cho nhiều người giống như những nhân vật trong tiểu thuyết: mạnh mẽ, can đảm và chăm chỉ. Hơn nữa, tác phẩm nhắc nhở độc giả (người dân) rằng cuộc chiến giành độc lập khỏi sự cai trị của nước ngoài mà họ đã tự mình chiến đấu, chỉ một vài năm trước khi xuất bản cuốn tiểu thuyết, là một cuộc chiến chính nghĩa.
Georges Eekhoud - Escal-Vigor
Trái ngược với Conscience, Georges Eekhoud không quan tâm đến ngôn từ chính trị. Mặc dù xuất thân từ một gia đình nói tiếng Hà Lan ở Flanders và chủ yếu viết về người và văn hóa Flemish, ông đã viết tiểu thuyết bằng tiếng Pháp, bởi vì tiếng Pháp là ngôn ngữ chung thời đó. Tác phẩm của ông đôi khi nặng về mơ mộng nếu nhìn từ quan điểm hiện tại, bởi vì những hình ảnh đẹp ông vẽ ra lúc thì quá sắc nét lúc bình dị, nhưng giống như Flaubert, ông thích tập trung vào những người bị ruồng bỏ trong xã hội và cả những lỗi lầm trong xã hội tư sản. Ông nổi tiếng với cách như vậy.
Tác phẩm Escal-Vigor cho chúng ta biết câu chuyện đầu tiên về đồng tính luyến ái nam thời đó - tình yêu giữa những người đàn ông với nhau không được tán thành. Tác phẩm mô tả một thanh niên trở về quê gốc của mình, có tên là Escal-Vigor, và phải lòng con trai của người nông dân giàu nhất trong quận. Hai người phụ nữ, một như thánh nhân và một như ma quỷ, tạo nên bức tranh và cốt truyện: họ thể hiện những phản ứng trái ngược nhau khi phát hiện ra tính dục của các chàng trai. Trong khi cơn thịnh nộ của một người giết chết tình yêu và sự lãng mạn đẹp đẽ của các chàng trai, thì bản chất từ bi của người kia lại gợi lên hình ảnh một nhà hoạt động vì quyền đồng tính.
Virginie Loveling - A Gunshot
Virginie Loveling có thể được coi là Jane Austen của Bỉ. Bà giống Austen ở chỗ bà giữ một vị trí trung tâm trong văn học Bỉ vì trí thông minh và sự sáng suốt tuyệt vời. Bà khác với Austen ở chủ đề và cốt truyện gây tranh cãi. Bên cạnh các tác phẩm của chính mình, bà là đồng tác giả với chị gái Rosalie và thậm chí là đồng tác giả một lần với cháu trai của bà, Cyriel Buysse, người cũng là một nhà văn nổi tiếng.
Cuốn tiểu thuyết của bà, Een Revolverschot (A Gunshot) kể câu chuyện về hai chị em gái, người chị đã lớn tuổi, cùng đối mặt với một cử nhân trẻ tuổi vừa mới chuyển nhà đến phía bên kia đường. Chàng trai này quyết định tán tỉnh cả hai chị em, nhưng chỉ đính hôn với cô em, đẩy bi kịch trở thành phẫn nộ, tội lỗi, cái chết và tiếng súng nổ. Vượt qua ranh giới thời đại của mình, Loveling tránh đề cập đến vấn đề đạo đức trong cuốn tiểu thuyết này và làm mờ đi ranh giới giữa người anh hùng và kẻ phản diện.
Marguerite Yourcenar - Memoirs of Hadrian
Marguerite Yourcenar là một tác giả tiếng Pháp gốc Bỉ và là con gái của giới quý tộc. Mặc dù bà lớn lên trong một bầu không khí chủ yếu là văn hóa Pháp, nhưng sự kết nối mà bà cảm thấy với Flanders là tuyệt vời. "Tôi không thể tưởng tượng mình mà không có Flanders", bà nói, "không có nơi mà lần đầu tiên trong đời tôi cảm nhận với sự thuần khiết và sức mạnh của những thứ lớn: nước, không khí và trái đất".
Trong tác phẩm nổi tiếng nhất của mình, Mémoires d'Hadrien (Hồi ức của Hadrian) về hoàng đế La Mã Hadrian, bà đã liên kết tình yêu của mình với thời cổ đại bằng sự đa sầu đa cảm và tình yêu đối với cả thế gian. Trong cuốn tiểu thuyết này, Hadrian xây dựng mọi thứ từ sơ khai và người đọc có thể lần theo hoàng đế La Mã trải nghiệm đời sống thời đó, xem cái gì ông đã thay đổi, và cái gì còn giữ nguyên. Hồi ức của Hadrian là một tác phẩm hư cấu thực sự êm dịu bởi một tác giả có thể khiến những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong lịch sử dường như bị cuốn theo dòng chảy của cuộc sống như chúng ta vẫn thường cảm nhận.
Gerard Walschap – Houtekiet
Houtekiet là một cuốn tiểu thuyết độc đáo trong danh mục này và trong lĩnh vực văn học nói chung. Nó kể câu chuyện về một ngôi làng, và cùng với nền văn minh, phát triển một cách hữu cơ xung quanh một người đàn ông hoang dã tên là Houtekiet khi anh ta bắt đầu mối quan hệ với phụ nữ. Cuốn tiểu thuyết này có thể được mô tả như một câu chuyện ngụ ngôn về sức mạnh tự nhiên vốn có của đàn ông phối hợp với sức mạnh của phụ nữ để tạo ra một sức mạnh vĩ đại hơn nhiều.
Walschap là một nhà văn gây tranh cãi, nhưng thành công. Khi còn trẻ, ông muốn trở thành một nhà truyền giáo và được đầu tư rất nhiều vào con đường Công giáo, nhưng ông không thể ngăn mình viết về người thật và đời thực. Vô tình, ông đã gây sốc cho Công giáo với cuốn tiểu thuyết của ông, trong đó ông mô tả một người phụ nữ vốn đã có khuynh hướng di truyền bị điên loạn bởi những nghi ngờ, ý tưởng và giáo điều nghiêm khắc của xã hội Công giáo. Điều đó cũng có nghĩa là Walschap đã phá vỡ mối quan hệ giữa mình với Công giáo, phê phán nghiêm trọng về giáo sĩ trong tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, Houtekiet.
Louis Paul Boon - Chapel Road
Boon có lẽ nổi tiếng nhất đối với giới bình dân Bỉ trong tư cách là tác giả của Pieter Daens, một câu chuyện lịch sử dựa trên các sự kiện đời thực của cuộc đấu tranh chính trị ở thị trấn công nghiệp Aalst, được dựng thành phim. Tuy nhiên, đối với giới tinh hoa văn học, Boon vẫn là tác giả của kiệt tác thử nghiệm quan trọng nhất của tiểu thuyết Bỉ: De Kappelekensbaan (Đường Chapel). Sau khi được dịch sang tiếng Anh vào năm 1872, cuốn tiểu thuyết này đã khiến ông trở thành ứng cử viên nặng ký cho giải thưởng Nobel Văn học.
Tiểu thuyết “Đường Chapel” khác lạ trong hình thức và nội dung. Tiểu thuyết kể về Ondine, một cô gái trẻ đầy tham vọng ở Aalst vào thế kỷ 19, người đã cố gắng hết sức để thoát khỏi thực tại của mình, nhưng luôn thất bại. Cuốn tiểu thuyết chia thành ba nhánh hành văn, nhánh kể chuyện về Ondine, nhánh kể về chính bản thân tác giả Boon, và nhánh mô tả các câu chuyện về con cáo Reynard – thông qua phát hành của một tờ báo. Tất cả những thứ này hòa quyện hợp nhất với nhau, phá vỡ với hình thức truyền thống của tiểu thuyết vốn chỉ hành văn theo một mạch chính.
Stijn Streuvels - The Flax Field
Dòng tiểu thuyết “chân quê” từng là một trong những dòng tác phẩm xuất khẩu văn học được hoan nghênh nhất của Bỉ và Stijn Streuvels đứng ở trung tâm của dòng này. Viết về cuộc sống nông thôn đơn giản và mô tả sức mạnh vạn năng của tự nhiên, ông đã tạo ra một tên tuổi cho riêng mình. Ông đã lọt vào danh sách rút gọn cho giải thưởng Nobel Văn học hơn 13 lần, nhưng không bao giờ giành chiến thắng.
Trong De Vlasschaard (The Flax Field - Cánh đồng lanh), ông mô tả câu chuyện cổ tích của một người cha phải học cách đối phó với thực tế là khi con trai ông lớn lên đầy năng lực, thì ngược lại ông ngày càng kém đi. Bản chất là một nông dân, ông quyết định rằng thời gian vẫn chưa đến để giao trách nhiệm duy trì vụ mùa giá trị của mình cho con trai, cho thế hệ tiếp theo. Tuy nhiên, khi kinh doanh cây lanh bắt đầu thất bại do tính toán sai lầm của ông, con trai ông giành lấy quyền điều hành vào tay anh ta, mâu thuẫn của câu chuyện được đẩy lên đỉnh điểm bùng nổ.
Marie Nizet - Captain Vampire
Một trong những khía cạnh tai tiếng nhất của giới phê bình văn học Bỉ là sự bỏ bê lãng quên hoàn toàn nhà văn Marie Nizet. Marie Nizet là một nhà văn người Bỉ ‘fin de siècle’ (cuối thế kỷ) xuất thân từ một gia đình văn học. Bà được giáo dục tốt và có hứng thú với đất nước Rumani, có lẽ vì trong gia đình bà có một người Rumani nhập cư. Bà đã có một sự nghiệp đầy hứa hẹn viết truyện và thơ về Romania, trước khi kết hôn, sau đó ngừng viết.
Cuốn tiểu thuyết cuối cùng của bà, Le Capitaine Vampire (Captain Vampire – Thuyền trưởng ma cà rồng), là một trong những tác phẩm kinh điển duy nhất có chủ đề siêu nhiên trong toàn bộ văn học Bỉ. Tuy là cuốn tiểu thuyết duy nhất trong dòng văn học này, các nghiên cứu vẫn cho rằng cuốn tiểu thuyết này là tiền thân và nguồn cảm hứng cho nhân vật Dracula. Thật không may, ngày nay, câu chuyện chỉ tồn tại trong bản dịch tiếng Anh của Brian Stappleford. Ở Bỉ, cuốn tiểu thuyết này không có bản bằng tiếng Pháp hoặc tiếng Hà Lan. Chỉ có Thư viện Quốc gia Bỉ, nơi cha của Nizet làm việc, giữ một bản sao.
Maurice Maeterlinck - Pélleas and Mélisande
Maurice Maeterlinck là người Bỉ duy nhất từng giành giải thưởng Nobel văn học, mặc dù những người khác, như đã được đề cập ở trên, cũng đã từng suýt soát đạt giải. Ông viết bằng tiếng Pháp, mặc dù ông sinh ra ở Ghent, phía tây vùng Flanders, vào cuối thế kỷ 19. Sự nổi tiếng của ông chủ yếu là do các vở kịch mang tính ước lệ, mặc dù ông cũng là tác giả các bài tiểu luận về nguồn gốc tự nhiên và triết học.
Tác phẩm nổi tiếng nhất chắc chắn là Pelléas et Mélisande (Pélleas và Mélisande). Vở kịch này đã truyền cảm hứng cho ít nhất 5 nhà soạn nhạc, trong đó nổi bật nhất là Claude Debussy, người đã biến vở kịch thành một vở opera. Vở kịch kể câu chuyện về một người phụ nữ trẻ, Mélisande, người được vua Golaud tìm thấy và kết hôn, nhưng trớ trêu thay, Mélisande lại phải lòng anh trai của Golaud là Pélleas. Khi nhà vua phát hiện ra mối tình của họ, nhà vua đã ghen tuông điên cuồng và trong cơn điên loạn ông giết chết họ. Câu chuyện dựa nhiều vào tính ước lệ để minh họa cho chủ đề sáng tạo và hủy diệt. Chủ nghĩa hiện thực và biểu cảm không phải là mục tiêu của tác phẩm, vì chúng chỉ làm sao nhãng chủ đề. Do đó, bất kỳ diễn viên nhập vai các nhân vật của Maeterlinck cần diễn như những con rối bị đưa đẩy theo sự lãnh đạm của sợi chỉ định mệnh.
Hugo Claus - The Sorrow of Belgium
Một người nổi tiếng và rất được hoan nghênh khác ở Bỉ là Hugo Claus, một nhà văn tiểu thuyết đương đại giữa thế kỷ 20. Ông không chỉ là một tiểu thuyết gia, ông còn là một nhà thơ, nhà viết kịch, họa sĩ và nhà làm phim. Cùng với Louis Paul Boon, ông thuộc về de Vijftigers (‘những người thuộc nhóm những năm năm mươi’), một nhóm thử nghiệm chống lại sự nghiêm khắc và phong cách của những người tiền nhiệm. Các chủ đề phổ biến trong tác phẩm của ông là biểu tượng tôn giáo, liên quan chặt chẽ đến sự đàn áp của xã hội Công giáo, tình dục, phân tích tâm sinh lý Freud và Thế chiến II.
Trong Het verdriet Van België (Nỗi buồn của Bỉ), ông kể câu chuyện về một chàng trai quyết định trở thành nhà văn và những trải nghiệm của chàng trai trẻ này lớn lên trong một gia đình có thiện cảm với Đức Quốc xã trong Thế chiến II. Nỗi buồn là một quá trình “hình thành nhân cách” thử nghiệm thời hiện đại và là một cuốn bán tự truyện của chính tác giả. Nhiều người coi tác phẩm này là kiệt tác của Claus vì đây chắc chắn là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông.
Georges Simenon - Pietr The Latvian
Trong số các tiểu thuyết tội phạm kinh điển quốc tế, Georges Simenon giữ một vị trí nhất định. Agatha Christie có thể đã viết về một thám tử người Bỉ, nhưng Bỉ cũng có các thám tử hư cấu “cây nhà lá vườn” của mình. Georges Simenon là một nhà văn nổi tiếng của Walloon với các bài báo, tiểu thuyết tâm lý và quan trọng nhất là tiểu thuyết trinh thám, có sự tham gia của thám tử người Pháp Maigret. Ông đã từng chấp nhận lời đề nghị viết một cuốn tiểu thuyết trong ba ngày ba đêm như một show diễn công khai, nhưng kế hoạch này đã bị tẩy chay, trong số đơn vị tẩy chay đặc biệt có hiệp hội văn học, họ cho rằng cách làm này phi văn chương, đó không phải là cách hành xử của một người viết văn. Simenon quen biết nhiều nhân vật lừng danh như Pablo Picasso và Josephine Baker.
Trong Pietr Le Letton (Pietr The Latvian), cuốn tiểu thuyết đầu tiên trong sê-ri Maigret, thám tử phải giải quyết câu hỏi 'Ai là người gốc Lát-vi?' Trên đường phố Paris, Maigret và đội quân của mình săn lùng manh mối. Pietr The Latvian cũng là cuốn tiểu thuyết đầu tiên của Simenon.
➖➖➖
Belgian Literature: Some Classic Authors and Works You Might Wish to Know
Douglas Redant
Source: https://owlcation.com/humanities/Belgian-Literature-Some-Classic-Authors-and-Works-You-Might-Wish-to-Know
Even though Belgium, as a neighbour of France, Germany and England, lies on the crossroads of the most well-known and widely read national literatures of Europe, its own cultural heritage is hardly known and but scarcely read. This is a shame, as Belgian literature, in both its Dutch and French canons, has some wonderful classics that merit more attention. Many of these books and many of the authors that wrote these books are visibly present in Belgium in the names of streets, prizes, publishing companies and on Belgian student's reading lists. Others have influenced other more internationally well-known artists and writers.
Below, I have compiled a selection of some of the most interesting classics for international readers. This means that I have restricted myself to literature from the modern era (19th and 20th century) as literature from the medieval and pre-modern era is usually not available in translation and might be very difficult to understand for those without a very good basic understanding of Dutch or French. Furthermore, I have restricted myself to novels and plays, as poetry relies too much on language that can go lost in translation to be of interest to non-Dutch and non-French speakers.
Background
Before you read on, it is important to understand a little bit of the literary culture of Belgium in which these authors wrote and in which these books were written. Even though Belgian literature has many similarities with English, French, German and Dutch literature, there are some differences:
• Belgian literature is a conglomerate of two separate literatures, especially today. While in the past the intelligentsia was generally bilingual and French mother tongue speakers read and were friends with authors with a Dutch mother tongue and vice-versa, now there is a big divide between the two. Dutch literature written in the Dutch-speaking part of Belgium, called Flanders, is now more readily identified as a part of Dutch literature in general or as Flemish literature, rather than Belgian literature. French literature written in Belgium, primarily in Wallonia and Brussels, is conversely more easily identified as French literature, or Walloon literature on its own.
• Belgium has been the centre of many historical events and has seen the rule of many foreign despots before its creation in 1830. Moreover, even after its creation it was not spared a role on the world's stage. All this history has had an impact on its national culture and psychology. Belgium literature likes working with this history, sometimes explicitly, but also often implicitly, which makes for spectral subtext.
• Belgian literature is stylistically often very descriptive. This can be seen very well in one of its most important genres, regionalist fiction. In this genre, the scenery is at least as important as the plot, if not more, and long descriptions of rural and natural live are common. Another feature of (primarily more recent) Belgian fiction is that it focuses a lot on thoughts and mental meandering, which makes it often very memoir-like.
• Especially in older works and especially in Dutch works, language might be very different from contemporary standard Dutch. This is because Dutch has changed more than French or English in the recent past. Moreover, some works are very dialect heavy, because the standard form of Dutch was only a recent innovation in 19th century Belgium (and imported from the Netherlands).
• Some important themes of Belgian literature are Catholic influence in education and life, melancholia, World War I and II, human strength, rural life and inability to transcend personal or societal limitations. Oftentimes works with more intellectual characters show characters trapped in their own mind, while works with dumber, more instinctive characters tell stories of breaking boundaries.
Hendrik Conscience - The Lion of Flanders
When talking of Belgian literature, there is no better person to start with than Hendrik Conscience. Conscience was a popular 19th century writer, who is often credited as the writer 'that taught his people to read' because he and his stories were loved by people of all classes. While he initially started with poetry in French, it was with Flemish novels that he became famous. Like Walter Scott in Scotland, Conscience helped create Belgian and Flemish national culture and, appropriately, conscience with works like De Loteling (The Conscript), Baas Gansendonck (Boss Gansendonck), De omwenteling van 1830 (The Revoltion of 1830) and De leeuw van Vlaanderen (The Lion of Flanders).
Especially this last work, with which he broke through on the public scene, remains important in Belgian and specifically Flemish conscience. This historical novel about the medieval 'Battle of the Golden Spurs' between the citizens of the rich Flemish trade cities and the foreign French aristocracy perfectly illustrated Flemish attitudes towards the French speaking upper class at its time of publication, attitudes that have only hardened since. The novel shows a Flemish history to be proud of and inspired many to be like its strong, courageous and hard working characters. Moreover, it reminded its first readers that the battle for independence from foreign rule they had themselves fought for, only some years before, had been a just one.
Georges Eekhoud - Escal-Vigor
In contrast to Conscience, Georges Eekhoud did not care for language politics. Even though he came from a Dutch speaking family in Flanders and primarily wrote about Flemish people and culture, he wrote his novels in French, because French was the lingua franca at that time. His work sometimes feels fantastical from our current perspective, because the picturesque images he draws sometimes seem too crisp or idyllic, but like Flaubert he liked to focus on social outcasts and the faults inherent in bourgeois society as well. His most famous work does just that.
Escal-Vigor gives us the first story about male homosexuality of its time in which the love between men is not frowned upon. It depicts how a young count comes back to his ancestral seat, called Escal-Vigor, and there falls in love with the son of the richest farmer of the county. Two women, one saintly and one hellish, complete the picture and the plot as they show opposite reactions to the discovery of the counts sexuality. While the fury of one kills the lovers and their beautiful romance, the compassionate nature of the other calls her to a vocation as a proto-gay rights activist.
Virginie Loveling - A Gunshot
Virginie Loveling could be described as the Belgian Jane Austen. She like Austen holds a central position in her national literature because of her great wit and insight. Differences are that she liked topics and plots that were a bit more controversial for her time and that she, unlike Austen, did stand at the centre of the literary circles of her time. Aside from her own writing, she co-authored with her sister Rosalie and once even with her nephew, Cyriel Buysse, who was also a famous writer in his own right.
Her novel, Een Revolverschot (A Gunshot) tells the story of two sisters of which the oldest is already on the verge of becoming an old maid, who are confronted with a young bachelor who moves in across the street. This man decides to flirt with both before committing himself to an engagement to the youngest sister, kicking the plot of wrath, guilt, death and gunshots into motion. Refreshingly for an author of her time, Loveling stays away from morality in this novel and blurs the lines between hero and antihero.
Marguerite Yourcenar - Memoirs of Hadrian
Marguerite Yourcenar was a French Belgian author and a daughter of nobility. Even though she grew up in a predominantly French atmosphere, the connection she felt with Flanders was great. "I cannot imagine myself without Flanders", she said, "without the region in which I for the first time in my life was first confronted with the purity and power of the big things: the water, the air and the earth".
In her most famous work Mémoires d'Hadrien (Memoirs of Hadrian) about Roman emperor Hadrian, she combined her love for antiquity with melancholy and this love for the spirit of the world. In this novel, Hadrian takes the word through letters and the reader can follow him experience life, change and, at the same time, stay the same. Memoirs of Hadrian is a truly calming peace of fiction by an author who can make the most influential characters in history seem as swept along with the currents of life as well all sometimes feel.
Gerard Walschap - Houtekiet
Houtekiet is a unique novel on this list and in the realm of literature in general. It tells the story of how a village, and with it civilization, organically grows around a wild man named Houtekiet when he begins relationships with women. This novel can be described as an allegory on the inherent natural strength of men and the power of women to harvest this strength for the greater good.
Walschap was a controversial, but successful writer. While he, as a young man, wanted to become a missionary himself and was heavily invested in the Catholic project, he just could not keep himself from writing about real people and real life. Unintentionally, he shocked the Catholic establishment with his novel Adelaide, which describes an already genetically predisposed woman driven to madness by doubts, ideas and the strict dogma of Catholic society. This meant a break between Walschap and Catholics that only grew as he kept on writing, making for a scathingly critical depiction of the clergy in his most famous work, Houtekiet.
Louis Paul Boon - Chapel Road
Boon is probably most well-known to the average Belgian as the author of Pieter Daens, a historical drama based on the real life events of the political struggle in the industrial township of Aalst, which was made into a popular movie. However, to the literary elite, Boon remains the author of the most important experimental masterpiece of Belgian fiction: De Kappelekensbaan (Chapel Road). After its translation into English in 1872, this novel made him a serious contender for the Nobel Prize for Literature.
Chapel Road is unusual in its form and content. It tells of Ondine, a young ambitious girl in Aalst in the 19th century, who tries hard to escape her reality, but always fails. The novel has three layers, the layer of the story of Ondine, the layer of Boon himself, who is clearly visible in the writing and the layer of Reynard the fox, of whom stories are told in the newspaper that circulates in the Ondine layer. All these merge with each other and break with the traditional form of the novel.
Stijn Streuvels - The Flax Field
Regionalist fiction used to be one of Belgium's most welcome literary exports and Stijn Streuvels stood at the centre of it. Writing about the simple rural life and detailing the forces of nature extensively, he made quite a name for himself. He reached the shortlist for the Nobel Prize for Literature more than 13 times, but never won.
In De Vlasschaard (The Flax Field) he describes the archetypal tale of a father who has to learn to deal with the fact that as his son grows older and more capable, he grows lesser. A farmer, he decides that the time has not yet come to hand the responsibility for the maintenance of his price crop, flax, over to the next generation. However, when the flax begins to fail due to his miscalculations and his son takes matters into his own hand, things come to an explosive climax.
Marie Nizet - Captain Vampire
One of the most scandalous aspects of Belgian literary criticism is its utter neglect of Marie Nizet. Marie Nizet was a Belgian fin de siècle writer from a literary family. She was well-educated and had an interest in Romania, probably because of a Romanian émigré that lodged at her family home. She had a promising career writing stories and poetry about Romania, before she married and stopped writing.
Her last novel, Le Capitaine Vampire (Captain Vampire), is one of the only classics with a supernatural theme in the whole of Belgian literature. However, this does not mean Captain Vampire was insignificant, as theorists have marked the novel as a precursor and inspiration for Dracula. Unfortunately, nowadays, the story only exists in an English translation by Brian Stappleford. In Belgium, the novel cannot be found in either French or Dutch. Only the National Library of Belgium, where Nizet's father worked, holds a copy.
Maurice Maeterlinck - Pélleas and Mélisande
Maurice Maeterlinck was the only Belgian to ever win a Nobel Prize, though others, as shown above, came close. He wrote in French, but was born in Ghent, West-Flanders, in the late 19th century. His renown is primarily due to his symbolist plays, even though he wrote essays on natural history and philosophy as well.
His most famous work is undoubtedly Pelléas et Mélisande (Pélleas and Mélisande). This play inspired at least 5 composers, of which most notably Claude Debussy, who made it into an opera. It tells the story of a young woman, Mélisande, who is found by Golaud, a king, and marries him, but who eventually falls in love with Golaud's brother, Pélleas. When the king discovers their mutual love, he becomes madly jealous and in his madness kills them. The story relies heavily on symbolism to illustrate the theme of creation and destruction. Realism and emotion are not its goal, as they only distract from the theme. Any actors portraying Maeterlinckian characters should therefore act like marionettes, letting themselves be apathically pulled by the threads of fate.
Hugo Claus - The Sorrow of Belgium
Another well-known and highly acclaimed writer from Belgium is Hugo Claus, a more contemporary novel writer from the middle of the 20th century. Aside from a novelist, he was also a poet, playwright, painter and filmmaker. Together with Louis Paul Boon, he belonged to de Vijftigers (‘those of the Fifties’), an experimental group opposing the strictness and style of their predecessors. Common themes in his work are religious symbolism, which is closely linked to the repression of Catholic society, sexuality, Freudian relationships with mother and father and World War II.
In Het verdriet Van België (The Sorrow of Belgium), he tells the story of a young man who decides to become a writer and the experience of this young man growing up in a Nazi-sympathising household during World War II. The Sorrow is a modern day experimental bildungsroman and is semi-autobiographical in its depiction of a young man who wants to be a writer. Many consider this work Claus’ magnum opus as it is certainly his best known work.
Georges Simenon - Pietr The Latvian
Among international classic crime fiction, Georges Simenon holds a strong position. Agatha Christie might have written about a Belgian detective, but Belgium had its own home-grown fictional detectives as well. Georges Simenon was a prolific Walloon writer of articles, psychological novels and most importantly detective novels, featuring the French detective Maigret. He once accepted the offer to write a novel in three days and three nights as a public show, but this plan was boycotted by, among others, the literary establishment, who thought such a spectacle unworthy of the association of literature. Simenon was not an ordinary pulp writer however, as he was acquainted, conversed and was friends with many now famous artists, like Pablo Picasso and Josephine Baker.
In Pietr Le Letton (Pietr The Latvian), the first novel in the Maigret series, the detective has to tackle the question 'Who is Pietr the Latvian?' In the seedy streets of Paris, Maigret and his pipe hunt for clues. Pietr The Latvian is also the first novel of Simenon’s which he wrote under his real name, making it a good starting point if one wants to get into his work as well.
➖ ➖ ➖