Tiểu thuyết chiều thứ Bảy, Số 240 đăng ngày 2024-05-18
***
Chiều tà
Tác giả: Samuel Beckett
Dịch giả: Hoàng Ngọc Tuấn
Nguyên tác tiếng Anh: Nguyên tác: “One Evening”, trong Samuel Beckett, The Complete Short Prose, 1929-1989 [S. E. Gontarski, ed.] (New York: Grove Press, 1997), 253-254.

Samuel Beckett
(Giải Nobel Văn học 1969)
-:-
Ông được phát hiện đang nằm trên mặt đất. Không ai nhớ ông. Không ai tìm kiếm ông. Một bà già phát hiện ông. Nói bâng quơ là thế. Chuyện này xảy ra cách đây quá lâu rồi. Bà đang đi lang thang tìm hoa dại. Chỉ hoa vàng thôi. Không nhìn thấy nhưng khi lang thang thì bà vấp vào ông đang nằm ở đó. Ông nằm úp mặt xuống và hai cánh tay dang ra. Ông mặc một áo choàng dày bất kể thời tiết lúc ấy trong năm. Khuất sau thân hình bà là một dãy nút dài được cài dọc từ trên xuống dưới. Những chiếc nút đủ hình thể và đủ cỡ khác nhau. Đứng thẳng người bộ váy vẫn dài quét đất. Trông như váy và mặt đất dính liền nhau. Gần đầu ông có một chiếc mũ nằm lăn lóc trên mặt đất. Cả vành và chóp mũ đều chạm đất. Ông nằm như khuất hẳn trong tấm áo choàng màu lục nhạt. Nếu đứng từ xa dõi mắt tìm chỉ thấy có cái đầu tóc trắng. Phải chăng trước kia bà đã thấy ông đâu đó? Thấy ông đi đứng đâu đó? Không phải thoáng qua quá nhanh. Bà mặc toàn màu đen. Riềm chiếc váy đen dài của bà kéo lê trong cỏ. Ngày đã tàn. Nếu lúc này bà đi về phương đông thì cái bóng của bà đi trước. Một cái bóng đen dài. Lúc ấy là mùa cừu đẻ. Nhưng chẳng có cừu. Bà không thể thấy con cừu nào cả. Nếu có một người thứ ba tình cờ đi về hướng đó thì y chỉ thấy có hai hình hài ấy. Hình hài đầu tiên là của bà già đang đứng. Rồi đến gần thì thấy cái hình hài đang nằm trên mặt đất. Dường như dính liền với nhau. Những cánh đồng bỏ hoang. Bà già mặc toàn màu đen đứng bất động. Cái thân xác bất động trên mặt đất. Màu vàng ở đầu cánh tay đen. Mớ tóc trắng trong cỏ. Phương đông đang chìm vào đêm tối. Không quá nhanh. Thời tiết ấy. Bầu trời u ám suốt ban ngày cho đến chiều hôm. Ở hướng tây-tây-bắc ánh dương rốt cuộc cũng sáng hừng lên cuối chân trời. Mưa? Vài giọt nếu bạn muốn. Vài giọt vào buổi sáng nếu bạn muốn. Lúc này là để kết thúc. Chuyện ấy đã xảy ra cách đây quá lâu. Giam mình trong nhà suốt ngày bà ra ngoài với ánh mặt trời. Bà vội vã băng qua những cánh đồng. Ngạc nhiên vì không thấy ai trên đường đi bà hăm hở bước lang thang tìm những cành hoa dại. Nao nức thấy đêm đang đến. Bà ngạc nhiên nhận ra sự vắng mặt của đàn cừu đông đúc vào lúc này trong năm. Bà đang mặc bộ y phục đen bà đã mặc từ khi trở thành goá phụ ở tuổi đương xuân. Để thay hoa trên mộ bà đi lang thang tìm những loài hoa ngày trước ông yêu thích. Nhưng cần nhặt những cành hoa vàng thì lại chẳng thấy đâu. Chỉ có vài ba cành lác đác. Đây là điều ngạc nhiên thứ ba kể từ lúc bà rời nhà. Bởi mọi năm chúng vẫn mọc xum xuê ở đây vào mùa này. Người bạn cố tri là cái bóng của bà làm bà khó chịu. Thật khó chịu nên bà xoay về hướng mặt trời. Bất kỳ cành hoa nào ngoài lối đi của bà thì bà quơ ngang tay để hái. Bà mong ánh chiều tắt hẳn để bà lại được tự do lang thang trong khoảng tối chạng vạng dài lâu. Tiếng lào xào quen thuộc của tấm váy đen dài chạm vào cỏ làm bà bực dọc thêm. Bà bước đi với đôi mắt khép hờ như tránh tia nắng chói. Có lẽ bà tự nhủ một buổi chiều tà tháng Ba hay tháng Tư thế này thật là quá lạ lùng. Không một ai quanh đây. Không một con cừu. Hiếm hoi một cành hoa dại. Cái bóng và tiếng lào xào phiền nhiễu. Và tột cùng sự kinh ngạc là khi bàn chân bà vấp vào một thi thể. Ngẫu nhiên. Không ai nhớ ông. Không ai tìm kiếm ông. Màu đen và màu lục của hai bộ y phục giờ đây đang chạm vào nhau. Kề bên mái đầu trắng là màu vàng của vài cành hoa đã hái. Khuôn mặt già nua trong tia nắng hửng. Một tư thế tịnh vị [1] sinh động nếu bạn muốn. Theo cách riêng của nó. Từ lúc này trở đi tất cả đều im lặng. Im lặng cho đến chừng nào bà không thể rời bước. Mặt trời rốt cuộc cũng tan biến cùng với mọi cái bóng. Mọi cái bóng nơi này. Khoảng tối chạng vạng chậm rãi trôi qua. Đêm không trăng sao. Tất cả dường như dính liền nhau. Nhưng không còn gì nữa.
---
--------------------------------
[1] Tư thế tịnh vị (tableau): tư thế bất động trong kịch, khi các diễn viên ngưng mọi động tác trong một khoảnh khắc, và giữ im lặng như một bức tranh.
➖➖➖
Nguyên tác: “One Evening”, trong Samuel Beckett, The Complete Short Prose, 1929-1989 [S. E. Gontarski, ed.] (New York: Grove Press, 1997), 253-254.
-
He was found lying on the ground. No one had missed him. No one was looking for him. An old woman found him. To put it vaguely. It happened so long ago. She was straying in search of wild flowers. Yellow only. With no eyes but for these she stumbled on him lying there. He lay face downward and arms outspread. He wore a greatcoat in spite of the time of year. Hidden by the body a long row of buttons fastened it all the way down. Buttons of all shapes and sizes. Worn upright the skirts swept the ground. That seems to hang together. Near the head a hat lay askew on the ground. At once on its brim and crown. He lay inconspicuous in the greenish coat. To catch an eye searching from afar there was only the white head. May she have seen him somewhere before? Somewhere on his feet before? Not too fast. She was all in black. The hem of her long black skirt trailed in the grass. It was close of day. Should she now move away into the east her shadow would go before. A long black shadow. It was lambing time. But there were no lambs. She could see none. Were a third party to chance that way theirs were the only bodies he would see. First that of the old woman standing. Then on drawing near it lying on the ground. That seems to hang together. The deserted fields. The old woman all in black stockstill. The body stockstill on the ground. Yellow at the end of the black arm. The white hair in the grass. The east foundering in night. Not too fast. The weather. Sky overcast all day till evening. In the west-north-west near the verge already the sun came out at last. Rain? A few drops if you will. A few drops in the morning if you will. In the present to conclude. It happened so long ago. Cooped indoors all day she comes out with the sun. She makes haste to gain the fields. Surprised to have seen no one on the way she strays feverishly in search of the wild flowers. Feverishly seeing the imminence of night. She remarks with surprise the absence of lambs in great numbers here at this time of year. She is wearing the black she took on when widowed young. It is to reflower the grave she strays in search of the flowers he had loved. But for the need of yellow at the end of the black arm there would be none. There are therefore only as few as possible. This is for her the third surprise since she came out. For they grow in plenty here at this time of year. Her old friend her shadow irks her. So much so that she turns to face the sun. Any flower wide of her course she reaches sidelong. She craves for sundown to end and to stray freely again in the long afterglow. Further to her distress the familiar rustle of her long black skirt in the grass. She moves with half-closed eyes as if drawn on into the glare. She may say to herself it is too much strangeness for a single March or April evening. No one abroad. Not a single lamb. Scarcely a flower. Shadow and rustle irksome. And to crown all the shock of her foot against a body. Chance. No one had missed him. No one was looking for him. Black and green of the garments touching now. Near the white head the yellow of the few plucked flowers. The old sunlit face. Tableau vivant if you will. In its way. All is silent from now on. For as long as she cannot move. The sun disappears at last and with it all shadow. All shadow here. Slow fade of afterglow. Night without moon or stars. All that seems to hang together. But no more about it.
➖➖➖