
Pearl S. Buck
(Giải Nobel Văn học 1938)
-:-
- Chúng nó đây rồi, Freda ơi!
Bà Barclay kêu lên với chị ở. Bà nhổm dậy trên chiếc ghế đặt bên cạnh cửa sổ khi một chiếc xe chạy vòng theo con đường vô tới trước nhà và hai người con trai của bà, Lane và Harry nhảy xuống.
Chị ở chạy vào phòng và đứng sau lưng bà Barclay nhìn ra ngoài, lẩm bẩm:
- Harry cũng cao gần bằng Lane. Nhưng Lane trông đẹp trai trong bộ quân phục.
Bà Barclay cố nén cơn bực. Bà thường bảo chị ở phải gọi “cậu Lane”, nhưng không bao giờ chị ở nghe, chị cứ quen mồm gọi tên hai cậu con trai trong nhà. Bà Barclay không tin là chị ở có thể nghỉ việc, nhưng vào thời buổi này, không ai biết chắc được ngày mai, cho nên bà không nói gì.
Bà đi nhanh ra mở cửa và dang hai tay đón Lane. Bà là người cao ráo, nhưng Lane còn cao hơn. Bà ôm cậu con trai đầu lòng, lòng rộn rã sung sướng. Má cạo nhẵn của cậu cạ vào thái dương bà, Lane hôn mẹ thật nhanh. Bà Barclay ngửi mùi xà bông và mùi da, nhưng dưới mùi đó là mùi da thịt của cậu con mà bà cũng xem là mùi da thịt của chính mình.
Bà khẽ kêu lên: “Cục cưng của mẹ!” Rồi buông hai tay ra vì biết Lane không thích mẹ ôm lâu. Bà lùi lại một bước để nhìn con rõ hơn.
Trong quân phục Thiếu úy, Lane rất đẹp trai và bà mẹ hãnh diện đến rơi nước mắt.
Từ trước đến nay, bà Barclay rất hài lòng có một đứa con đẹp trai như Lane.
- Cục cưng của mẹ đẹp như bức ảnh người ta quảng cáo hãng Brooks Brothers. Con có thấy nhột nhạt vì quá xinh trai hay không?
Lane bỏ mũ, bao tay và chiếc áo choàng lên bàn, xoa hai tay và thổi vào hai bàn tay, nói:
- Trời trở lạnh. Đêm nay sẽ có nhiều sương đó mẹ.
Harry xen vào:
- Vậy là mấy gốc hồng của mẹ sắp chết đến nơi rồi.
Bà mẹ chỉ lọ hoa, nói với Lane:
- Mẹ đã hái hết tất cả, hái đến cả búp nữa bởi vì hôm nay mẹ biết con về.
Bàn tay của hai mẹ con giống nhau như đúc, dài và thon, nhưng bàn tay của Lane rắn chắc hơn. Bà mẹ nắm lấy bàn tay mặt của con, vờ ngắm nghía.
- Sạch quá! - Bà ta vừa kêu vừa cười - Mẹ nhớ trước đây mẹ thường rầy con về hai bàn tay. Cho tới bây giờ, mẹ vẫn còn phải rầy thằng Harry.
Harry bước theo mẹ và anh vào phòng khách. Cậu ngồi lên chiếc ghế bành, nhìn cảnh quấn quít giữa hai người, đôi mắt xanh của cậu chớp nhanh. Cậu cắn móng tay. Bà mẹ bắt gặp, bảo:
- Harry, con không được cẳn móng tay.
Cậu lẩm bẩm:
- Con cắn cho nó ngắn để đờn vĩ cầm.
Bà mẹ:
- Vậy thì cắt nó đi.
Lane hỏi:
- Vẫn chơi nhạc như thường lệ hả Harry!
Harry cho hai bàn tay vào túi áo, gật đầu.
Bà mẹ nói:
- Harry đờn hay lắm. Nó ở trong ban nhạc của nhà trường và đang dượt các bản nhạc của Beethoven.
Bà biết Lane không thích nhạc, nhưng bà mơ ước Lane trở thành một nhạc sĩ như Harry.
Khi Lane không đáp, bà nói tiếp:
- Harry, sau bữa ăn tối, con phải lấy vĩ cầm ra kéo nghe.
Harry ngồi dậy, lắc đầu:
- Thôi đi! Lane không bao giờ muốn nghe con kéo vĩ cầm.
Lane nhoẻn miệng cười. Cậu đi vòng quanh trong phòng, nhìn mọi vật, rồi cậu đứng lại, vờ bất bình:
- Mày chỉ nói không hay cho tao. Không, tao thích nghe mày chơi vĩ cầm lắm chớ!
Bà mẹ nói:
- Con nói như vậy là không tốt. - Giọng bà dịu dàng, không có vẻ nghiêm khắc, nhưng cả hai con đều nhìn bà với vẻ lo sợ.
Lane đến bên bà, vỗ nhẹ vào má mẹ, nói với giọng nũng nịu:
- Thôi má! Harry nói là nói, chứ không cân nhắc.
Bà mẹ chụp bàn tay Lane giữ lại bảo:
- Harry. Xem móng tay của Lane đây nè. Đẹp quá thấy không! Còn bàn tay của con...
Harry nói ngay:
- Bàn tay Lane giống bàn tay mẹ. Còn bàn tay con giống bàn tay cha.
Bà mẹ bỏ bàn tay Lane ra, nhìn sững Harry. Bà kinh ngạc không hiểu tại sao Harry lại đọc được cảm nghĩ của bà. Phải, Harry nói đúng. Bàn tay của Tom, chồng bà, đầy và xanh mét, các đầu ngón tay mập và móng tay hình lưỡi xuổng.
Làm sao bà quên được bàn tay ấy! Tom đã mất năm năm rồi, nhưng đôi khi nhìn bàn tay của Harry, bà Barclay có cảm tưởng như trông thấy hình ảnh một người đàn ông to lớn tóc màu vàng hoe như cát, người gầy xanh mà bà đã lấy làm chồng và sau đó bà đâm chán ghét. Bà tự thấy mình điên rồ khi lấy Tom để toan làm cho Arnold Foster đau khổ, nhưng mỉa mai thay Arnold Foster không hề yêu bà! Khi hành động như vậy, bà chỉ bóp nát trái tim của mình mà thôi!
Bà nói với Harry:
- Chuyện đó không ăn nhập tới chuyện con cắn móng tay.
Lane vẫn đi loanh quanh trong phòng. Cậu vụt hỏi:
- Còn con chó đâu?
Giọng bà mẹ trở nên dịu lại:
- Mẹ không muốn viết thơ cho con về nó. Nó bị xe cán chết trong tháng qua. Mẹ không biết rõ vụ đó xảy ra như thế nào, chỉ biết là nó cứ chạy trước đầu xe ngoài đường. Chiếc xe cam nhông của tiệm giặt ủi cán nó. Nhà mình tìm thấy nó nằm trong bụi, tội nghiệp, lúc đó mình mẩy nó đã cứng rồi. Nó rán lết vô đó để chết. Harry chôn cất nó thật tử tế.
Lane nói:
- Đồ con chó ngu!
Harry nhướng mày, đôi mắt xanh của cậu lộ vẻ bất bình:
- Nó không ngu đâu! Tại anh không chịu dạy nó cẩn thận. Làm sao muốn có chó khôn khi mà chủ không chịu khó dạy bảo!
Lane đốt điếu thuốc, ôn tồn hỏi:
- Mình nên kiếm một con chó khác.
Harry lẩm bẩm:
- Tôi không thích một con chó nào khác.
Không ai nói năng gì trong một lúc. Bỗng Lane nói:
- Để con đi thăm Elise.
Bà mẹ:
- Đêm nay con phải về đây ăn tối. Nếu không Freda sẽ giận. Nó đang lo nấu nướng thật ngon.
Lane đồng ý dễ dàng:
- Cố nhiên. Nhưng con định sẽ đưa Elise đêm nay đi chơi ở một nơi nào đó.
Cậu bước ra khỏi phòng. Bà mẹ nhìn theo nói với Harry.
- Lane mặc quân phục, đẹp quá phải không?
Harry không đáp. Bà mẹ tưởng cậu bực, Harry càng giống cha. Bộ đồ vải “tweed” nhàu nát của Harry nhăn nheo và mái tóc rậm của cậu đen quá. Nếu mặc quân phục, có lẽ Harry sẽ trông đỡ hơn, nhưng cậu mới mười bảy. Bà có một ảo tưởng kỳ quái là khi nhìn Harry, bà lại thấy Tom. Khi mất, Tom hãy còn trẻ, mới có bốn mươi sáu. Những người đàn bà thường gọi Tom là “thanh niên”. Nhưng bà không bao giờ cảm những thanh niên kiểu đó, những người có thể già theo năm tháng trong khi tâm hồn hãy còn trẻ, những người đàn ông có dáng dấp trẻ con trong đôi mắt đàn bà.
Khi biết rõ Tom, bà thấy là mình không thể yêu Tom được. Lúc lấy chồng, bà không hiểu lấy một người mình không yêu là ác độc.
Khi nhận được sai lầm của mình, bà luôn luôn bị mặc cảm tội lỗi dày vò. Và khi nhìn Harry bà luôn luôn nhớ đến mặc cảm đó. Giọng bà trở nên dịu lại:
- Harry, bữa nay má thấy con thế nào ấy! Con không vui khi anh con về sao?
Giọng vui vẻ của Lane cười vang ở phòng bên: “Elise đó hả! Anh đây”. Harry đứng lên, nhưng vẫn cho hai bàn tay nằm trong túi:
- Cố nhiên là con vui khi anh Lane về.
Cậu vươn vai nhìn thẳng mẹ:
- Anh Lane và con chuyện trò vui vẻ lắm. Chúng con nói chuyện từ ga về đây. Nhưng mẹ đã làm cho hai anh em con khó chịu.
Chưa bao giờ Harry nói thẳng như vậy. Bà mẹ thấy bực.
- Con ganh với Lane. Chuyện chỉ có thế. Lane đẹp hơn con.
Vừa nói ra là bà mẹ thấy hối hận vì sự tàn nhẫn của mình. Má Harry đỏ rần:
- Con biết Lane đẹp trai. Còn con thì xấu xí. Điều đó mẹ đã cho con biết ngay từ khi con có trí nhớ.
Giọng Harry thật bình thản, đó là điều duy nhứt Harry khác hẳn cha. Giọng Harry không ồn ào nhưng nói lên sự âm thầm chịu đựng.
Đến lượt bà mẹ nghẹn thở và đỏ mặt. Bà đã tàn nhẫn đến mức đó sao? Bà không tin được điều đó.
- Harry, con đừng nói oan cho mẹ. Có bao giờ mẹ nói điều đó...
Nhưng Harry cắt lời:
- Con không ngu đâu mẹ. Đâu cần tới mẹ nói. Con chỉ trông thấy ánh mắt, giọng nói và cử chỉ là con hiểu. Luôn luôn con biết những cảm nghĩ của mẹ về con.
Bà mẹ xúc động rơi nước mắt. Tom không bao giờ nói như thế. Thật là đáng ngại khi những lời buộc tội đó xuất phát từ cửa miệng của Harry. Bà có cảm tưởng như Tom đã trả thù bà qua lời lẽ của Harry.
- Harry, sao con có thể nói như thế được trong khi Lane về nhà chỉ có một vài giờ. Ngày mai anh con sẽ đi rồi - mà có lẽ đi không bao giờ trở về.
Nói xong, bà tự trách thầm: “Mình đã đem cái chết của Lane để tránh né không dám nhìn thẳng sự thật”.
Bỗng nhiên Harry có vẻ già như cha cậu. Với giọng thật bình tĩnh, cậu nói:
- Điều đó không có gì lạ đối với con. Con biết mẹ thương anh Lane. Con cũng không muốn nghĩ tới điều đó. Chỉ mấy phút trước đây thôi, tự nhiên ý nghĩ này nảy ra trong trí con.
Bà mẹ kêu lên:
- Cố nhiên là mẹ thương Lane. Nhưng mà mẹ cũng thương con. Hai con đều là con của mẹ.
Harry cười, một nụ cười thật buồn và nếu bà mẹ thật tình yêu Harry thì nụ cười đó sẽ làm cho bà đau nhói trong tim. Bà biết như vậy cho nên tất cả mặc cảm ngày xưa trở về khiến niềm vui của bà tan biến.
Bà đứng lên, đến bên cạnh Harry, đặt tay lên vai cậu:
- Harry, con không nên nói chuyện đó trong ngày hôm nay. Mẹ thấy khổ lắm. Mẹ không biết mẹ đã làm những gì để con nghĩ như thế... Mẹ đã cố gắng làm một người mẹ hiền.
Harry nhìn mẹ, nói:
- Mẹ đã cố gắng nhiều lắm.
Bàn tay đặt lên vai Harry rơi xuống và bà nhìn con, kinh ngạc.
Harry nói tiếp:
- Con muốn mẹ không nên cố gắng như vậy.
Bà mẹ biết là Harry cảm thấy một sự cố gắng trong việc mẹ đặt bàn tay lên vai cậu.
Mồ hôi của Harry giống hệt mồ hôi của Tom. Bà mẹ nhận ra ngay điều đó mỗi khi bà tới gần Harry, đứa con giống đến cái mồ hôi của cha nó.
Bà nói:
- Harry, con đã làm mẹ xúc động. Mẹ không biết nói gì bây giờ. Nhưng mẹ nghĩ là nên vì Lane mà làm sao cho ngày hôm nay êm đẹp.
Harry đứng lên, cao lớn nhưng lưng hơi khom, hai tay vẫn giữ nguyên trong túi áo.
- Cố nhiên.
Một nụ cười nở trên đôi môi dầy và tái:
- Nhưng má biết rõ là Lane thực sự không để ý tới một việc gì. Anh ấy không như mẹ hay như con.
Bà mẹ mở miệng nhưng không nói nên lời. Mí mắt bà chớp nhanh. Harry nói tiếp:
- Mẹ với anh Lane trông giống nhau, nhưng mẹ và con giống nhau hơn.
Bà mẹ không thể trả lời sự thật làm phật lòng đó. Bà cố phủ nhận điều đó từ lâu. Bà cố giấu kín điều đó sâu kín trong lòng, tin chắc là không ai biết, nhưng cậu bé xấu trai này biết điều đó. Bây giờ cậu lại khui ra và đặt trước mặt bà ngay trong ngày hôm nay, ngày mà bà muốn sống thật thoải mái với Lane, cậu con cưng của bà.
Bỗng nhiên bà thấy sợ Harry và bà muốn chạy ra khỏi nhà để tránh Harry. Bà muốn cùng đi xa với Lane.
Bà cúi đầu xuống lấy hai bàn tay che mặt, nức nở:
- Sao con có thể độc ác với mẹ như thế?
Harry lẩm cẩm “Tội nghiệp cho mẹ tôi” rồi bước ra khỏi phòng.
Bà nghe tiếng cửa đóng lại và thấy dễ chịu khi còn một mình ở trong phòng. Bà ngồi sâu vào ghế bành, lau nước mắt. Bà có thể nghe tiếng Lane nói trong điện thoại “Thôi nhé, Elise. Anh sẽ đến vào khoảng 9 giờ rưỡi. Chắc chắn. Chúng mình sẽ dạo phố”. Bà mẹ không đủ thì giờ để sửa bộ khi Lane trở qua. Để Lane khỏi nghi ngờ, bà nói một câu để cậu không chú ý đến bà:
- Con có yêu Elise không?
Lane ngồi xuống ghế, cười:
- Mẹ hỏi khó trả lời quá. Con cũng chưa biết. Có lẽ đêm nay con sẽ tìm hiểu.
Bà mẹ:
- Elise là một cô gái khả ái.
Nói xong bà thấy ngạc nhiên với chính mình. Luôn luôn bà cảm thấy khó chịu khi các cô gái điện thoại tới chuyện trò với Lane, săn đón, tán tỉnh con trai cưng của bà. Nhưng bây giờ bà không còn thấy khó chịu nữa. Nếu một cô gái thông minh như Elise mà có thể yêu Lane thì điều đó chứng tỏ là bà nghĩ đúng, còn Harry thì nghĩ sai.
Bà mẹ vụt nói:
- Con có thấy Harry có gì khác?
Lane hơi ngạc nhiên:
- Nó trổ giò, cao quá. Con không thấy gì khác nữa.
Bà mẹ:
- Tánh tình nó khác thường. Mẹ không hiểu được nó.
Lane:
- Bao giờ nó cũng khác hơn thiên hạ. Lúc nào nó cũng đọc sách và đánh đờn, những thứ mà ít ai chịu khó chú ý tới. Con thì không thích những việc đó.
Bà mẹ ngồi xuống ghế, nhìn con, không đáp. Cậu con trai cưng của bà đã làm bà thất vọng, đã làm bà xót xa, nhưng cậu ta không hề hay biết. Khi sanh ra Lane, bà mẹ đã thương yêu nó một cách say đắm. Nó là huyết nhục của bà. Nó có tóc đen và mắt nâu như bà. Nó, có cả nước da ngâm ngâm, thân hình thanh thanh và cả đến đôi chân của bà. Bà đã nắm đôi chân đó khi nó hãy còn trẻ, vuốt ve mơn trớn đôi chân đó và giờ đây đôi chân đó giống hệt đôi chân bà.
Bà mẹ nói:
- Mẹ thường đọc chuyện cho con, mẹ đọc chuyện ngắn và thơ cả tiếng đồng hồ khi con bịnh. Mẹ thường nô đùa và hát cho con nghe...
Lane nhìn mẹ có hơi ngượng:
- Mẹ cưng con lắm nhưng mà con nghĩ là tánh con giống cha, chắc mẹ biết điều đó.
Bà mẹ ngoảnh mặt nơi khác, thở dài:
- Mẹ cũng nghĩ như vậy.
Bà không chịu nói sự thật phũ phàng đó. Bà nhổm đậy, hai tay vuốt mái tóc, hỏi:
- Mình làm gì trong ngày hôm nay? Hôm nay là ngày đẹp nhất trong đời mẹ con mình. Con muốn mình làm những gì?
Lane hăm hở:
- Mình nên cưỡi ngựa đi dạo một vòng. Con thích điều đó nhứt.
Đó cũng là điều mà bà mẹ và chồng bà thường làm. Dù hai người không yêu nhau nữa, dù hai tánh ý khác nhau, nhưng cả hai đều có thể dạo chung trên lưng ngựa. Nhưng từ ngày hai vợ chồng gây gổ với nhau, Tom bỏ nhà ra đi và tử nạn, bà không hề cưỡi ngựa nữa. Bà chỉ nuôi mấy con ngựa vì hai con.
Bà mẹ đáp:
- Được, chúng mình sẽ cưỡi ngựa đi dạo một vòng.
° ° °
Bà đã chiều theo ý con. Con đường mòn đi sâu vào rừng. Trên nền xanh tươi của cây lá, bóng dáng hùng dũng của Lane nổi bật lên. Bà mẹ cảm thấy lâng lâng trong lòng. Ánh sáng mùa thu tỏa lên đầu chàng trai một hào quang chói lọi. Bà mẹ hãnh diện đã sanh ra một con người như thế.
Bà cố giấu niềm hãnh diện vì Lane chỉ là con chớ không phải tình nhân. Bà nói:
- Mẹ tin chắc những người đẹp trai trong bộ quân phục như con bày ra chiến tranh.
Lane cười thật dễ dàng, những nụ cười như thế nói lên rất nhiều. Nhưng cậu chỉ có một hãnh diện được nữ giới chú ý tới cậu.
Niềm hãnh diện đó càng làm cho cậu thêm xinh trai.
Đôi mắt sáng ngời, cặp môi đầy tự tin, hai bàn tay cầm cương thật dẻo. Bỗng cậu thúc ngựa phi vượt lên trên. Bà mẹ giữ ngựa ở sau để được dịp ngắm con phi ngựa. Bà nghĩ thầm: “Không chắc là Elise sẽ có hạnh phúc bên cạnh Lane”.
Bà không bao giờ nghĩ đến vấn đề Lane có thể đem hạnh phúc lại cho người đàn bà. Trước đó bà không hề nghĩ là Lane đã làm cho bà khổ. Các nhà giáo thường an ủi bà. Hãy để cho cậu một thời gian. Bây giờ cậu hãy còn trẻ, chưa biết nghĩ suy. Khi trưởng thành...
Bà mẹ đã dựa vào những lời an ủi này để đỡ khổ. Trước khi niên khóa chấm dứt, chiến tranh đã cướp Lane khỏi ghế nhà trường và bây giờ bà mẹ không biết thời gian có giúp cho con bà trưởng thành hay không.
Lane phi ngựa quay về, tay cầm mũ, tóc lộng theo gió, hai mắt ngó lên và cơ thể cậu đẹp như một vì vua trên lưng ngựa.
Một lúc sau, hai mẹ con đề huề đi song song với nhau.
Trong ánh nắng, bà mẹ nói:
- Lane, con nghĩ gì về chiến tranh? Có lẽ hai mẹ con mình không được ở bên nhau như bây giờ, mẹ muốn hỏi con một điều - và điều đó sẽ giúp mẹ thoải mái khi con ra đi. Mẹ muốn biết con nghĩ gì về chiến tranh. Và nếu có bất trắc xảy ra cho con, mẹ sẽ được an ủi nhiều khi mẹ biết con đã chiến đấu cho một cái gì đáng cho con hy sinh.
Bà mẹ nghĩ về điều đó rất nhiều và muốn biết cảm nghĩ của con.
Lane đảo đôi mắt sáng và ngơ ngác nhìn mẹ:
- Con không nghĩ về vấn đề đó nhiều. Nhưng con hy vọng là đời lính sẽ vui thú lắm.
Những ký ức ngày xưa len lỏi về như những bóng ma từ khu rừng xuất hiện đưa các bàn tay lạnh giá lên người bà. Tom, cha của Lane cũng có thể trả lời như Lane về những câu hỏi tương tự như thế.
Bà nói:
- Chỉ vậy thôi sao?
Lane đáp:
- Chớ còn gì nữa? Mẹ muốn con nghĩ như thế nào?
Bà mẹ lắc đầu:
- Không...
Khi hai mẹ con trở về, Harry không có ở nhà. Cậu đến trường hòa nhạc. Chị bếp bảo là không biết chừng nào cậu trở về.
Bà mẹ nói:
- Lane và tôi ăn chung vậy!
Hôm qua, bà lo nghĩ, sợ có Harry, hai mẹ con bà không tiện trò chuyện tự nhiên. Bây giờ Harry đã tự ý lánh mặt, giúp bà giải quyết được thắc mắc đó một cách thật giản dị. Nhưng bà mẹ không được nói chuyện riêng tư với Lane. Bà vẫn nghĩ tới Harry. Bà suy nghĩ, không hiểu mình đã làm cậu bé đau khổ đến mức nào. Bà nghĩ đến Harry với một tình cảm mới, một tình cảm pha lẫn tò mò. Tại sao bà không hiểu được Harry? Phải chăng vì không yêu chồng mà bà không yêu Harry? Bà chỉ săn sóc có một mình Lane thôi. Bà không hề bận tâm đến Harry. Cậu là một đứa bé trầm lặng, tánh tình đứng đắn ở nhà cũng như siêng năng cần mẫn ở trường. Harry không làm bà bộn rộn như Lane. Chỉ mới sau này Harry tỏ ra sốt ruột và đôi khi không nghe lời mẹ. Cậu tập tánh về trễ và không chịu nói rõ cậu đã ở đâu từ đầu hôm đến khuya.
Khi ăn, bà mẹ vụt nói với Lane:
- Mẹ muốn con không đi xa. Mẹ muốn có người giúp đỡ trong việc trông nom Harry. Dạo này mẹ không hiểu được nó nữa.
Lane nói:
- Cứ để mặc nó. Năm tới, quân đội sẽ bắt nó.
Rồi cậu tiếp tục ăn. Thịt ram là món cậu thích nhất. Cậu khen chị bếp:
- Bữa ăn thật ngon đó, chị!
Freda mỉm cười thích chí. Chị cũng mến Lane hơn Harry.
Bà mẹ nói:
- Mẹ không cho việc Harry vào quân đội là giải quyết được nỗi bâng khuâng của mẹ, người mẹ. Harry có nói chuyện nhiều với con.
- Nó nói nó muốn đi vào ngành hóa học. Con không chú ý đến chuyện đó. Con không thích hóa học. À mẹ, chiều nay mẹ cho phép con đi thăm mấy thằng bạn. Mẹ có phiền không?
Bà mẹ:
- Cố nhiên là không (...) những gì mà con thích.
Nhưng bà cảm thấy (...) thường khi ở nhà một mình trong buổi chiều khi đứa con cưng ra đi có thể không trở lại. Và Harry cũng không trở về nhà. Bà điện thoại đến trường hồi năm giờ. Nhưng không ai trả lời. Không còn ai ở trong trường.
Bà chợt thấy không thể ăn tối với hai đứa con trai bỗng nhiên trở thành người đàn ông xa lạ. Sau khi nghĩ ngợi, bà điện thoại cho Elise.
- Có phải Elise? Bác không chắc là cháu có ở nhà.
- Dạ, cháu phải bận rộn cả buổi chiều để sửa soạn đi chơi với anh Lane.
Elise cười vang trong điện thoại, tiếng cười của một cô gái đang yêu. Bà mẹ nhận thấy điều ấy và bà cũng cảm thấy lo sợ.
- Elise, đêm nay cháu tới dùng bữa với bác. Có thêm cháu nữa là tất cả bốn người. Bác biết Lane sẽ thích lắm.
Tiếng Elise thật vui tươi:
- Cháu chỉ mong được bác gọi.
- Nhớ đến nhé.
Bà mẹ đặt điện thoại xuống, cho chị bếp biết có thêm người rồi trở về phòng nằm dài trên ghế dài nghỉ một tiếng đồng hồ. Đến sáu giờ, bà ngồi dậy, đi tắm, sửa soạn và xuống lầu. Sáu giờ rưỡi, Lane chạy nhào vào nhà mở cửa phòng khách kêu lên:
- Chà! Mẹ đẹp quá. Chắc đang chờ con dùng bữa?
Bà mẹ đưa má cho con hôn, bảo:
- Đúng vậy. Mẹ có bảo Elise đến ăn tối. Nàng sẽ đến trong chốc lát.
- Hay quá! Con muốn mời Elise nhưng Harry không biết là mẹ có thích như thế không.
Bà mẹ nói:
- Con đã gặp Harry?
Lane đang lên nửa thang lầu nói vọng xuống:
- Không. Con không thấy nó ở đâu!
Bà tự nhủ:
- Mình sẽ không lo nghĩ nhiều về Harry.
Nhưng bà lại nghĩ không lẽ Harry làm chuyện rồ dại như chạy trốn.
Sau câu chuyện buổi sáng, bà mẹ cảm thấy bà không hiểu một tí gì về Harry.
Mười phút sau Elise tới, trông tươi mát như một đóa hoa. Bà mẹ thấy có cảm tình với cô gái xinh đẹp này. Elise hãy còn trẻ, mới mười tám. Lane hơn nàng một tuổi. Nhưng ngày nay trẻ con bị bắt buộc phải trưởng thành nhanh chóng. Các cậu thanh niên đã trở thành người lớn ở tuổi mười tám còn các cô thì biết yêu, lấy chồng trước tuổi.
Bà mẹ:
- Lane sẽ xuống đây trong vài phút.
- Còn Harry đâu bác?
- Nó đi hòa nhạc từ sáng tới giờ.
Elise:
- Harry sẽ trình diễn một màn độc tấu vĩ cầm. Bác có biết?
Bà mẹ ngơ ngác:
- Không. Bác không biết. Thằng chó đó có nói gì đâu!
Elise:
- Mới hôm qua cháu gặp Harry và anh ấy cho cháu biết. Bác phải hãnh diện về Harry. Anh ấy đàn tuyệt diệu!
Bà mẹ nói nhanh:
- Có chớ. Bác hãnh diện lắm!
Ngay lúc đó, bà nghe tiếng cửa trước mở. Và không hiểu tại sao bà đi thẳng ra nhà ngoài. Harry xách vĩ cầm, có vẻ mệt mỏi.
- Harry, cả ngày nay con ở đâu?
- Con theo về nhà ông thầy dạy nhạc của con. Con muốn nhờ ông ta giúp.
- Tại sao con không cho mẹ biết là con sẽ trình diễn độc tấu vĩ cầm? Mẹ mới vừa nghe Elise nói.
Harry:
- Con tưởng là mẹ không quan tâm tới.
Tánh thẳng thắn của Harry đã làm bà mẹ không nói thêm được gì nữa. Bà chuyển qua chuyện khác.
- Bữa ăn tối sắp dọn. Con hãy rửa mặt.
Mười lăm phút sau, khi Harry xuống lầu, sau Lane, cậu mặc bộ đồ xanh đậm và chải tóc cẩn thận. Gương mặt trắng mét của cậu rất trầm lặng. Cậu bắt tay Elise, không nói tiếng nào rồi đến bàn ăn ngồi đối diện với Elise. Lane ngồi ở đầu bàn, nơi cha cậu thường ngồi lúc còn sống,
Buổi ăn thật là vui và Lane là thượng khách. Lane nói và mọi người lắng nghe, Harry hầu như không nói tiếng nào. Nếu là những ngày khác, bà mẹ sẽ không để ý đến sự im lặng đó. Nhưng bây giờ đây, bà mẹ cảm thấy mình bỗng quên Lane để nghĩ nhiều về Harry. Hai hay ba lần, bốn mất hai mẹ con nhìn nhau rồi ngoảnh đi thật nhanh.
Harry cũng nghĩ về mẹ. Bà mẹ cảm thấy điều đó. Và bà bắt đầu lo ngại khi nghĩ đến ngày mai, khi Lane trở về với quân đội. Ngày mai, vào giờ này, bà và Harry sẽ ngồi đối diện với nhau trong phòng. Sẽ không có một bức màn nào giữa hai người... Bà mẹ tự thấy mình nghĩ nhiều về sự lo ngại phải ngồi đối diện với Harry hơn là việc ra đi của Lane. Bà cũng ngạc nhiên khi thấy mình im lặng một cách bất thường.
Đêm ấy bà trằn trọc không ngủ được và sáng hôm sau, bà thức sớm. Bà sợ Lane ra đi vì sợ phải ở lại một mình với Harry. Bà tự nhủ: “Mình vô lý quá! Việc gì mà ngại. Harry chỉ là một thằng bé - một thằng bé mà mình đã trông nom, dạy dỗ từ thuở sơ sinh”.
Nhưng thật ra thì bà không phải dạy dỗ Harry nhiều. Bao nhiêu thì giờ và tâm tư, bà dành riêng cho Lane. Dù vậy Harry vẫn học được nhiều, phần lớn là tự học. Bà mẹ chỉ tách rời Lane khi cậu bị quân đội động viên, và bà tự an ủi: “Vậy cũng hay. Quân đội sẽ đào tạo Lane thành một quân nhân xuất sắc”. Ngày xưa, chồng bà, Tom cũng là một quân nhân. Tom được nhiều quân chương ở Pháp về hành động can đảm phi thường. Hồi đó bà thường nghĩ “Những kẻ ngu ngốc luôn luôn là những binh sĩ giỏi” Nhưng bây giờ bà sửa lại “Lane không ngu ngốc, Lane không giống cha nó. Nó hãy còn trẻ, chưa thể nói trước được”.
Ngày chia tay mà bà lo ngại bỗng nhiên không còn nặng nề nữa. Dường như người ra đi không phải là Lane mà là một kẻ bà không yêu thương đầy đủ như Lane.
- Thưa mẹ con đi. - Lane ôm mẹ hôn giã biệt.
Bà mẹ cảm thấy ngạc nhiên khi mắt bà ráo hoảnh, không một giọt lệ:
- Con đi bình an.
Nhưng Elise khóc ré lên khi xe lửa chuyển bánh. Nàng khen bà mẹ:
- Bác cứng rắn quá!
Bà mẹ thản nhiên:
- Rồi nó sẽ trở về! Bác tin chắc là rồi nó sẽ trở về!
Bà đã nghĩ đến chồng khi nói như thế. Tom đã tham gia suốt trận giặc vừa qua và khi trở về, không hề bị một vết thương nào. Tom chết vì ngã ngựa cách đây năm năm.
Harry lái xe trở về, bà mẹ và Elise ngồi băng sau cho đến khi tới nhà Elise. Lúc Elise xuống, bà mẹ lên băng trước ngồi với Harry. Bà nghĩ đến cách giải quyết các thắc mắc giữa Harry và bà.
Nhưng Harry vẫn trầm lặng suốt buổi sáng. Cậu lái xe rất tài, hai bàn tay nắm vững tay lái. Cậu không nói năng gì và bà mẹ nhìn xéo gương mặt của cậu. Gương mặt đó nói lên một cái gì quan trọng, suy tư.
Một lúc sau bà nói:
- Nhiều khi mẹ nghĩ, không biết Elise có thành đôi đứa...
Harry ôn tồn đáp:
- Con hy vọng là không.
Giọng cương quyết và đầy tự tin của Harry khiến bà mẹ ngạc nhiên thích thú:
- Tại sao?
- Con nghĩ là sau một năm đầu, cả hai sẽ khổ. Con muốn nói là Lane rất đẹp trai - và Elise phải mất một thời gian mới hết đam mê. Và khi nàng hết đam mê rồi nàng sẽ chán. Elise rất thông minh.
- Còn Lane thì không?
- Con không nói là Lane không thông minh. Nhưng Elise thì thật là phi thường. Điều đó sẽ khó cho Lane sau này.
- Vậy sao?
- Khó cho cả hai.
Hai mẹ con không nói gì thêm cho tới khi xe về đến nhà. Bấy giờ Harry nói:
- Con lại đi hòa đàn.
- Con cứ đi.
Harry nhìn mẹ, mở miệng toan nói nhưng lại thôi, quay lưng ra đi.
Cả ngày ở nhà một mình, bà mẹ thắc mắc về cái nhìn của Harry và mãi đến xế chiều bà mới hiểu. Bà đã gọi Harry bằng “con”. Đây là lần đầu tiên bà gọi Harry như thế. Bà đặt giỏ kim chỉ xuống, nhìn thẳng về phía cuối phòng. “Trời ơi, ta đã quá độc ác. Harry đã đau đớn vì sự độc ác đó trong bao năm qua mà ta có hay biết gì đâu”.
Đêm ấy, Harry về sớm, lên lầu tắm rửa trước khi gặp mẹ. Khi thấy mẹ, cậu không đụng tới mẹ và bà hiểu Harry biết rõ là mẹ không muốn cậu chạm tới. Bây giờ bà mới nhớ ra là Harry không hề đến gần và chạm tới người bà ngay từ lúc hãy còn thơ và bà cứ để y như vậy. Bây giờ, bà muốn đưa hai cánh tay ra nhưng bà biết làm như vậy sẽ khiến cho Harry bỡ ngỡ và ngượng.
Hai mẹ con vừa ăn vừa thảo luận về âm nhạc và Harry cho mẹ biết cậu đang tập các ngón đàn cầu kỳ khó khăn. Cậu hỏi thăm công việc làm của mẹ. Bà cho biết:
- Ngoài may vá, mẹ không làm gì khác.
Harry:
- Con mong rằng mẹ sẽ không cô đơn.
Bà mẹ:
- Không. Trước đây mẹ đinh ninh là mẹ sẽ cô đơn khi Lane đi rồi. Nhưng bây giờ mẹ không cô đơn nữa.
Harry nhìn mẹ một cách kỳ lạ, một cái nhìn chứa đựng nhiều hiểu biết. Bà mẹ nghĩ thầm: “Nó biết hết tất cả. Mình không thấy gì trong hồn nó, còn nó thì biết hết tất cả về mình”.
Bà đứng lên bên kia bàn. Những giọt lệ đã không chảy ra trong buổi sáng, lúc tiễn Lane đi, bây giờ trào ra. Harry trông thấy và bước nhanh về phía mẹ nhưng cậu vẫn không đụng tới mẹ. Cậu lo lắng hỏi:
- Mẹ không được khỏe?
Bà mẹ nắm lấy tay con bảo:
- Con ra phòng ngoài với mẹ. Mẹ muốn nói chuyện này với con.
° ° °
Harry cho hai bàn tay vào túi áo, ôn tồn nói:
- Không ai nói cho con hết. Con không nhớ con biết chuyện ấy vào lúc nào.
Hai mẹ con nói chuyện một lúc lâu và bà mẹ cảm thấy khoan khoái lạ lùng. Bao nhiêu thắc mắc mà bà mang nặng trong lòng đã được thanh toán.
Harry tiếp tục nói:
- Con biết điều đó có lẽ vào lúc con lên bảy. Thoạt tiên, con chỉ nghĩ là mẹ không ưa con. Thế rồi con bắt đầu suy nghĩ tại sao... và sau một thời gian con hiểu. Đó là tại vì con trông giống cha.
Bà mẹ giựt mình khi nghĩ trong mười năm trời, Harry đã chịu đựng những đau khổ mà trước đó bà đã chịu đựng. Vậy mà bà không hề hay biết gì.
Harry nói tiếp:
- Mãi cho đến khi con lớn lên, khi con lên mười ba con mới hiểu thêm. Phải rồi, vào dịp ngày sanh nhựt của con. Mẹ có nhớ là năm đó, mẹ cho con một con dao? Con ao ước con dao đó từ lâu. Và mẹ đã cho con món quà đó đúng với ý muốn của con...
Bà mẹ cắt lời:
- Nhưng con đã cho Lane con dao đó ngay trong đêm ấy. Mẹ nghĩ là con không thích.
Harry nói tiếp:
- Lane muốn con dao đó ngay khi thấy. Và con thấy mẹ cũng muốn cho Lane một con dao như thế. Cho nên con cho anh ấy con dao của con. Từ ngày đó, con biết là mẹ thương Lane nhiều hơn con, vì mẹ đã để cho con tặng Lane con dao đó.
Một lần nữa bà mẹ không nói nên lời. Hai mẹ con im lặng một lúc khá lâu.
- Đến lúc nào... con mới biết là con giống tánh mẹ.
Harry:
- Con nghĩ là con biết điều đó từ lâu. Bởi vì con luôn luôn thông cảm với mẹ. Con luôn luôn biết những gì mẹ nghĩ ngợi và rung cảm.
Bà mẹ khẽ kêu lên.
- Trời ơi!
Bà đứng lên, bước tới, đặt hai bàn tay lên vai Harry. Cậu nhìn lên, mỉm cười thường nhật, nụ cười thật buồn khiến bà mẹ thấy rờn rợn.
Bà nói:
- Mẹ cảm thấy như là mẹ thật sự hiểu được tâm hồn con. Mẹ đã tự trách mẹ về những sai lầm của mẹ trong những thời gian qua. Harry, con có tha thứ cho mẹ chăng?
Hai má Harry ửng đỏ và bà mẹ thấy mấy giọt nước mắt trên má con.
Harry nhìn xuống và môi cậu run run. Cậu lau nước mắt, thở dài. Sau đó cậu mới có thể nói:
- Cố nhiên. Mẹ không nên thắc mắc nghĩ ngợi. Mỗi người đều có cảm nghĩ riêng tư. Con biết điều đó từ lâu.
➖➖➖