
Lời tựa:
Thưa anh/chị BelUnion, hôm nay “Tiểu thuyết chiều thứ Bảy” xin chen ngang, tạm thời ngắt mạch tiểu thuyết “Tố Tâm” của Hoàng Ngọc Phách một số để viết về một người đặc biệt: nhà bác học, doanh nhân người Bỉ tên là Ernest Solvay. Hôm nay (16/4) là ngày sinh của ông. Vì sao “Tiểu thuyết chiều thứ Bảy” lại viết về Ernest Solvay? Gốc vấn đề là theo yêu cầu của anh Bảy (anh Đỗ Tấn Sĩ). 😊 Sâu xa hơn một chút, chả phải tất cả chúng ta đều chia sẻ một quá khứ êm đềm, bình yên, hạnh phúc, thời gian tuổi trẻ tươi đẹp trên đất Belgium đó sao?! Vậy nên tìm hiểu thêm về các bác học, doanh nhân người Belgium hẳn sẽ đem lại nguồn cảm hứng cho tất cả chúng ta.
Nhận được nhiệm vụ từ anh Bảy là tôi “lao ngay vào” tìm kiếm tài liệu trên Internet. Tuy nhiên, trái với tưởng tượng lúc ban đầu, tài liệu viết về Ernest Solvay công khai (public) trên Internet khá khiêm tốn và đôi lúc gây phân vân. Ví dụ, tôi đã lang thang tìm các tài liệu viết về gia phả của ông. Tôi cũng đã tìm được vài phả hệ (family trees) viết về dòng họ Solvay. Nhưng trớ trêu là ở chỗ, thông tin trong các phả hệ này không thống nhất với nhau.
Lại xin nói về thông tin xuất bản công khai trên Wikipedia. Chúng ta đều biết rằng Wikipedia là kho dữ liệu do người dùng biên soạn, tự chịu trách nhiệm về tính xác thực thông tin. Vì vậy, thông tin trên đó không có gì đảm bảo chắc chắc đúng 100% cả. Dù sao, theo tôi, đối với các vĩ nhân, bác học cách đây hàng trăm năm thì các soạn giả thường tỏ ra rất thận trọng. Vì vậy, trong trường hợp này, độ tin cậy khá cao.
Trong mọi trường hợp, nếu anh/chị phát hiện thấy sai sót hoặc thiếu thì nhờ anh/chị gửi phản hồi qua email (lv_loi@yahoo.com) hoặc thông qua phần “comment” trên diễn đàn BelUnion (Facebook). Sau khi nhận được ý kiến đóng góp của anh/chị tôi sẽ trực tiếp sửa đổi, bổ sung. Trân trọng cảm ơn anh/chị trước.
Bài viết này được chia thành các phần: ①. Tiểu sử, ②. Công ty Solvay &Cie, ③. Hội nghị Solvay, ④. Solvay với Việt Nam. Tôi tham chiếu khá dài phần “②. Công ty Solvay &Cie” vì quan niệm rằng lịch sử phát triển công ty này cũng là lịch sử phát triển của doanh nhân, doanh nghiệp Bỉ, và trong một chừng mực nào đó, cũng là lịch sử của Vương quốc Bỉ. Phần “③. Hội nghị Solvay” tôi mô tả khá chi tiết vì cho rằng rất nhiều anh/chị BelUnion hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, hoặc xúc tiến thúc đẩy nghiên cứu khoa học, sẽ thấy thú vị. Phần “④. Solvay với Việt Nam” đề cập đến các khóa đào tạo cấp cao học (thạc sỹ) phối hợp giữa Solvay Brussels School of Economics and Management với trường ĐH Kinh tế Quốc dân và trường ĐH Mở TP. HCM.
①. Tiểu sử (nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/Ernest_Solvay)
Sinh ra ở Rebecq, ông đã không học đại học được do bị chứng viêm màng phổi cấp tính. Ông đã làm việc trong nhà máy hóa học của chú từ năm 21 tuổi.
Năm 1861, ông phát triển công nghệ amonia - sôđa để sản xuất sôđa (natri cacbonat khan) từ nước muối (như một nguồn chloride natri) và đá vôi (như một nguồn calci cacbonat). Quá trình này là một cải tiến so với công nghệ Leblanc trước đó.
Ông thành lập công ty Solvay & Cie (trong tiếng Pháp: “Cie” có nghĩa là “công ty”) và thành lập nhà máy đầu tiên của mình tại Couillet (nay đã sáp nhập vào Charleroi, Bỉ) vào năm 1863 và tiếp tục hoàn thiện quá trình cho đến năm 1872, khi ông sáng chế nó. Ngay sau đó, các nhà máy chế biến của Solvay được thành lập tại Anh, Hoa Kỳ, Đức và Áo. Hiện nay, khoảng 70 nhà máy chế biến của Solvay vẫn hoạt động trên toàn thế giới.
Việc khai thác bằng sáng chế của ông mang lại cho Solvay sự giàu có đáng kể, mà ông đã sử dụng cho mục đích từ thiện, bao gồm việc thành lập Viện nghiên cứu Xã hội học (Institut des Sciences Sociales) hoặc Viện Xã hội học tại Đại học Tự do Brussels (bây giờ được chia thành Université Libre de Bruxelles và Vrije Universiteit Brussel), cũng như các Viện nghiên cứu Vật lý và Hóa học Quốc tế. Năm 1903, ông thành lập Trường kinh doanh Solvay (Solvay Business School), cũng là một phần của Đại học Tự do Brussels. Năm 1911, ông khởi xướng một loạt các hội nghị quan trọng về vật lý, được biết đến là Hội nghị Solvay (Solvay Conferences), với những người tham gia là những nhà khoa học nổi tiếng như Max Planck, Ernest Rutherford, Maria Skłodowska-Curie, Henri Poincaré và Albert Einstein (lúc này Einstein chỉ mới 32 tuổi). Một hội nghị sau đó có sự tham gia của Niels Bohr, Werner Heisenberg, Max Born, và Erwin Schrödinger.
Ông đã hai lần được bầu vào Thượng viện Bỉ, đại diện cho Đảng Tự do và được trao danh hiệu danh dự của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao vào cuối cuộc đời ông. Solvay, New York và Rosignano Solvay, các địa điểm của các nhà máy chế biến Solvay đầu tiên ở Hoa Kỳ và ở Ý cũng được đặt tên theo ông.
Solvay qua đời tại Ixelles ở tuổi 84 và được mai táng ở Nghĩa trang Ixelles, Bruxelles.
-----
✪ Rebecq (nơi sinh của Ernest Solvay) ở đâu? Đây là câu hỏi tò mò đối với phần lớn trong chúng ta vì cái tên Rebecq không phải quá nổi tiếng. Vào thời @Internet, chúng ta dễ dàng tìm được địa chỉ này trên Google Maps. Để cho các cư học sỹ và bà con đã đến Belgium năm 2019 dễ hình dung, Rebecq nằm trên đường đi từ Bruxelles đến Mons. Căn cứ theo chỉ dẫn của Google Maps, đi từ Ixelles (nơi ông yên nghỉ) đến Rebecq có quãng đường khoảng 32km. Nếu đi bằng xe hơi không vào giờ cao điểm thì chỉ cần 40 phút là đến nơi.
Nói thêm: Rebecq là một đô thị của Wallonia nằm trong tỉnh Walloon Brabant của Bỉ (có 3 quận: Bierghes, Rebecq-Rognon và Quenast). Cư dân chỉ khoảng 11 nghìn người. Rebecq cũng có một website anh/chị nhé: https://www.rebecq.be/ với slogan trong tiếng Pháp là “à la une” (tạm dịch: điểm chiếu sáng) với ảnh biểu trưng là Bánh xe nước của Grand Moulin d'Arenberg trên sông Senne (khác sông Seine bên Pháp anh/chị nhé 😊). Xem ảnh ở dưới. Trên Wikipedia, Rebecq được soạn thảo rất chi tiết, mời anh/chị tham khảo: https://fr.wikipedia.org/wiki/Rebecq.

Bánh xe nước của Grand Moulin d'Arenberg trên sông Senne.
-

Đài tưởng niệm anh em Solvay trên quảng trường khu đô thị Rebecq.
-----
✪ Nghĩa trang Ixelles ở đâu? Tất nhiên, bằng Google Maps anh/chị dễ dàng tìm thấy nghĩa trang Ixelles thuộc quận Ixelles của Bruxelles, Belgium. Nhưng vì sao lại có câu hỏi này? Thưa anh/chị vì số nhà 14 Guillaume Gilbert cách nghĩa trang Ixelles có 500 mét thôi. Chú thích: 14 Guillaume Gilbert là nơi các cư học sỹ học ở trường Université Libre de Bruxelles đã tá túc ở đây hơn 4 năm (1980-1984).

Mộ Solvay ở nghĩa trang Ixelles.
-----
②. Vài nét về công ty Solvay & Cie (Nguồn: https://www.solvay.com)
✪ Giai đoạn 1863-1885
Thời tiên phong. Solvay & Cie ra đời vào năm 1863. Đây là thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ hai. Belgium đứng ở đâu trên bản đồ cách mạng công nghiệp? Thưa anh/chị, Belgium lúc dó là nước công nghiệp hóa xếp thứ hai trên thế giới (chỉ sau nước Anh), xếp trên cả các cường quốc khác như Pháp, Đức, Mỹ. Kỷ nguyên dầu mỏ chưa ra đời. Ai là những người tiên phong về phát minh và sản xuất công nghiệp cùng thời với Solvay? Michael Faraday phát minh ra động cơ điện vào năm 1821. James Clerk Maxwell đặt nền tảng về điện và điện từ vào các năm 1861, 1862. Các nhà phát minh vĩ đại thời kỳ này còn phải kể đến Edison, Nobel, Bell, Marconi.
Tiên phong trong ngành công nghiệp nặng về hóa chất ở Mỹ. Solvay đã đi tiên phong trong ngành công nghiệp nặng về hóa chất ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ vào năm 1881. Nhà máy Syracuse (NY), nhà máy đầu tiên ở Mỹ sản xuất tro soda, nằm ở một thị trấn, thị trấn này sau đó được đặt theo tên là Solvay.
Doanh nhân khôn ngoan và bản lĩnh. Ở vào tuổi 23 (năm 1861) Ernest Solvay đã ý thức được giá trị của sở hữu trí tuệ nên đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế (patent): sản xuất sôđa (natri cacbonat khan) từ nước muối (như một nguồn chloride natri) và đá vôi. Bằng sáng chế đầu tiên này bị hủy bỏ, vì nguyên lý phản ứng hóa học đã được các nhà hóa học biết đến từ lâu trên lý thuyết. Tuy thất vọng nhưng không nản chí, ông vẫn quyết tâm nộp đơn xin cấp bằng sáng chế lần 2 vào năm 1863 với sự giúp sức của luật sư Eudore Pirmez. Lần này là bằng sáng chế về quy trình và thiết bị, chứ không phải sáng chế về nguyên lý. Ông đã thành công.
Là một trong những công ty đa quốc gia đầu tiên trên thế giới. Solvay là một trong những công ty đa quốc gia sớm nhất và tận dụng lợi thế của sự mở rộng phi thường của nền kinh tế thế giới vào khoảng thời gian một phần tư cuối của thế kỷ 19. Ngay từ những năm 1880, Solvay đã có các nhà máy thuộc sở hữu hoàn toàn của công ty hoặc sở hữu thông qua quan hệ đối tác, kéo dài từ Michigan (Hoa Kỳ) đến vùng thảo nguyên Urals xa xôi thuộc miền tây nước Nga. Thời điểm đó, việc đi lại chủ yếu bằng tàu thủy thôi anh/chị nhé, chưa có máy bay đâu. Trước Chiến tranh Thế giới Thứ nhất, Solvay là công ty đa quốc gia lớn nhất thế giới. Vào đầu thế kỷ XX, Solvay là công ty sản xuất một sản phẩm dẫn đầu một ngành công nghiệp đang phát triển nhanh chóng. Với các công ty liên doanh ở Anh (Brunner, Mond & Co), Đức (Deutsche Solvay Werke), Áo-Hungary (Oesterreichischer Verein), Mỹ (Solvay Process Co) và Nga (Lubimoff Solvay & Cie), Tập đoàn Solvay sở hữu 32 nhà máy, sử dụng 25.000 lao động và sản xuất gần hai triệu tấn kiềm. Như vậy, đây là tập đoàn hóa chất đa quốc gia lớn nhất trên thế giới cả về lực lượng lao động lẫn sản lượng.
Nhà máy Couillet năm 1877. Solvay đã xây dựng nhà máy công nghiệp đầu tiên ở Couillet, Bỉ. Couillet nằm ở trung tâm khu công nghiệp sản xuất thủy tinh của Charleroi và do đó là một địa điểm lý tưởng để sản xuất tro soda. Đây cũng là quê hương của các gia đình Pirmez, Nélis và Lamberts, nhóm bạn thân thiết, những người ủng hộ buổi sơ khai ban đầu mà không có họ thì công ty Solvay đã không chào đời.
Một câu chuyện kinh doanh của nội bộ các gia đình. Solvay & Cie được thành lập vào năm 1863 với tư cách là một công ty hợp danh hữu hạn, góp vốn là các thành viên gia đình và chủ sở hữu của các doanh nghiệp quy mô nhỏ tại địa phương. Cổ phần thuộc sở hữu của anh chị em Solvay, cũng như các đối tác cùng góp vốn từ gia đình Pirmez, Lambert, Nélis và Sabatier. Cho đến năm 1967, cổ phiếu chưa bao giờ được bán cho người ngoài trừ một vài ngoại lệ hiếm hoi. Ngày nay, hậu duệ của những gia đình này vẫn kiểm soát một lượng cổ phiếu khá lớn, chủ yếu thông qua công ty quản lý vốn Solvac.

Ảnh các gia đình khởi nghiệp công ty Solvay & Cie
-
✪ Giai đoạn 1885-1914.
Củng cố quyền lực. Solvay là doanh nghiệp đi đầu trong quá trình toàn cầu hóa công nghiệp lần đầu tiên diễn ra vào cuối thế kỷ 19. Nhờ có mạng lưới quốc tế rộng khắp và lâu đời, công ty đã đóng góp vào sự phát triển công nghiệp của nhiều quốc gia mà công ty có chi nhánh – trực tiếp hoặc thông qua quan hệ đối tác. Một công ty tiên phong toàn cầu trong lĩnh vực của mình, Solvay cũng được nhìn nhận đã có các chương trình phúc lợi xã hội phổ quát và đã tài trợ cho khoa học hàn lâm.
Thành phố Khoa học ở Công viên Léopold, Bruxelles. Ernest Solvay gọi khoa học là “đứa con thứ năm” của mình. Mặc dù bệnh viêm màng phổi khiến ông không thể vào đại học, nhưng sau khi tích lũy được tài sản, ông đã dành thời gian và tiền bạc để nghiên cứu khoa học. Một số viện do ông thành lập được mô tả trong ảnh dưới đây từ trái sang phải: Physiology (Sinh lý học - 1895), Trường Kinh doanh (1903) và Xã hội học (1902), tất cả đều là một phần của “Cité Scientifique” (Đô thị Khoa học) được thành lập ở Bruxelles tại Parc Léopold (Công viên Léopold), gần trụ sở EU (Liên minh Châu Âu) ngày nay.

“Cité Scientifique” (Đô thị Khoa học)
-
Đam mê Vật lý. Ernest Solvay yêu thích Vật lý nhất. Ông đã tài trợ tổ chức Hội nghị Vật lý tại Bruxelles quy tụ những nhà vật lý lỗi lạc nhất mọi thời đại. Hội nghị đầu tiên, được tổ chức vào năm 1911, tập hợp các tên tuổi lẫy lừng như Einstein, Curie, Langevin, Nernst, Planck, Brillouin, Lorentz, Rutherford, Poincaré và những người khác. Một hội nghị tương tự như vậy về Hóa học đã được tổ chức từ năm 1922, và ông đã lập ra các Viện chuyên chỉ để tổ chức các Hội nghị (Vật lý, Hóa học) một cách thường xuyên, kể từ đó cho đến tận ngày nay.
Tập trung vào khoa học và giáo dục. Hoạt động từ thiện của Solvay luôn tập trung chủ yếu vào khoa học và giáo dục. Nhân kỷ niệm 50 năm thành lập vào năm 1913, Tập đoàn đã tặng những món quà lớn cho các trường đại học ở Châu Âu, Hoa Kỳ và Congo, đồng thời thành lập một Viện giáo dục cho công nhân ở Bruxelles. Tại các khu công nghiệp của mình trên toàn thế giới, Solvay đã thu xếp và trợ cấp dịch vụ giữ trẻ ban ngày, mở các trường tiểu học và các trại hè cho trẻ em. Solvay cũng cấp học bổng cho những công nhân tài năng.
✪ Giai đoạn 1914-1949.
Sống sót qua 2 đại chiến thế giới. Chiến tranh Thế giới Thứ nhất bùng nổ đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên và sự ra đời của một trật tự thế giới mới. Các công ty đa quốc gia đột nhiên phải đương đầu với sự gia tăng của các đối kháng của chủ nghĩa dân tộc. Bản thân bộ mặt của ngành công nghiệp hóa chất đã thay đổi rất nhiều. Solvay đã phải thích nghi bằng cách giữ vai trò lãnh đạo thông qua liên doanh và tính độc đáo về công nghệ.
Trong Thế chiến I, người dân Bỉ đã phải chịu đựng tình trạng thiếu lương thực và việc sản xuất trong nhiều lĩnh vực bị chấm dứt hoàn toàn. Ủy ban Quốc gia về Cứu trợ và Lương thực (CNSA: Comité National de Secours et d'Alimentation) được thành lập bởi các chính trị gia và các nhà công nghiệp vào năm 1914. Ernest Solvay, người đã quyên góp 1 triệu franc, trở thành chủ tịch của Ủy ban. Tổ chức tư nhân này thậm chí còn hoạt động giống như một “chính phủ thứ hai của Bỉ” trong chiến tranh. Các nhà quản lý khác của Solvay cũng đóng một vai trò nào đó, bao gồm Emmanuel Janssen và Louis Solvay.
Sau khi Ernest Solvay qua đời vào năm 1922 ở tuổi 83, không có ai có tố chất lãnh đạo bẩm sinh tầm vóc tương đương có thể thay thế được ông ngay. Do đó, lãnh đạo tập đoàn đã trở thành một tập thể lãnh đạo. Trong nội bộ Ban lãnh đạo, mỗi người được phân công chịu trách nhiệm về một số quốc gia liên doanh và hoạt động của tập đoàn tại các quốc gia đó.
Hai lần trong lịch sử, Solvay phải chịu đựng nhiều mất mát. Đầu tiên, vào năm 1917, khi cuộc cách mạng Bolshevik dẫn đến việc tịch thu các nhà máy và hầm mỏ ở Nga. Thứ hai, sau Thế chiến II, khi 15 địa điểm công nghiệp Solvay bị quốc hữu hóa ở Romania, Hungary, Đông Đức, Nam Tư, Tiệp Khắc và Ba Lan. Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, song Solvay không thể nhận được các khoản bồi thường trong hầu hết các trường hợp.
Solvay thực sự bị cuốn vào Thế chiến I. Trụ sở chính của tập đoàn nằm tại Bỉ “trung lập”, tuy nhiên đã bị quân Đức chiếm đóng gần như hoàn toàn. Tập đoàn sở hữu các nhà máy ở hầu hết các quốc gia hiếu chiến. Tệ hơn nữa: các công ty con nước ngoài của tập đoàn lại đối đầu trực tiếp với nhau. Trong Thế chiến Thứ hai, Solvay lo lắng về số phận của các địa điểm công nghiệp của mình ở cả châu Âu do Đức Quốc xã thống trị và khu vực Đồng minh. Ernest-John Solvay và anh rể René Boël lần lượt chịu trách nhiệm duy trì quyền tự chủ của công ty ở cả hai khu vực.
Mất quyền lực ở Mỹ. Trong Thế chiến I, Hoa Kỳ thể hiện vai trò lãnh đạo trong cả chính trị lẫn kinh tế. Tuy nhiên, đối với Solvay, Mỹ đã đặt ra những thách thức lớn. Solvay nắm giữ quyền lợi trong hai công ty: Solvay Process Co và Semet-Solvay Co. Một mối quan tâm khác là sự sụp đổ của Thị trường Chứng khoán năm 1929. Mặc dù bản thân Solvay không bị ảnh hưởng quá nặng, nhưng ngân hàng đầu tư tư nhân “Mutuelle Solvay” của Tập đoàn đã mất hàng triệu USD và phải tái cơ cấu.
Hội nghị Vật lý Solvay 1927. Có lẽ Hội đồng Vật lý nổi tiếng nhất là Hội nghị Quốc tế Solvay lần thứ năm về Electron và Photon diễn ra vào năm 1927, nơi lý thuyết mới hình thành của vật lý lượng tử chiếm vị trí trung tâm. Các nhân vật hàng đầu là Albert Einstein và Niels Bohr đã có tranh luận nổi tiếng về cơ học lượng tử tại hội nghị. 17 trong số 29 người tham dự hội đã đoạt giải Nobel.
Bị cuốn vào vòng xoáy lịch sử châu Âu. Dưới chế độ độc tài của Hitler, các công ty con của Solvay phải chịu sự điều chỉnh của hệ thống Verwaltung (sung công). Việc này đã tước quyền quản lý của Ban lãnh đạo tập đoàn đặt tại Bruxelles trong việc giám sát hiệu quả các nhà máy của họ. Tuy nhiên, bộ máy lãnh đạo tập đoàn, những người nắm giữ vai trò trọng trách, đã thể hiện sự trung thành với công ty và giúp công ty chống lại thành công các âm mưu thôn tính do các đối thủ cạnh tranh chính của Solvay ở Đức và Đông Âu xúi giục. Công ty được thành lập dưới thời Bismarck; đặt trong phần tiếp theo bởi Đức Quốc xã; bị quốc hữu hóa tại nhiều nước; bị người Nga tháo dỡ một phần; phục hồi sau sự sụp đổ của Bức tường Berlin; và hồi sinh để đối mặt với toàn cầu hóa.
✪ Giai đoạn 1949-1975.
Đa dạng hóa và mở cửa. Trong suốt “ba mươi năm huy hoàng” kéo dài từ ngay sau chiến tranh đến giữa những năm 1970, nền kinh tế thế giới lúc đó vẫn ở trong tình trạng đầy biến động. Solvay đa dạng hóa rất nhiều và đến gần hơn với người tiêu dùng. Công ty hợp danh tư nhân đã chuyển mình thành một công ty cổ phần được niêm yết công khai, mặc dù phần lớn vẫn do các gia đình sáng lập của công ty kiểm soát.
Nghiên cứu là chìa khóa. Đa dạng hóa sang các lĩnh vực mới đòi hỏi phải nghiên cứu! Solvay đã mở trung tâm nghiên cứu của mình tại Neder-over-Heembeek (NOH) vào năm 1953. Ngày nay, khuôn viên NOH là trụ sở chính của tập đoàn. Nếu như vào năm 1950, danh mục sản phẩm của Solvay hầu như chỉ giới hạn trong tro soda, xút ăn da và các dẫn xuất clo vô cơ, thì đến năm 1967, gần một nửa doanh thu của công ty nằm ngoài các lĩnh vực trên: chế biến PVC, peroxit và nhựa.
Kỷ niệm 100 năm. Vào thời điểm công ty kỷ niệm 100 năm thành lập, vẫn chỉ có các thành viên trong gia đình lãnh đạo công ty quản lý. Tâm trạng rất phấn chấn, lần này là do một chương trình đa dạng hóa đầy tham vọng đang bắt đầu đơm hoa kết trái.
Gần gũi hơn với người tiêu dùng. Cho đến cuối những năm 60, Solvay chỉ phục vụ các thị trường công nghiệp. Tuy nhiên, đến năm 1967, công ty bắt đầu mở rộng sang các sản phẩm tiêu dùng. Tiếp thị đóng một vai trò lớn hơn. Để khởi động và phát triển hoạt động PVC của mình, Solvay đã thành lập liên doanh Solvic với Imperial Chemical Industries, đối tác lâu năm của họ ở Anh.
Peroxit, con đường thứ hai để đa dạng hóa. Ngoài nhựa, một lĩnh vực đa dạng hóa khác là peroxit. Tập đoàn đã nhận được giấy phép cho một quy trình sản xuất thuộc sở hữu của IG Farben để bồi thường thiệt hại chiến tranh ở Đức, và sau đó bắt đầu tự nghiên cứu quy trình này vào năm 1951. Trong số nhiều ứng dụng, hydrogen peroxide, một chất tẩy trắng và khử trùng được sử dụng trong mỹ phẩm ngành công nghiệp. Interox là tên của liên doanh hàng đầu thế giới của Solvay được thành lập vào năm 1971 với công ty Laporte của Anh.
Công khai (trở thành công ty đại chúng). Năm 1967, Solvay chuyển từ quan hệ đối tác rời rạc đã tồn tại hơn một thế kỷ thành một công ty đại chúng nổi tiếng. Động thái này rất quan trọng để có thể xuất vốn cho các hoạt động mới. Tuy nhiên, các gia đình sáng lập vẫn giữ phần lớn cổ phần. Ưu thế của họ càng được củng cố vào năm 1983 với việc tạo ra công ty quản lý vốn Solvac, nhưng công ty này lại không mở cửa cho các nhà đầu tư đại chúng. Tuy nhiên, việc công khai đã bắt đầu một chương mới trong lịch sử của Tập đoàn với việc những người không phải là thành viên gia đình hiện được đề cử vào Ban điều hành.
Solvay trở lại Mỹ! Solvay trở lại Mỹ với tư cách là một nhà công nghiệp nghiêm túc vào năm 1974 với việc mua hoạt động polyethylene mật độ cao (HDPE) của Celanese Corp, đó là một trong những cơ sở sản xuất lớn nhất của Mỹ, ở Deer Park, bang Texas. Bước đi chiến lược này được thực hiện dưới sự lãnh đạo của Jacques Solvay. Công ty con mua lại có tên là Soltex Polymer Corporation, vì quyền sử dụng tên Solvay ở Mỹ vẫn thuộc sở hữu của Allied Chemical! (Một chi tiết rất thú vị về sở hữu trí tuệ!)
Vàng đen trỗi dậy. Từ than đá đến dầu mỏ ... sự trỗi dậy của ngành hóa dầu. Chỉ trong vòng vài năm, Solvay đã trở thành nhà sản xuất PVC lớn nhất ở châu Âu. Việc đó làm gia tăng sự phụ thuộc của công ty vào một nguyên liệu mà công ty không chủ động cung cấp: ethylene, từ dầu mỏ. Vì vậy, kể từ thời điểm đó trở đi, kết quả tài chính của Solvay đã bị ràng buộc một phần vào giá dầu.
✪ Giai đoạn 1975-2008.
Đối mặt với những thách thức toàn cầu. Khi thế kỷ 20 sắp kết thúc, nhiều thách thức đặt ra khi các cơ hội kinh doanh ngày càng trở nên toàn cầu hoá. Các nền kinh tế và xã hội đã bị biến đổi đáng kể do hậu quả của cú sốc dầu mỏ, kết thúc chiến tranh lạnh và sự ra đời của thời đại thông tin. Solvay đã phản ứng với những thay đổi này bằng cách phát triển sang lĩnh vực khoa học sự sống (life sciences), bằng cách tăng cường sự hiện diện của mình vào các thị trường mới nổi và bằng cách khoanh vùng lại danh mục đầu tư của mình.
Cuộc cách mạng sinh hóa. Sau cuộc khủng hoảng dầu mỏ, Solvay nhận ra rõ ràng cần phải giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ và chuyển sang các hoạt động ít mang tính chu kỳ hơn. Khoa học sự sống là một lĩnh vực đầy hứa hẹn, bao gồm sức khỏe con người và động vật, bảo vệ cây trồng, enzym (men) và hơn thế nữa. Solvay chủ yếu xây dựng các hoạt động khoa học sự sống của mình dựa trên sự hỗ trợ của các công ty đã mua lại (Kali-Chemie, Salsbury, Duphar…). Tập đoàn ngày càng chú trọng đến sức khỏe con người với nhiều khoản đầu tư lớn được thực hiện trong lĩnh vực này.
Solvay trở lại phương Đông (Đông Âu)! Sự sụp đổ của Bức tường Berlin có ý nghĩa to lớn đối với Solvay với tư cách là một công ty. Solvay đã khôi phục nhà máy Bernburg của mình một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, bối cảnh kinh tế ảm đạm ở châu Âu thống nhất đã cản trở sự mở rộng nhanh chóng hơn sang Đông Âu. Sau nhiều năm nỗ lực đáng kể và việc mua lại nhà máy tro soda Devnya ở Bulgaria vào năm 1996, Solvay đã thực sự trở lại phương Đông.
Solvay chuyển sang các khu vực phát triển nhanh. Vào những năm 1980, Solvay hiện diện phần lớn ở Thế giới phương Tây. Châu Á trở thành ưu tiên từ những năm 1990, với việc Solvay ban đầu tập trung vào Thái Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản. Nhưng đó mới chỉ là khởi đầu. Các cuộc đàm phán bắt đầu ở Ấn Độ. Và sau nhiều nỗ lực kiên trì, Solvay cuối cùng cũng thành lập một hợp doanh hiệu quả ở Trung Quốc.
Ban điều hành năm 1995. Daniel Janssen là Giám đốc điều hành cuối cùng mang dòng máu từ gia đình những người sáng lập. Khi về hưu vào năm 1998 và trở thành Chủ tịch Hội đồng quản trị, Aloïs Michielsen trở thành CEO đầu tiên không thuộc dòng dõi các gia đình sáng lập. Sau đó, vào năm 2006 ông được tiếp bước bởi một cựu binh khác của công ty, Christian Jourquin. Trong bức tranh của Ban điều hành công ty năm 1995, tất cả các thành viên, ngoại trừ Daniel Janssen, đều là những người được thuê làm công tác quản lý điều hành.

Ban điều hành năm 1995
-
Loại bỏ polyolefin. Vào đầu thế kỷ 21, Solvay ngày càng khó chấp nhận các hoạt động kinh doanh theo chu kỳ của mình. Hoạt động polyolefin của Solvay đặc biệt dễ bị tổn thương. Vào tháng 8 năm 2001, Tập đoàn ký một thỏa thuận với British Petroleum (BP), bán tất cả các hoạt động polyolefin của mình cho công ty dầu mỏ, mua lại các hoạt động sản xuất nhựa kỹ thuật đầy hứa hẹn của BP. Thỏa thuận vô cùng thuận lợi này đối với Solvay là một bước quan trọng trong sự phát triển của các hoạt động sản xuất polyme đặc biệt của công ty.
Đặc sản polyme: hướng tới các sản phẩm giá trị gia tăng. Đến năm 2000, Solvay bắt đầu tập trung vào nhựa kỹ thuật mang lại giá trị gia tăng cao hơn. Sự chú ý của Solvay đã bị thu hút bởi các hóa chất flo hóa và các hoạt động polyme hóa flo của Ausimont, một công ty con của Montedison. Sau những cuộc đàm phán lâu dài và khó khăn, vào tháng 1 năm 2003, các polyme flo của Solvay và Ausimont cuối cùng đã hợp nhất thành một công ty mới có tên là Solvay Solexis, đưa Solvay trở thành công ty hàng đầu thế giới về các sản phẩm có chứa flo.
✪ Giai đoạn 2008-nay.
Nâng cấp và chuyên môn hóa. Thập kỷ qua chứng kiến sự thay đổi mãnh liệt trong hồ sơ của Tập đoàn. Việc thoái vốn kinh doanh dược phẩm và mua lại Rhodia vào năm 2010-2011 đã mở đầu cho một quá trình biến đổi về chất một cách triệt để thành một công ty hóa chất đặc biệt và vật liệu tiên tiến.
Các biến chuyển lớn chỉ trong vài năm. Được dẫn dắt bởi Giám đốc điều hành Christian Jourquin, vào năm 2009, Solvay đã bán các hoạt động dược phẩm của mình cho Abbott, sử dụng số tiền thu được để tiếp quản công ty hóa chất Rhodia của Pháp. Việc sát nhập đã bổ sung thêm cho Solvay 65 cơ sở sản xuất trên toàn cầu ở 19 quốc gia khác nhau, các công ty con bán hàng tại nhiều hơn và năm trung tâm nghiên cứu. Rhodia mang lại thế mạnh trong thị trường hàng tiêu dùng và ô tô, cũng như vị trí dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực mới. Năm 2012, Jean-Pierre Clamadieu, Giám đốc điều hành của Rhodia, đã kế nhiệm Christian Jourquin thành người đứng đầu Solvay. Đây là dấu lần đầu tiên trong lịch sử của Tập đoàn: công ty sẽ được dẫn dắt bởi một Giám đốc điều hành, người đã xây dựng sự nghiệp của mình lúc đầu bên ngoài công ty.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo "xanh". Từ năm 2004 đến năm 2016, Solvay là nhà tài trợ chính cho dự án Solar Impulse, do Bertrand Piccard và André Borschberg đứng đầu. Mục tiêu là chế tạo một chiếc máy bay có thể bay vòng quanh thế giới, cả ngày lẫn đêm, chỉ sử dụng năng lượng mặt trời. Solvay đã đóng góp rất nhiều vào sự phát triển thông qua các nỗ lực nghiên cứu của mình và các chất tạo fluoropolyme và nhựa kỹ thuật cho pin, tế bào quang điện và các bộ phận cấu tạo nhẹ.
Các tiến hóa nhận diện thương hiệu. Cho đến năm 2013, biểu trưng của Solvay tiến hóa, thay đổi khá nhẹ nhàng. Vào tháng 1 năm 2013, logo mới của Tập đoàn là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất về sự chuyển đổi của công ty với bộ nhận diện thương hiệu mới, khác hẳn.

Bộ logo của Solvay qua các thời kỳ
-
③. Hội nghị Solvay (Nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/Solvay_Conference)
Hội nghị Solvay (tiếng Pháp: Congrès Solvay) là một hội nghị khoa học quốc tế về vật lý và hoá học được tổ chức tại Bruxelles, Bỉ. Tiếp nối thành công của hội nghị vật lý Solvay 1911, hội nghị khoa học đầu tiên có tầm cỡ quốc tế, nhà hóa học và công nghiệp người Bỉ Ernest Solvay từ năm 1912 đã tài trợ cho việc tổ chức các hội nghị khoa học tương tự như Hội nghị đầu tiên, nơi tập trung những nhà khoa học hàng đầu thế giới để thảo luận về những vấn đề đáng quan tâm nhất của hai lĩnh vực Hóa học và Vật lý. Hiện nay các hội nghị hóa học và vật lý được tổ chức luân phiên không định kỳ bởi Viện Solvay (International Solvay Institutes) có trụ sở tại Bruxelles. Các Hội nghị Solvay gần đây thường diễn ra theo chu kỳ ba năm:
Năm 1: Hội nghị Solvay về Vật lý;
Năm 2: không có hội nghị;
Năm 3: Hội nghị Solvay về Hóa học.
-
✪ Một số Hội nghị Solvay đáng chú ý.
Hội nghị đầu tiên. Hendrik Lorentz là chủ tọa (chairman) của Hội nghị, được tổ chức tại Bruxelles từ ngày 30 tháng 10 đến ngày 3 tháng 11 năm 1911. Chủ đề là Bức xạ (Radiation) và Lượng tử (Quanta). Hội nghị này đã xem xét các vấn đề theo hai cách tiếp cận, đó là vật lý cổ điển (classical physics) và thuyết lượng tử (quantum theory). Albert Einstein là nhà vật lý trẻ thứ hai lúc bấy giờ (trẻ nhất là Lindemann). Các thành viên khác của Hội nghị Solvay đều là các nhà vật lý lẫy lừng bao gồm Marie Curie, Ernest Rutherford và Henri Poincaré.

Ảnh chụp hội nghị đầu tiên vào năm 1911 tại khách sạn Metropole.
→ Ngồi (T–P): W. Nernst, M. Brillouin, E. Solvay, H. Lorentz, E. Warburg, J. Perrin, W. Wien, M. Curie, and H. Poincaré.
→ Đứng (T–P): R. Goldschmidt, M. Planck, H. Rubens, A. Sommerfeld, F. Lindemann, M. de Broglie, M. Knudsen, F. Hasenöhrl, G. Hostelet, E. Herzen, J. H. Jeans, E. Rutherford, H. Kamerlingh Onnes, A. Einstein and P. Langevin.
-
Hội nghị lần thứ ba. Hội nghị Solvay lần thứ ba về Vật lý được tổ chức vào tháng 4 năm 1921, ngay sau Thế chiến I. Hầu hết các nhà khoa học Đức bị cấm tham dự. Để phản đối hành động này, Albert Einstein, mặc dù đã từ bỏ quốc tịch Đức vào năm 1901 và trở thành công dân Thụy Sĩ, đã từ chối lời mời tham dự hội nghị và công khai từ bỏ mọi quốc tịch Đức một lần nữa. Bởi vì chủ nghĩa bài Do Thái đang gia tăng, Einstein đã nhận lời mời của Tiến sĩ Chaim Weizmann, chủ tịch của Tổ chức Chủ nghĩa Phục quốc Thế giới, đi đến Hoa Kỳ để quyên góp tiền.

Ảnh chụp Hội nghị lần thứ 3 năm 1921
-
Hội nghị lần thứ năm. Có lẽ hội nghị nổi tiếng nhất là Hội nghị Solvay lần thứ năm về Vật lý; được tổ chức từ ngày 24 đến ngày 29 tháng 10 năm 1927, chủ đề là Electron và Photon, và các nhà vật lý nổi tiếng nhất thế giới đã gặp nhau để thảo luận về lý thuyết lượng tử mới được xây dựng. Những nhân vật hàng đầu là Albert Einstein và Niels Bohr. 17 trong số 29 người tham dự đã hoặc đã trở thành người đoạt giải Nobel, bao gồm cả Marie Curie, người duy nhất trong số đó, đã giành được giải Nobel trong hai lĩnh vực khoa học riêng biệt. Những người tham dự Albert Einstein, Niels Bohr, Werner Heisenberg, Paul Dirac và Erwin Schrödinger về sau được liệt kê trong số mười nhà vật lý vĩ đại nhất mọi thời đại, trong một cuộc thăm dò ý kiến về các nhà vật lý hàng đầu của tạp chí Physics World năm 1999.

Hội nghị Solvay lần thứ 5 năm 1927 về Cơ học Lượng tử. Ảnh của Benjamin Couprie, Viện Quốc tế Vật lý Solvay (Institut International de Physique Solvay, Brussels, Belgium).
---
✪ Danh mục Hội nghị Solvay về Vật lý.
No
|
Year
|
Title
|
Translation
|
Chair
|
1
|
1911
|
La théorie du rayonnement et les quanta
|
The theory of radiation and quanta
|
Hendrik Lorentz (Leiden)
|
2
|
1913
|
La structure de la matière
|
The structure of matter
|
3
|
1921
|
Atomes et électrons
|
Atoms and electrons
|
4
|
1924
|
Conductibilité électrique des métaux et problèmes connexes
|
Electric conductivity of metals and related problems
|
5
|
1927
|
Electrons et photons
|
Electrons and photons
|
6
|
1930
|
Le magnétisme
|
Magnetism
|
Paul Langevin (Paris)
|
7
|
1933
|
Structure et propriétés des noyaux atomiques
|
Structure & properties of the atomic nucleus
|
8
|
1948
|
Les particules élémentaires
|
Elementary particles
|
Lawrence Bragg (Cambridge)
|
9
|
1951
|
L'état solide
|
The solid state
|
10
|
1954
|
Les électrons dans les métaux
|
Electrons in metals
|
11
|
1958
|
La structure et l'évolution de l'univers
|
The structure and evolution of the universe
|
12
|
1961
|
La théorie quantique des champs
|
Quantum field theory
|
13
|
1964
|
The Structure and Evolution of Galaxies
|
J. Robert Oppenheimer (Princeton)
|
14
|
1967
|
Fundamental Problems in Elementary Particle Physics
|
Christian Møller (Copenhagen)
|
15
|
1970
|
Symmetry Properties of Nuclei
|
Edoardo Amaldi (Rome)
|
16
|
1973
|
Astrophysics and Gravitation
|
17
|
1978
|
Order and Fluctuations in Equilibrium and Nonequilibrium Statistical Mechanics
|
Léon Van Hove (CERN)
|
18
|
1982
|
Higher Energy Physics
|
19
|
1987
|
Surface Science
|
F. W. de Wette (Austin)
|
20
|
1991
|
Quantum Optics
|
Paul Mandel (Brussels)
|
21
|
1998
|
Dynamical Systems and Irreversibility
|
Ioannis Antoniou[9] (Brussels)
|
22
|
2001
|
The Physics of Communication
|
23
|
2005
|
The Quantum Structure of Space and Time
|
David Gross (Santa Barbara)
|
24
|
2008
|
Quantum Theory of Condensed Matter
|
Bertrand Halperin (Harvard)
|
25
|
2011
|
The Theory of the Quantum World
|
David Gross
|
26
|
2014
|
Astrophysics and Cosmology
|
Roger Blandford (Stanford)
|
27
|
2017
|
The Physics of Living Matter: Space, Time and Information in Biology
|
Boris Shraiman (Santa Barbara)
|
Chú ý: Theo thông báo của Viện Solvay:
Vì lý do khủng hoảng Covid-19, chúng tôi đã quyết định hoãn Hội nghị Solvay lần thứ 28 về Vật lý "Vật lý của thông tin lượng tử" (The physics of quantum information), dự kiến ban đầu vào tháng 10 năm 2020.
Các ngày mới của Hội nghị là Thứ Năm ngày 19 tháng 5 - Thứ bảy ngày 21 tháng 5 năm 2022 (CHỈ DÀNH CHO NHỮNG NGƯỜI ĐƯỢC MỜI THAM DỰ).
Sau Hội nghị là một sự kiện công khai được tổ chức vào Chủ nhật ngày 22 tháng 5 năm 2022.
Tại đây sẽ có hai bài giảng của các nhà khoa học đã tham gia Hội nghị Solvay lần thứ 28.
Các bài giảng này được mở cho công chúng, bất kỳ ai cũng có thể tham dự.
---
✪ Danh mục Hội nghị Solvay về Hóa học.
No
|
Year
|
Title
|
Translation
|
Chair
|
1
|
1922
|
Cinq Questions d'Actualité
|
Five topical questions
|
William Jackson Pope (Cambridge)
|
2
|
1925
|
Structure et Activité Chimique
|
Structure and Chemical Activity
|
3
|
1928
|
Questions d'Actualité
|
Topical Questions
|
4
|
1931
|
Constitution et Configuration des Molécules Organiques
|
Constitution and Configuration of Organic Molecules
|
5
|
1934
|
L'Oxygène, ses réactions chimiques et biologiques
|
Oxygen, and its chemical and biological reactions.
|
6
|
1937
|
Les vitamines et les Hormones
|
Vitamins and Hormones
|
Frédéric Swarts (Ghent)
|
7
|
1947
|
Les Isotopes
|
Isotopes
|
Paul Karrer (Zurich)
|
8
|
1950
|
Le Mécanisme de l'Oxydation
|
The mechanism of oxidation
|
9
|
1953
|
Les Protéines
|
Proteins
|
10
|
1956
|
Quelques Problèmes de Chimie Minérale
|
Some Problems of Inorganic Chemistry
|
11
|
1959
|
Les Nucléoprotéines
|
Nucleoproteins
|
Alfred Ubbelohde (London)
|
12
|
1962
|
Transfert d'Energie dans les Gaz
|
Energy transfer in gases
|
13
|
1965
|
Reactivity of the Photoexcited Organic Molecule
|
14
|
1969
|
Phase Transitions
|
15
|
1970
|
Electrostatic Interactions and Structure of Water
|
16
|
1976
|
Molecular Movements and Chemical Reactivity as conditioned by Membranes, Enzymes and other Molecules
|
17
|
1980
|
Aspects of Chemical Evolution
|
18
|
1983
|
Design and Synthesis of Organic Molecules Based on Molecular Recognition
|
Ephraim Katchalski (Rehovot) & Vladimir Prelog (Zurich)
|
19
|
1987
|
Surface Science
|
F. W. de Wette (Austin)
|
20
|
1995
|
Chemical Reactions and their Control on the Femtosecond Time Scale
|
Pierre Gaspard (Brussels)
|
21
|
2007
|
From Noncovalent Assemblies to Molecular Machines
|
Jean-Pierre Sauvage (Strasbourg)
|
22
|
2010
|
Quantum Effects in Chemistry and Biology
|
Graham Fleming (Berkeley)
|
23
|
2013
|
New Chemistry and New Opportunities from the Expanding Protein Universe
|
Kurt Wüthrich (ETH Zurich)
|
24
|
2016
|
Catalysis in Chemistry and Biology
|
Kurt Wüthrich (ETH Zurich) & Robert Grubbs (Caltech, USA)
|
25
|
2019
|
Computational Modeling: From Chemistry to Materials to Biology
|
Kurt Wüthrich (ETH Zurich) & Bert Weckhuysen (Utrecht U., The Netherlands)
|
---
✪ Viện Solvay (International Solvay Institutes).
Để tổ chức được các Hội nghị Solvay (Vật lý và Hóa học) cần có một tổ chức đứng đằng sau vận hành. Đối với các anh/chị đã từng làm công tác tổ chức các hội nghị khoa học chắc chắn hiểu rất rõ công việc này. Kể từ lúc thành lập đến nay (hơn 100 năm), dòng họ gia đình Solvay chịu trách nhiệm chính cho công việc này (đã trải qua 5 thế hệ): nguồn tài chính và tổ chức nhân sự.
Chúng ta cùng tò mò điểm qua cách tổ chức của Viện này. Viện gồm Ban giám đốc (Board of Directors), Ban quản lý điều hành (Management), Đại hội đồng (General Assembly).
Ban giám đốc (Board of Directors) gồm Chủ tịch (President), Phó chủ tịch (Vice-President), Thư ký (Secretary) và các giám đốc các bộ phận liên quan. Chức danh Chủ tịch luôn luôn là người của dòng họ Solvay. Ernest Solvay, con trai ông là Armand Solvay, cháu trai ông là Ernest-John Solvay đã thay nhau kế nhiệm chủ trì vận mệnh của các Viện Solvay cho đến năm 1958. 1958-2010: Jacques Solvay, 2010-nay: Jean-Marie Solvay. Ngoài ra, Ban giám đốc còn có các Thành viên danh dự (Honorary members) và Khách mời (Guests).
Ban quản lý điều hành (Management) gồm Ban chấp hành (Executive Committee), Quản lý văn phòng (Office Manager), Điều phối viên dự án (Project Coordinator) và Kế toán (Accounting Officer).
Đại hội đồng (General Assembly) là một dạng Hiệp hội khoa học có nhiệm vụ định hướng các báo cáo khoa học hàng năm và 4 năm một lần bầu Ban giám đốc.
---
Các Ủy ban khoa học (Scientific Committees)
Viện Solvay có Ủy ban khoa học quốc tế (International Scientific Committees), Ủy ban khoa học trong nước (Belgium) (Local Scientific Committees), Ủy ban cố vấn quốc tế (International Advisory Committee) và Thành viên danh dự (Honorary Members).
Ủy ban khoa học quốc tế (International Scientific Committees). Các Ủy ban Khoa học chịu trách nhiệm về các Hội nghị Solvay. Chất lượng vượt trội của họ là những gì làm cho các Viện Solvay Quốc tế nổi tiếng trên toàn thế giới. Mỗi thành viên được bổ nhiệm theo nhiệm kỳ 6 năm, được phép gia hạn một lần. Ủy ban khoa học quốc tế chia thành 2 ủy ban: Ủy ban khoa học về Vật lý và Ủy ban khoa học về Hóa học. Rất nhiều thành viên trong các ủy ban này là chủ nhân của giải Nobel.
Ủy ban khoa học trong nước (Local Scientific Committees): bao gồm các nhà hóa học và vật lý học đang hoạt động trong các cơ sở nghiên cứu của Bỉ. Nhiệm vụ của họ là tư vấn và hỗ trợ trong việc chuẩn bị chương trình khoa học cho các sự kiện dành cho công chúng (tức là tất cả các hoạt động trừ Hội nghị Solvay - do Ủy ban khoa học quốc tế điều hành): công tác logistic cho hội thảo, tìm người chủ trì hội thảo và các công việc khác.
Ủy ban cố vấn quốc tế (International Advisory Committee). Kể từ năm 2008, Ban Giám đốc đã quyết định thành lập Ủy ban Cố vấn Quốc tế. Ủy ban Cố vấn Quốc tế bao gồm các nhà khoa học ưu tú có nhiệm vụ đánh giá định kỳ tất cả các hoạt động khoa học của Viện Solvay (ngoài Hội nghị Solvay do Ủy ban Khoa học điều hành), đưa ra các đề xuất thích hợp, báo cáo cho Ban Giám đốc và đưa ra tư vấn định hướng phát triển Hội nghị trong tương lai.
---
✪ Hội nghị Solvay được vận hành như thế nào? Đây rõ ràng là một câu hỏi tò mò và hấp dẫn dành cho anh/chị đã từng làm công tác tổ chức hội nghị hội thảo, đúng không ạ? 😊 Theo trang web của Viện thì chìa khóa thành công của các Hội nghị Solvay là họ giao toàn quyền quyết định cho Ủy ban khoa học quốc tế (Viện trao thẻ ‘carte blanche’ cho Ủy ban này). Ủy ban này xác định chủ đề của Hội nghị, chọn người chủ tọa. Sau đó chủ tọa sẽ lên nội dung chương trình và quyết định mời những ai đến tham gia hội nghị. Lưu ý rằng Hội nghị Solvay chỉ dành cho những người được mời.
Điểm nổi bật của Hội nghị Solvay là khuyến khích tranh biện. Hội nghị được tổ chức thành nhiều phiên nửa-ngày. Tại mỗi phiên, bắt đầu là một hoặc hai báo cáo đề dẫn theo chủ đề về các tiến triển gần đây nhất (state-of-the-art) – nội dung đầy đủ của các báo cáo này đã được gửi từ trước cho các đại biểu. Tiếp theo là tranh biện được điều khiển bởi chủ tọa phiên (session) của Hội nghị.
Ngoài các đại biểu chính thức được mời, Hội nghị còn mời thêm các “thính giả” là các nhà khoa học của Bỉ đang hoạt động trong các lĩnh vực Vật lý và Hóa học. Các “thính giả” chỉ được “nghe”, không được phép “tranh biện”.
Sau khi Hội nghị kết thúc, người ta cho xuất bản các Kỷ yếu Hội nghị (Proceedings). Kỷ yếu bao gồm báo cáo đề dẫn và tranh biện. Các kỷ yếu được lưu tại Digithèque of ULB (Thư viện Số của Đại học Tự do Bruxelles).
✪ Cuộc tranh biện nào của Hội nghị Solvay là hấp dẫn nhất, đã trở thành huyền thoại trong lịch sử khoa học thế giới? Không còn nghi ngờ gì nữa, đó chính là tranh biện giữa Albert Einstein và Niels Bohr tại Hội nghị Solvay lần thứ 5 năm 1927. Tôi không muốn đi sâu làm nhức đầu anh/chị nhưng đại ý là trong khi Bohr cho rằng các thực thể (chẳng hạn như electron) tồn tại theo xác suất nếu chúng không được quan sát (observed), Einstein lập luận rằng chúng có thực thể độc lập (independent reality). Tranh biện này dẫn đến tuyên bố nổi tiếng của Einstein rằng "Chúa không chơi trò xúc xắc". 😊 Đó là thời kỳ thuyết lượng tử (quantum theory) mới được đề xuất. Có lẽ cuộc tranh biện này cũng làm cho danh tiếng Hội nghị Solvay nổi tiếng hơn.
-----
④. Solvay với Việt Nam: Solvay Brussels School of Economics and Management với Việt Nam. (Nguồn: https://solvay-mba.edu.vn/)
Hẳn nhiên thời kỳ Solvay dựng nghiệp thì danh tiếng Solvay chưa đến Việt Nam. Khởi thuỷ, vào năm 1903, ông thành lập trường có tên là “Ecole de Commerce” (Trường Kinh doanh). Sứ mệnh của Trường lúc đó là “The mission of the Solvay Business School is to train men and women who are capable of selecting, initiating and managing.” (Sứ mệnh của Trường Kinh doanh Solvay là đào tạo những người đàn ông và phụ nữ có khả năng lựa chọn, khởi xướng và quản lý.)
<Ngoài lề> Đôi lúc, khi quay trở lại với mục tiêu thuở sơ khai chúng ta lại đọc được bản chất nguyên thuỷ của sự việc hơn.
<Hết ngoài lề>
Căn cứ theo trang web đã dẫn trên đây thì Trường Kinh tế và Quản lý Solvay Brussels (SBS-EM: Solvay Brussels School of Economics and Management) lần đầu hợp tác với Việt Nam vào năm 1995. Một vài mốc thời gian đáng chú ý:
Năm 1995: GS. Anne Drumaux triển khai khoá học đào tạo bậc thạc sỹ tại ĐH Mở TP. HCM (HCMC OU: Ho Chi Minh City Open University).
Năm 1996: SBS-EM ký thoả thuận hợp tác với Trường ĐH Kinh tế Quốc dân (NEU: National Economics University) về dự án “Cao học Việt-Bỉ”, đào tạo Thạc sỹ Quản trị Kinh doanh (MBA).
Năm 2005: Mở lớp đào tạo Thạc sĩ Quản lý Tiếp thị và Truyền thông (Master in Marketing and Communication Management).
Năm 2010: Nâng cấp đào tạo đạt chuẩn quốc tế.
Năm 2021: Cán mốc 3.000 học viên tốt nghiệp.
➖➖➖